Ας βάλουμε τα πράγματα στη θέση τους για τον 12χρονο “μοναχό”!
Ψάξαμε, συνομιλήσαμε με νομικούς αλλά και επίσημες αρχές, βρίσκοντας λοιπόν τι ισχύει πίσω από την ιστορία.
Από χθες που κυκλοφόρησε η είδηση στο vimaorthodoxias.gr για τον δωδεκάχρονο Μιχάλη από την Ρουμανία ο οποίος φέρεται να δήλωσε σε συνέντευξή του “πώς είναι μοναχός στο Άγιο Όρος”, ξέσπασε στον κόσμο των κοινωνικών δικτύων μία μεγάλη συζήτηση (sic) για το αν έχει νομική και ηθική υπόσταση η μοναστική ζωή ενός ανήλικου. Ψάξαμε, συνομιλήσαμε με νομικούς αλλά και επίσημες αρχές, βρίσκοντας λοιπόν τι ισχύει πίσω από την συνεχή αναπαραγωγή της συνέντευξης και των οργισμένων σχολίων του ελληνικού διαδικτύου.
Αρχικά ο δωδεκάχρονος τυπικά δεν είναι μοναχός αλλά μαθητής της Αθωνιάδας Σχολής στις Καρυές εντός του Αγίου Όρους. Μπορεί να νιώθει μοναχός και να θέλει να γίνει μοναχός αλλά αυτό δεν θα συμβεί πριν από τα 18 του χρόνια καθώς δεν ορίζεται νομικά. Επιπρόσθετα ο νεαρός Μιχάλης βρίσκεται στο Άγιο Όρος με τη συγκατάθεση των γονιών του (και των δύο όπως ορίζεται και όχι μόνο του πατέρα του).
Μετά τα 18 του έτη και έχοντας αποφοιτήσει από την Αθωνιάδα είναι ελεύθερος να διαλέξει αν θέλει να συνεχίσει τις θεολογικές-εκκλησιαστικές του σπουδές ή να κάνει κάτι άλλο. Το μόνο ερώτημα που θα παραμείνει αναπάντητο ακόμα και μετά από αυτό το ρεπορτάζ είναι η ηθική πλευρά του θέματος. Αν δηλαδή έπρεπε ο Μιχάλης να περάσει τις πόρτες μίας εκκλησιαστικής-μοναστικής Σχολής. Μία απάντηση που άπτεται της οικογένειάς του (από την στιγμή που νομικά αυτό που συμβαίνει τώρα έχει ισχύ) και του ίδιου του παιδιού (εφόσον δεν πρόκειται για περίπτωση ενάντια στην θέλησή του όπου θα απτόταν καταγγελίας και έρευνας εισαγγελέα).
Η μπάλα χάθηκε όταν το vimaorthodoxias.gr, ακριβώς εξαιτίας του ονόματός του παρουσίασε μία ιστορία με μπόλικα πρόσθετα κοσμητικά επίθετα και “χαράς ευαγγέλια” που ένα παιδί ακολουθεί τον δρόμο του Θεού του. Από την άλλη τα media με τον δικό τους μοναδικό τρόπο αναπαρήγαγαν την ιστορία μαζί με τα οργισμένα σχόλια των αναγνωστών που μην έχοντας όλες τις πληροφορίες και βλέποντας τις εικόνες που έδεναν κάλλιστα με το θέμα, εξοργίστηκαν. Και τέλος από την άλλη το ίδιο το παιδί που εξέφρασε μία επιθυμία, ένα στόχο, ένα όνειρο, μία ανάγκη του έξω από τα τετριμμένα και σχετικά πρωτάκουστη ανοίγοντας αυτό το τεράστιο θέμα συζήτησης.
Από την στιγμή όμως που νομικά έχουν γίνει όλα ως ορίζονται και το παιδί δεν είναι μοναχός (γιατί δεν μπορεί να είναι μοναχός), το ερώτημα παραμένει στην ηθική του διάσταση και δεν μπορεί να το απαντήσει κανείς εκτός των εμπλεκομένων.
Αναλυτικότερα σύμφωνα με το ρεπορτάζ βρήκαμε πως ακολουθώντας τον εσωτερικό κανονισμό του Αγίου Όρους, ο Καταστατικός Χάρτης του, όπως θεσμοθετήθηκε με το ν.δ.10/16.9.1926 και ισχύει ως έχει μέχρι και σήμερα δεν προβλέπει κάποια απαγόρευση σχετικά με την παραμονή ανηλίκου στους χώρους του αλλά για να ανακηρυχθεί κάποιος μοναχός θα πρέπει να έχει περάσει δοκιμασία ενός έως τριών ετών και να έχει συμπληρώσει το 18ο έτος της ηλικίας του.
Σύμφωνα και με την ισχύουσα νομοθεσία μοναχός ανακηρύσσεσαι αυστηρά μετά τα 18 έτη. Ωστόσο δεν διευκρινίζεται νομικά αν η προ-μοναχική διαδικασία που προηγείται του χρίσματος μπορεί να ξεκινήσει πριν από τα 18. Επίσης εφόσον ο γονέας έχει την επιμέλεια του παιδιού μπορεί με την υπεύθυνη συναίνεση του πρώτου, το παιδί να παραμείνει ή να βρεθεί όπου αποφασίσει ο ίδιος.
Σύμφωνα με τις αστυνομικές αρχές του Αγίου Όρους, δεν επιτρέπεται να περάσει ανήλικος τις πόρτες του Όρους, ακόμα και στην περίπτωση που συνοδεύεται από τον πατέρα του, χωρίς και την υπεύθυνη δήλωση συγκατάθεσης της μητέρας του. Αυτό ισχύει και στην περίπτωση της έκδοσης διαμονητήριου. Εκτός αυτού πηγές μας, αναφέρουν πως ακόμα και οι ίδιοι οι μοναχοί στο Άγιο Όρος είναι πλέον αρκετά αυστηροί με τις συνθήκες, τον τρόπο και τους λόγους για τους οποίους επιλέγουν οι πολίτες να διαμένουν στο Όρος καθώς σε πολλές περιπτώσεις κατά το παρελθόν υπήρξαν, όπως μας λένε, παρεξηγήσεις.
Σύμφωνα με ιερείς και μοναχούς, υπάρχουν ανά τα χρόνια περιπτώσεις απόρων οι οποίοι αφήνουν τα παιδιά τους σε εκκλησίες και μοναστήρια. Η εκκλησία κινεί τις απαιτούμενες διαδικασίες σε κάθε περίπτωση ξεχωριστά για την διασφάλιση καλού περιβάλλοντος για το παιδί και προώθησής του σε αυτό (αστυνομικές αρχές-ιδρύματα-ανάδοχες οικογένειες κλπ). Όπως μας είπαν ιερείς και μοναχοί, “δεν νοείται να κρατήσεις σε μοναστηριακό περιβάλλον παιδί κάτω των 10 ετών όταν δεν πρόκειται για επίσημη εκπαίδευση, ίδρυμα…” (όπως στην συγκεκριμένη περίπτωση).
Τι είναι η Αθωνιάδα και γιατί ο 12χρονος Μιχάλης στις φωτογραφίες απεικονίζεται με μοναχούς; Σύμφωνα με το καταστατικό της Αθωνιάδας, στην οποία σε πολλές των περιπτώσεων φοιτούν άπορα παιδιά των οποίων τα έξοδα σίτισης, διαμονής κλπ καλύπτει η Μονή Βατοπεδίου, κάθε Σαββατοκύριακο οι μαθητές έχουν έξοδο και γι’ αυτό δηλώνουν εξαρχής έναν τόπο κατοικίας-επίσκεψης. Στην περίπτωσή του ο Μιχάλης δήλωσε ως τόπο την Ρουμάνικη Σκήτη, ίσως εξαιτίας της μητρικής του γλώσσας, με αποτέλεσμα να συναναστρέφεται και τα Σαββατοκύριακα μοναχούς.
Τι παρέχει γενικά η Αθωνιάδα Σχολή και ποιοι οι “διάσημοι” μαθητές της. Η Αθωνιάδα, αναγνωρισμένη Ακαδημία από το κράτος, αποτέλεσε το σχολείο και του Πατέρα Παίσιου, ίσως του πιο δημοφιλούς πρόσφατα ανακηρυγμένου Αγίου στον χώρο των Ελληνορθόδοξων και πολλών ακόμα γνωστών προσώπων στα εγχώρια. Ως Ακαδημία, Γυμνάσιο και Λύκειο, το πρόγραμμα σπουδών της καλύπτει δραστηριότητες και πεδία από περιβαλλοντολογικά μέχρι θεολογικά και εκκλησιαστικά αλλά και βυζαντινή μουσική όπως επίσης και όλο το πρόγραμμα σπουδών που ορίζεται από το Υπουργείο Παιδείας. Ωστόσο η καθημερινότητα της εσωτερικής τάξης είναι στα πρότυπα του κοινοβιακού τρόπου ζωής. Αυτό συνεπάγεται από τα γεύματα της ημέρας στην “τράπεζα” όπως χαρακτηριστικά αναφέρουν μέχρι την μελέτη των μαθημάτων στο αναγνωστήριο με τους όρθους και τους εσπερινούς να παρεμβάλλονται στο μεταξύ και την ρασοφορία να ανήκει στους κανόνες της σχολής από τις απαρχές της περίπου 240 χρόνια πριν.
