Τα social media καθορίζουν το τι τρως

Λαχταριστά πιάτα, φωτογραφημένα θεαματικά, με τις ξεροψημένες τηγανιτές πατάτες, τα ζουμερά burger, τα pancakes με την σοκολάτα να περιχύνεται σε όλο το πιάτο, τους καφέδες με την σαντιγί που έχει ξεχειλίσει από το ποτήρι, τα αφράτα κρουασάν, οι πολύχρωμες σαλάτες που αποτελούνται από 5 και πάνω υλικά, τα energy bowls με το γιαούρτι, τα φρούτα, την βρόμη και το φυστικοβούτυρο, εικόνες από πιάτα που συναντάμε όλοι καθημερινά στο scroll down, σε κάθε profile μας στα social media και φυσικά μας βάζουν σε πειρασμό.

Στο Instagram και στο Tik-Tok κυκλοφορούν αμέτρητες συνταγές, διατροφές και τρόποι για να κάνεις το κάθε σου γεύμα ιδανικό για φωτογράφιση. Κάπως έτσι ξεκίνησαν να αλλάζουν οι διατροφικές μας συνήθειες, με τις συνταγές που έγιναν viral όπως η pasta με ντομάτα, φέτα, ελαιόλαδο και σκόρδο και το banana-bread.

Αμέτρητοι influencers τα τελευταία χρόνια προωθούν επιλογές από εστιατόρια σε κάθε γωνιά του κόσμου και κάνουν συνεργασίες με προϊόντα υγιεινής διατροφής που αποτελούνται από την πρωτεΐνη. Αποτέλεσμα αυτού, το κοινό να στρέφεται σε συγκεκριμένα καταστήματα εστίασης και σε συγκεκριμένες εταιρίες.

Πόσες φορές χάζεψες ένα burger στα social και πήγες να το δοκιμάσεις ή το παρείγγηλες σπίτι σου; Kαι τελικά παίζει ρόλο η ψυχολογία και τα social media στο τι διατροφικές επιλογές κάνουμε;

Η διατροφολόγος Ναταλία Κολοκοτρώνη η οποία και έχει ενεργό profile στα social media και δίνει τακτικά διατροφικές συμβουλές για μία υγιεινή ισορροπημένη διατροφή εξηγεί πως κάθε digital network επηρεάζει την διατροφή μας:

“Τα τελευταία χρόνια το feed μου είναι γεμάτο από όμορφα λαχταριστά πιάτα, ιδέες και συνταγές από όλο το κόσμο.  Ο μεγάλος όγκος της πληροφορίας και συχνά ο τρόπος που προσφέρεται στο κοινό  είναι τόσο ελκυστικός με αποτέλεσμα, ολοένα και περισσότεροι άνθρωποι να δοκιμάζουν νέες συνταγές, να αφιερώνουν περισσότερο χρόνο στα καθημερινά τους γεύματα, παρακινούμενοι από διάφορα posts και εικόνες. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να εξοικειωθούν με έναν πιο ισορροπημένο τρόπο  διατροφής.”

Η Ψυχολόγος – Συστημική Οικογενειακή Ψυχοθεραπεύτρια, Ελένη Περράκη από την πλευρά της αναφέρει ότι σήμερα η σχέση μας με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι δεδομένη. Ωστόσο, η ποιότητα και ο τρόπος με τον οποίο σχετιζόμαστε με αυτά διαφέρει, αλλάζοντας έτσι την επιρροή τους στον καθένα και στην καθεμία μας:

“Σε αυτό το πλαίσιο, οι χρήστες των μέσων αυτών εκτίθενται καθημερινά σε εικόνες που ασκούν μεγάλη επίδραση πάνω τους, τόσο όσον αφορά στη σχέση με το σώμα τους, όσο και με το φαγητό. Σε αυτή την εμπειρία το σώμα καθίσταται κεντρικό και ακολουθείται από μια σχέση αξιολόγησης από την μεριά των χρηστών (έγκριση, σχόλιο, μοίρασμα), το οποίο συντελεί ταυτόχρονα σε μια (κοινωνική) κατασκευή μιας αισθητικής του σώματος.”

Είναι όμως η μεγάλη αυτή κατανάλωση της πληροφορίες τόσο θετική όσο ακούγεται; 

H κ. Κολοκοτρώνη εξηγεί ότι από τη μία πλευρά η υγιεινή διατροφή μοιάζει πιο ελκυστική και αποκτά μεγαλύτερο κοινό, από την άλλη πλευρά όμως, κάποιος που θέλει να την ακολουθήσει, υποσυνείδητα τη συγχέει με όμορφα, περιποιημένα πιάτα πλαισιωμένα από σύνθετα και ακριβά υλικά, ενώ συνήθως η λύση για ένα πλήρες γεύμα βρίσκεται στο ντουλαπάκι της κουζίνας μας:

“‘Οσο θετικό αντίκτυπο μπορεί να έχει η πληθώρα πληροφοριών που δίνεται από ειδικούς με στόχο την ενημέρωση και την υγεία ταυτόχρονα υπάρχει υψηλή παραπληροφόρηση. Αυτό είναι κάτι που αντιμετωπίζουμε καθημερινά όλοι οι διατροφολόγοι και καλούμαστε να διορθώσουμε λανθασμένες συμπεριφορές και πεποιθήσεις που έχουν προέλθει από δημοσιεύσεις χωρίς επιστημονική βάση. Ειδικά στο κομμάτι των διατροφικών διαταραχών, οι πάσχοντες εστιάζουν στην λανθασμένη πληροφορία, για αυτό είναι επιτακτική ανάγκη να κατανοήσουν ότι αυτό που παρουσιάζεται δεν είναι πάντα αληθινό!  “

H κ. Περράκη προσθέτει πως τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης συνδέουν τους ανθρώπους βοηθώντας τους να αλληλοεπιδρούν άμεσα και να μοιράζονται πληροφορίες:

“Ωστόσο συχνά παρατηρείται και ένας παράδοξος τρόπος συσχέτισης των χρηστών όπου σε μια προσπάθεια ενδυνάμωσης της αυτοεκτίμησης τους, τα άτομα αντλούν έμπνευση από άλλα «ακολουθώντας» τα (follow). Σε αυτή την ολοένα αυξανόμενη τάση μιμητισμού, μέσω των συνεχών  προσκλήσεων και «προκλήσεων φυσικής κατάστασης» (physical challenges) τα άτομα νιώθουν να γίνονται μέλη μιας διαδικτυακής κοινότητας στην οποία προσκολλώνται. Παρατηρούμε έτσι σε αυτή την ανάγκη του ανθρώπου να συνδεθεί με άλλα άτομα και να ανήκει σε κοινότητες, τον τρόπο με τον οποίο οδηγείται ολοένα και περισσότερο στη διάδοση νέων σωματικών και διατροφικών συνηθειών, είτε αυτό γίνεται με ένα θετικό πρόσημο προς ένα πιο υγιεινό τρόπο ζωής και ευημερίας, είτε με ένα αρνητικό πρόσημο προς ένα πιο ανθυγιεινό τρόπο ζωής που μπορεί να οδηγήσει ακόμη και σε διατροφικές διαταραχές.”

Τελικά τα social media μας ωθούν να τρώμε περισσότερο από αυτό που χρειαζόμαστε;

H απάντηση σύμφωνα με την κ. Κολοκοτρώνη είναι ένα μεγάλο ΝΑΙ, καθώς όπως αναφέρει, η υπερβολική έκθεση στο φαγητό μέσα από ελκυστικές φωτογραφίες οι οποίες αποτυπώνονται στον εγκέφαλο μας, μας ωθούν στο να φάμε ακόμη και αν είμαστε χορτάτοι.

Η κ. Περράκη επισημαίνει πως πρόσφατες έρευνες στο πεδίο της ψυχολογίας έδειξαν ότι «η υπερβολική χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης προωθεί την εμμονή με το αδυνάτισμα και την υγιεινή διατροφή, με αποτέλεσμα τα νεαρά άτομα ηλικίας 19 έως 32 ετών να έχουν σημαντικά υψηλότερο κίνδυνο να αναπτύξουν τροφικές διαταραχές, όπως ανορεξία, βουλιμία ή ορθορεξία»:

“Ωστόσο, αυτό δεν είναι απόλυτο, δηλαδή δεν σημαίνει πως οι τροφικές διαταραχές δημιουργούνται μονόδρομα από αυτή την υπέρμετρη χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Οι αιτίες που οδηγούν σε διατροφικές συμπεριφορές είναι πολύπλοκες και είναι αποτέλεσμα πολλών παραγόντων, όπως αντίστοιχα και οι λόγοι που οδηγούν σε διατροφικές διαταραχές. Προφανώς ελλοχεύουν κίνδυνοι όταν ταυτιζόμαστε και αυτοπροσδιοριζόμαστε μέσω της εικόνας τρίτων ατόμων, τα οποία προβάλλουν ένα διατροφικό στυλ που μπορεί να είναι ακόμη και επικίνδυνο για την υγεία μας. Οφείλουμε επομένως να φιλτράρουμε την πληροφορία που δεχόμαστε, την πηγή, όπως και το σκοπό που αυτή μπορεί να εξυπηρετεί. Από την άλλη όμως, σήμερα μας δίνεται πλέον η δυνατότητα να συνδεθούμε ή να ακολουθήσουμε ανθρώπους που δεν διστάζουν να μιλούν για αυτές τις διαταραχές και τη διαδρομή που τους οδήγησε εκεί.  Αυτό μπορεί να αποτελέσει ένα παράδειγμα προς αποφυγή, συντελώντας μέσω του μοιράσματος ακόμη και στην πρόληψη αυτών των παθήσεων. “

Πως μπορούμε άραγε να διαχειριστούμε σωστά όλη αυτήν την έκθεση σε σχέση με τη διατροφή;

H, Διατροφολόγος κ. Κολοκοτρώνη εξηγεί:

• Φιλτράρουμε την πληροφορία που μας δίνεται και εδώ υπάρχει ένας κανόνας « ότι λάμπει  δεν είναι πάντα χρυσός»
• Ακολουθούμε λογαριασμούς ειδικών! Έκαστος στο είδος του! 
• Προσαρμόζουμε τις συνταγές που μας κεντρίζουν με υλικά που βρίσκουμε στην κουλτούρα μας και στην κουζίνα μας.
• Προσαρμόζουμε την υγιεινή διατροφή στο πορτοφόλι μας. Το μεσογειακό μοντέλο διατροφής είναι από τα πιο οικονομικά στον κόσμο. 
• Επιλέγουμε το μοντέλο της διατροφής που μας ταιριάζει. Ενδιαφέρουσα η vegan διατροφή, η ωμοφαγία, η πρωτεϊνικές διατροφές. Να θυμάστε όμως ότι η διατροφή μας είναι βιώσιμη όταν νιώθουμε κορεσμό, ευεξία και μας ευχαριστεί .  

Σύμφωνα με την Ψυχολόγο κ. Περράκη, μια πρόταση προς τους φορείς δημόσιας υγείας θα ήταν να δημιουργηθούν λογαριασμοί στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης με σκοπό την ορθή διατροφική πληροφόρηση, ως μια προσπάθεια να τραβήξουν τον κόσμο μακριά από ψευδή πρότυπα και προτάσεις:

“Με το συνεχές μοίρασμα αναρτήσεων γύρω από αυτά τα θέματα, οι νεότερες γενιές θα έχουν ένα μεγαλύτερο κίνητρο και ίσως φανούν πιο πρόθυμες να υιοθετήσουν υγιείς συμπεριφορές. Στο πλαίσιο αυτό θα μπορούσαν να συζητηθούν και τρόποι αποφυγής ανθυγιεινών διατροφών, καθώς και να δοθούν συμβουλές έτσι ώστε να προληφθούν τυχόν διαταραχές ή ακόμη να καταστεί δυνατή η δημιουργία μιας δομής έτσι ώστε να παρέχεται βοήθεια στα άτομα που έχουν ανάγκη.”

Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.

Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε από το χρήστη thessaloniki’s delicious food (@thess_del_food)

Το δίδυμο “Thess Del Food” foodbloggers της Θεσσαλονίκης, λέει πως δύναμη των social media είναι αναμφισβήτητα μεγάλη και περίτεχνα κρυμμένη πίσω από εικόνες:

“Η ικανότητα που έχει μια φωτογραφία να δημιουργήσει συναισθήματα ξεπερνά ακόμα και το πιο καλογραμμένο κείμενο. Δε θα μπορούσε λοιπόν η διατροφή μας να αποτελέσει εξαίρεση και να μη συμπεριλαμβάνεται σ’ αυτό το παιχνίδι της επιρροής. Καθημερινά γινόμαστε θεατές εικόνων με πιάτα εστιατορίων αλλά και ψηφιακών δημιουργών που ασχολούνται με τη μαγειρική, τη διατροφή ή το food blogging. Αναμφίβολα ο μιμητισμός και η υποταγή στις τάσεις, αποτελούν χαρακτηριστικά των σύγχρονων καταναλωτών.

Εμείς μέσω του food blog μας, του Thess_del_food,  έχουμε συνειδητοποιήσει πως η καταναλωτική συμπεριφορά του κοινού, όσον αφορά τις διατροφικές του επιλογές, καθορίζεται και εξαρτάται από το κατά πόσο διεγείρουν τις αισθήσεις του οι δημοσιεύσεις και τα video μας που αφορούν τη γαστρονομία. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο πως πρόσφατες έρευνες υποστηρίζουν ότι τα επίπεδα της «ορμόνης της πείνας», της Γκρελίνης , αυξάνονται  όταν βλέπουμε εικόνες φαγητού, αυξάνοντας έτσι την όρεξη και την κατανάλωση θερμίδων.”