To tree or not to tree

Αυτό είναι ένα ερώτημα που απασχολεί την κοινή γνώμη κάθε φορά που κάποιο δάσος παραδίδεται στις φλόγες. Ως επί το πλείστον οι φωνές που ακούγονται σε κάθε περίπτωση ζητούν να ξεκινήσει την αμέσως επόμενη ημέρα η αναδάσωση του εκάστοτε δάσους. Να αρχίσουν, δηλαδή, να φυτεύονται μαζικά δενδρύλια. Είναι όμως αυτό αποτελεσματικό και λύση για να υπάρξει και πάλι δάσος σε μία καμμένη έκταση;

Δυστυχώς όχι. Θα ήταν τέλειο αν ήταν αρκετό μετά από κάθε πυρκαγιά να φύτευε ο κάθε ευαίσθητος πολίτης 4-5 φυτάρια. Η φύση, όμως, έχει προβλέψει πώς θα πρέπει να αντιμετωπίσει μία τέτοια δύσκολη κατάσταση. Ξέρει ποια βήματα θα ακολουθήσει ώστε σιγά σιγά το δάσος να αναγεννηθεί από μόνο του. Ο άνθρωπος μπορεί να δραστηριοποιηθεί σε συγκεκριμένες φάσεις της αναγέννησης, έτσι ώστε να λειτουργήσει καταλυτικά και να μην επιβαρύνει την φυσική διαδικασία.

Αφού γίνει η κατάσβεση της πυρκαγιάς, αρχικά, απομακρύνονται τα κλαδιά και οι πεσμένοι κορμοί και υλοτομούνται τα καμένα δέντρα. Από τις πρώτες επεμβάσεις που θα γίνουν είναι η προστασία του εδάφους από τη διάβρωση. Ο μεγάλος εχθρός ενός δάσους αμέσως μετά την πυρκαγιά είναι η βροχή. Το νερό που θα τρέχει στο γυμνό πλέον έδαφος μπορεί να παρασύρει τα ανώτερα στρώματα εδάφους καθώς και υλικά (ξύλα, πέτρες κτλ). Για να αποφευχθεί κάτι τέτοιο στήνονται κλαδοπλέγματα με τα εναπομείναντα κλαδιά ώστε να μειωθούν δραστικά οι συνέπειες της βροχής και πολύ περισσότερο μιας καλοκαιρινής καταιγίδας.

Από εδώ και πέρα το δάσος θα αρχίσει να αναγεννάται. Ένα πευκοδάσος μπορεί να αφεθεί μέχρι και 3 χρόνια χωρίς ιδιαίτερες ανθρώπινες επεμβάσεις ώστε να φυτρώσουν οι σπόροι που βγήκαν από τα κουκουνάρια και να μεγαλώσουν τα σπορόφυτα. Τα πρώτα είδη που θα φυτρώσουν θα είναι ποώδη και θαμνώδη. Αυτά θα δημιουργήσουν τις κατάλληλες συνθήκες ώστε να φυτρώσουν και να εγκατασταθούν σιγά σιγά και τα δενδρώδη είδη. Πολύ σημαντικό είναι να απαγορευτεί η βόσκηση στις αναδασωτέες επιφάνειες για να αναπτυχθούν τα νεόφυτα.

Αφού ξεκινήσει η φυσική αναγέννηση μπορεί τότε να επέμβει ο άνθρωπος κάνοντας φυτεύσεις. Τα είδη επιλέγονται προσεκτικά, ώστε να είναι κατάλληλα για την περιοχή που θα αναδασωθεί. Και πάλι, όμως, ακόμη και να μπορούσαν να φυτευτούν όλα τα απαραίτητα φυτά σε μια στιγμή, υπάρχει κάτι που οι περισσότεροι το αμελούν. Το πότισμα! Από την ώρα που θα φυτευτούν τα φυτά, πρέπει να έχει προβλεφθεί ότι θα ποτίζονται με τεχνητά μέσα και ότι θα εκμεταλλεύονται το νερό της βροχής. Το πρώτο μπορεί να γίνεται με υδροφόρα οχήματα. Το δεύτερο διευκολύνεται αν κατά τη φύτευση δημιουργείται γύρω από την κάθε ρίζα λάκκος ο οποίος συγκρατεί το νερό της βροχής. Συν τοις άλλοις, οι αναδασώσεις πρέπει να γίνονται μήνες όχι ζεστούς (φθινόπωρο έως και άνοιξη) και ημέρες με υγρό καιρό και χωρίς ηλιοφάνεια. Τέλος, και πάλι δεν μπορούν να αφεθούν τα φρεσκοφυτεμένα είδη χωρίς φροντίδα. Η σωστή αναδάσωση περιλαμβάνει, πέρα από τη μέριμνα για πότισμα, βοτάνισμα και καθαρισμό των λάκκων από ζιζάνια και ανεπιθύμητα είδη.