Ρεπορτάζ: Σταυρόλεξο για δυνατούς λύτες το άνοιγμα του τουρισμού

Δύσκολο σταυρόλεξο για δυνατούς λύτες θα μπορούσε να χαρακτηριστεί η επαναλειτουργία του τουριστικού κλάδου της χώρας, με απαρχή την 15η Ιουνίου, όταν οι πύλες της Ελλάδας ανοίγουν ξανά για τους ξένους επισκέπτες.

Σ΄ αυτή τη μοναδική, όσο και πρωτόγνωρη για όλους εμπειρία της ζωής στις μέρες της πανδημίας, το άνοιγμα και επίσημα της τουριστικής περιόδου σηματοδοτεί μεν ένα σημαντικό βήμα προς την κανονικότητα και την όποια οικονομική ανάκαμψη, αποτελεί δε μια τεράστια πρόκληση με πολλές παραμέτρους για όλους όσοι εμπλέκονται στον κλάδο, την πολιτεία και τους επιστήμονες, εν πολλοίς ένα εθνικό στοίχημα που πρέπει να κερδηθεί.

Η κυβέρνηση με γνώμονα την καλή επιδημιολογική εικόνα της χώρας, ακόμα και μετά τη σταδιακή άρση των μέτρων και κανόνων του lockdown, πήρε την αυτονόητη απόφαση του ανοίγματος των συνόρων για τους τουρίστες.

Άλλωστε η τουριστική βιομηχανία που ισοδυναμεί περίπου με το ένα τέταρτο του εγχώριου ΑΕΠ, είναι η κύρια πηγή εσόδων για εκατομμύρια Ελλήνων. Η ανάγκη να διασωθεί, ότι μπορεί να διασωθεί πια, από τον βασικό αυτό πυλώνα της οικονομίας μας, είναι επιτακτική.

Και ενώ η απόφαση για το τουριστικό άνοιγμα υπήρξε μια επιβεβλημένη απόφαση για τα οικονομικά δεδομένα της τουριστικής μας χώρας, τρεις μέρες πριν την επανεκκίνηση, όλοι – εμπλεκόμενοι και μη- αναγνωρίζουν τη δυσκολία και την απροσδόκητη φύση του εγχειρήματος. Και τη σημασία του για το μέλλον, για τις επόμενες χρονιές, όταν ίσως ο κορονοϊός θα αποτελεί παρελθόν και μια κακή ανάμνηση.

Μια καλή εικόνα φέτος, χωρίς πολλά απρόοπτα, θα ενισχύσει σημαντικά το brand name της χώρας, δίνοντας σημαντική ώθηση στην τουριστική βιομηχανία της χώρας τα επόμενα χρόνια. Το στοίχημα λοιπόν είναι δύσκολο.

Αγωνία μπροστά στο άνοιγμα της τουριστικής περιόδου

«Η αγωνία είναι μεγάλη». Σε τέσσερις λέξεις η πρόεδρος του Οργανισμού Τουριστικής Προβολής και Μάρκετινγκ, Βούλα Πατουλίδου, συμπυκνώνει το κυρίαρχο συλλογικό συναίσθημα για το επερχόμενο άνοιγμα της Δευτέρας.

«Ναι μεν όλοι μας και αυτοί που θα έρθουν έχουμε εκπαιδευτεί σε έναν καινούργιο τρόπο συμπεριφοράς, αλλά τελικά μετά και τα τελευταία αυξημένα κρούσματα, φαίνεται πως δεν το βλέπουμε αυτό να συμβαίνει πάντα, στην καθημερινή συμπεριφορά. Η μάσκα σε κλειστό χώρο, οι αποστάσεις, το ότι είναι τελείως διαφορετικά τα πρωτόκολλα με τα οποία ταξιδεύεις οδικώς, με το αεροπλάνο, με το πλοίο. Και διαρκώς αλλάζουν. Αυτά όλα δημιουργούν συγχύσεις».

«Η κατάσταση είναι βλέποντας – κάνοντας και αντιδρώντας ανάλογα με τις συνθήκες. Γιατί βλέπουμε ότι όποια προετοιμασία και αν έχουμε κάνει ως Οργανισμός Τουρισμού μπορεί ανά πάσα στιγμή να ανατραπεί. Άρα φέτος είμαστε και θα είμαστε μόνιμα σε επιφυλακή», λέει η Βούλα Πατουλίδου, η οποία τονίζει ακόμα ότι η πανδημία προσανατόλισε άμεσα τη στρατηγική του Οργανισμού προς τον οδικό τουρισμό με στόχευση στις χώρες των Βαλκανίων.

«Στοχεύσαμε και πληρώσαμε διαφημίσεις για τις γειτονικές Βαλκανικές χώρες, ο οδικός τουρισμός ήταν η προτεραιότητα μας. Αλλά και πάλι δεν ξέρεις πως θα εξελιχθεί. Βλέπουμε τα αυξημένα κρούσματα στη Βόρεια Μακεδονία για παράδειγμα και ανησυχούμε. Πιστεύω ότι η καθημερινότητα θα μας «δώσει» τον οδηγό για το πως θα φερθούμε. Μπορεί να έχουμε τα πρωτόκολλα μπορεί να έχουμε τον τρόπο που πρέπει να συμπεριφερόμαστε, αλλά πάντα θα υπάρχουν κάποιοι (αρκετοί όπως φαίνεται τις τελευταίες μέρες) που αυτούς τους κανόνες δεν τους τηρούν. Είναι ένα περίεργο καλοκαίρι το φετινό, όσο καλά προετοιμασμένος κι αν είσαι. Εύχομαι μέχρι το τέλος του καλοκαιριού η Ελλάδα να εξακολουθήσει να είναι ένας ασφαλής προορισμός χωρίς σημαντικά πισωγυρίσματα.»

Σύγχυση και επιφυλακτικότητα ωστόσο υπάρχει και για τα υγειονομικά πρωτόκολλα που αποφασίζουν κυβέρνηση και επιστήμονες, με αρκετές παλινωδίες και πισωγυρίσματα έως τώρα.

Έρευνα του OpenTourism που έγινε σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Πειραιώς, αναφέρει ότι πάνω από τους μισούς εκπροσώπους των τουριστικών επιχειρήσεων (ποσοστό 53,41%) δηλώνουν καθόλου ικανοποιημένοι από τα υγειονομικά πρωτόκολλα εισόδου των τουριστών ενώ δύο στους τρεις δηλώνουν αντίθετοι στην απόφαση να μην γίνονται τεστ ανίχνευσης του κορονοϊού, πριν την είσοδο στη χώρα.

Την ίδια ώρα πάντως, μπροστά στα ίδιες προκλήσεις, τα διλήμματα και την ανάγκη λήψης αποφάσεων, άλλες χώρες υποδοχής τουριστών, αποφασίζουν διαφορετική στρατηγική, χαράσσουν άλλη πολιτική και ένα πιο αυστηρό πλαίσιο εισόδου των επισκεπτών.

Η κυπριακή κυβέρνηση για παράδειγμα ανακοίνωσε ότι προϋπόθεση για να μπει κάποιος στη χώρα θα είναι να διαθέτει ένα πιστοποιητικό αρνητικού μοριακού ελέγχου (RT-PCR), που θα πρέπει να έχει γίνει 72 ώρες πριν από το ταξίδι. Όσοι δεν έχουν το πιστοποιητικό για να το προσκομίσουν με την άφιξή τους, θα υποχρεώνονται σε επί τόπου διενέργεια γρήγορου μοριακού τεστ (rapid – test) κατά την άφιξή τους, το οποίο θα στοιχίζει 60 ευρώ και θα το πληρώνουν άμεσα. Και μέχρι να βγει το αποτέλεσμα του διαγνωστικού ελέγχου (συνήθως απαιτείται ένα 24ωρο) επιβάλλεται στους επισκέπτες αυτό – απομόνωση (καραντίνα) στο κατάλυμα που έχουν ήδη κλείσει.

«Μου φαίνεται ότι είναι ένα ασφαλές πλαίσιο και σε πρώτη φάση λέω ότι θα μπορούσε να υιοθετηθεί και στην Ελλάδα» σχολιάζει η πρόεδρος του Οργανισμού Τουρισμού. «Αλλά σκέφτομαι σαν τουρίστας που λέω γιατί να περάσω από όλη αυτή τη διαδικασία για να πάω διακοπές φέτος; Τελικά με ένα τόσο αυστηρό πλαίσιο μειώνουμε τη δυνατότητα των ανθρώπων που θέλουν να έρθουν στον τόπο μας; Γιατί σήμερα δεν έχεις δέκατα και αύριο έχεις. Είναι περίεργος αυτός ο ιός. Εκεί που είσαι καθαρός ξαφνικά δεν είσαι. Δε σου διασφαλίζει η εξέταση ότι επειδή σήμερα είσαι εντάξει θα συνεχίσεις να είσαι και αύριο και δε θα είσαι φορέας που θα διασπείρεις τον ιό», καταλήγει.

Κενά στο σχεδιασμό για τη λειτουργία των ξενοδοχείων

Ο πρόεδρος της Ένωσης Ξενοδόχων Θεσσαλονίκης, Ανδρέας Μανδρίνος δεν ανησυχεί για τα υγειονομικά πρωτόκολλα εισόδου στη χώρα. Αντιθέτως αντλώντας αισιοδοξία από την πετυχημένη αντιμετώπιση της υγειονομικής κρίσης και το μικρό αριθμό κρουσμάτων έως τώρα, δίνει ψήφο εμπιστοσύνης στην κυβέρνηση και εστιάζει τον προβληματισμό του σε θέματα που αφορούν στη λειτουργία των ξενοδοχείων της Θεσσαλονίκης. Όσα λειτουργούν αυτήν τη στιγμή γιατί όπως λέει ο πρόεδρος της Ένωσης Ξενοδόχων, από τα 86 ξενοδοχεία της μητροπολιτικής ενότητας έχουν ανοίξει τα μισά, μόλις 43.

«Έχουμε εμπιστοσύνη στο κράτος στον υγειονομικό τομέα, έτσι όπως έχει λειτουργήσει έως τώρα. Τεχνοκρατικά με τους εμπειρογνώμονες, πιστεύουμε ότι αν δουν ότι θα πρέπει να γίνει κάτι διαφορετικά, θα το κάνουν», δηλώνει ο κ. Μανδρίνος

Διαπιστώνει όμως κενό στον κεντρικό σχεδιασμό για την αντιμετώπιση των κρουσμάτων που πιθανότατα θα προκύψουν στα ξενοδοχεία, τα οποία επέλεξαν να μείνουν ανοιχτά και να το «παλέψουν».

«Αυτό που δεν έχουμε ξεκαθαρίσει, είναι το τι κάνουμε όταν προκύψουν κρούσματα. Θα πρέπει να το ξέρουμε από τώρα. Να υπάρξει ξενοδοχείο κρουσμάτων στην πόλη, όπου θα πηγαίνουν τα κρούσματα. Και να γίνει σαφές, ποιος πληρώνει, τι. Ποιος πληρώνει τον γιατρό, τις εξετάσεις του προσωπικού και τι γίνεται μετά με το προσωπικό που θα πρέπει να μπει σε καραντίνα. Πως θα λειτουργήσει το ξενοδοχείο; Όλα αυτά είναι πρωτόγνωρα και σίγουρα δεν μπορούμε να καλύψουμε όλα αυτά τα έξοδα που προκύπτουν».

Οι ξενοδόχοι που βλέπουν την κίνηση στα ξενοδοχεία τους να είναι αυτές τις μέρες έως μηδαμινή, καθώς φιλοξενούν αποκλειστικά business επισκέπτες, επιχειρηματίες, εμπορικούς αντιπροσώπους κλπ και καθόλου τουρίστες, αναγκάζονται να καλύψουν όλα τα επιπλέον έξοδα που προκύπτουν από τα υγειονομικά πρωτόκολλα, έχοντας 15 με 20% πληρότητα, όταν τον περσινό Ιούνιο η πληρότητα των ξενοδοχείων έφθανε το 86%.

«Σκεφτείτε να υπάρξει κρούσμα σε ένα μικρό ξενοδοχείο. Θα πρέπει το προσωπικό του να κάνει τα σχετικά τεστ, να μπει σε καραντίνα, οπότε να βρεθεί άλλο προσωπικό να δουλέψει. Με τα έσοδα που έχει το ξενοδοχείο δε θα μπορεί να αντιμετωπίσει ούτε το κόστος των τεστ των υπαλλήλων. Δεν έχει σκεφθεί κανένας πως θα λειτουργήσει ένα ξενοδοχείο αν οι υπάλληλοί του πάνε σε καραντίνα, τι θα κάνει. Θα μου πείτε θα έχει κάποιους υπαλλήλους σε αναστολή, τους οποίους θα επαναφέρει, αλλά θα μπορέσει ο ξενοδόχος να καλύψει το κόστος του συνόλου του προσωπικού; Που το είχε για να εξυπηρετεί πληρότητα 86% και τώρα έχει 20%; Είναι δύσκολα και πρωτόγνωρα τα πράγματα και η πολιτεία δεν έχει δώσει απαντήσεις για το τι γίνεται την επόμενη μέρα που θα βρεθεί το κρούσμα».

Για το ενδεχόμενο να ζητηθούν ευθύνες από το ξενοδοχείο, στην περίπτωση που επισκέπτης του νοσήσει, ο κ. Μανδρίνος νιώθει ότι το ενδεχόμενο έχει καλυφθεί από την κεντρική διοίκηση, με ειδική τροποποίηση, η οποία ορίζει ότι θα πρέπει ο πελάτης του ξενοδοχείου να αποδείξει ότι το ξενοδοχείο δεν τηρεί τα πρωτόκολλα. «Δεν πρέπει να αποδείξουμε εμείς ότι έχουμε υιοθετήσει σωστά τις οδηγίες, αλλά ο πελάτης το αντίθετο. Αυτό λοιπόν δε μας ανησυχεί γιατί όλοι οι ξενοδόχοι θα τηρήσουμε τα πρωτόκολλα. Είναι θέμα προστασίας της ανθρώπινης ζωής, των πελατών και των εργαζομένων μας οπότε δεν κάνουμε εκπτώσεις σ΄ αυτόν τον τομέα», τονίζει.

Όπως όλοι όσοι εμπλέκονται στον τουρισμό αυτόν τον καιρό, ο πρόεδρος της Ένωσης Ξενοδόχων Θεσσαλονίκης, ελπίζει στη πολύτιμη βοήθεια που μπορεί να προσφέρει ο εσωτερικός τουρισμός και πιστεύει ότι τα ξενοδοχεία πόλης που εκπροσωπεί θα φθάσουν «σε μία κατάσταση ανεκτή, τον Σεπτέμβρη. Τότε θα μπορέσουμε να έχουμε πληρότητες που θα παρέχουν βιωσιμότητα στα ξενοδοχεία, με την προϋπόθεση ότι δε θα λειτουργούν με το σύνολο του προσωπικού τους. Η αναστολή εργασίας πρέπει να συνεχιστεί και μετά τις 31 Ιουλίου», καταλήγει.

Ο εσωτερικός τουρισμός θα είναι ένα ακόμη ευχολόγιο, χωρίς αντίκρυσμα

Η πανδημία έχει κατακερματίσει κάθε οργανωτική υποδομή, υποστηρίζει ο Στέφανος Χατζημανώλης που είναι τουριστικός πράκτορας.

«Ζούμε σε ένα περιβάλλον πρωτοφανούς αβεβαιότητας, βαδίζουμε στα τυφλά και θεωρώ ότι δεν πρόκειται να υπάρξει ομαλότητα, έστω και μερική, πριν τις 15 Ιουλίου. Μέχρι τότε θα έχουμε πισωγυρίσματα και παλινωδίες».

Οι tourist operator της χώρας αναγκάστηκαν να ξεχάσουν «όσα ήξεραν» και είχαν οργανώσει πριν την υγειονομική κρίση και να αναθεωρήσουν τη στρατηγική τους, με νέα προϊόντα που θα ανταποκρίνονται στη δύσκολη πραγματικότητα. Όχι βέβαια όλοι καθώς και τα μισά τουριστικά γραφεία της πόλης είναι και θα παραμείνουν κλειστά αυτό το καλοκαίρι.

«Κανένας τουριστικός πράκτορας δεν μπορούσε το προηγούμενο διάστημα να βγάλει προϊόντα – τουριστικά πακέτα – γιατί κανείς ξενοδόχος δεν μπορούσε να μας δώσει τιμές. Πολύ δικαιολογημένα γιατί δεν ήξεραν τα πρωτόκολλα οπότε δεν μπορούσαν να κοστολογήσουν. Μόλις πριν μία βδομάδα άρχισαν να δίνουν τιμές και δυστυχώς σε κάποιες περιοχές, όπως η Χαλκιδική οι τιμές παραμένουν ίδιες. Και διατείνονται οι ξενοδόχοι της Χαλκιδικής, ότι θα γίνουν εκπτωτικές δράσεις μέσα στον Ιούλιο. Είναι πολύ αργά να προσπαθούμε να λειτουργήσουμε μέσα στον Ιούλιο με προσφορές της τελευταίας στιγμής».

Ο εσωτερικός τουρισμός είναι ο κρίσιμος παράγοντας του φετινού- απροσδόκητου- καλοκαιριού διατείνεται ο κ. Χατζημανώλης, όμως δεν τρέφει αυταπάτες σε ότι αφορά την οικονομική στενότητα, που θα οδηγήσει μεγάλη μερίδα των Ελλήνων να επιλέξουν τα εξοχικά τους ή σπίτια φίλων και συγγενών για φέτος και τους ανθρώπους τρίτης ηλικίας που από φόβο, ίσως φέτος να επιλέξουν να μη ταξιδέψουν.

«Πολύ φοβάμαι ότι ο εσωτερικός τουρισμός αποδεικνύεται ένα ευχολόγιο, χωρίς πραγματικό αντίκρισμα. Πιστεύω πως υπάρχει ένα πολύ μικρό κομμάτι εσωτερικού τουρισμού που ελπίζουμε να κινητοποιήσουμε, ένα 10 – 20% στην καλύτερη περίπτωση». Θεωρεί ότι θα έπρεπε να δοθούν και στην Ελλάδα vouchers απευθείας στους πολίτες για οποιοδήποτε εσωτερικό προορισμό όπως έγινε σε άλλες χώρες, καθώς τα εισιτήρια της Εργατικής Εστίας και του ΟΑΕΔ αφορούν λίγους.

«Τέτοια vouchers θα έπρεπε να πάρουν οριζόντια οι εργαζόμενοι, ειδικά οι πληττόμενοι, αυτοί που εργάζονταν σε εταιρείες και επιχειρήσεις που έκλεισαν λόγω της covid-19 ή έχουν εργαζόμενους σε αναστολή, θα μπορούσαν να δημιουργηθούν τέτοιες ομάδες. Ή θα μπορούσαν να δημιουργηθούν συνθήκες, για παράδειγμα, να επιδοτηθούν οι ακτοπλοϊκές γραμμές».

Αυτή τη στιγμή ένα ακτοπλοϊκό εισιτήριο για ένα ζευγάρι που θέλει να ταξιδέψει στην Χίο με το αυτοκίνητό του στοιχίζει συνολικά 210 ευρώ το άτομο. «Όταν λοιπόν ζητάμε σε μια τέτοια περίοδο 420 ευρώ το ζευγάρι μόνο για τα ακτοπλοϊκά εισιτήρια αντιλαμβάνεστε πόσο αυξάνεται το μπάτζετ των διακοπών και πόσο απαγορευτικό γίνεται στην παρούσα συγκυρία», τονίζει.

Το βέβαιο πάντως είναι ότι ανεξάρτητα από τον αριθμό των επισκεπτών στην Ελλάδα, αυτό το ιδιαίτερο και απροσδόκητο καλοκαίρι – οι προβλέψεις κάνουν λόγο για δύο έως τέσσερα εκατομμύρια τουρίστες– η χώρα πρέπει να αποδείξει την ετοιμότητά της. Να ενισχύσει τις δομές υγείας σε τουριστικούς προορισμούς, να αυξήσει το υγειονομικό και υποστηρικτικό προσωπικό, να συγκεκριμενοποιήσει τα πρωτόκολλα και να τηρηθούν αυτά από όλους, απαρέγκλιτα. Είτε εμπλέκονται στην ελληνική βιομηχανία τουρισμού, είτε όχι.