Σ. Βούγιας: Οι γενετικές αδυναμίες της διοίκησης και ο κίνδυνος μιας χαμένης 4ετίας

Ο απολογισμός πεπραγμένων των 4 πρώτων μηνών της νέας διοίκησης του Δήμου (Σεπτέμβριος- Δεκέμβριος 2019), επηρεάστηκε καθοριστικά από συγκεκριμένες γενετικές αδυναμίες, που διαμορφώθηκαν τόσο από εξωτερικούς πολιτικούς παράγοντες, όσο και από θεσμικά ανορθόδοξες επιλογές του ίδιου του δημάρχου, το κρίσιμο καλοκαίρι που προηγήθηκε. Οι εξωτερικοί πολιτικοί παράγοντες ήταν βεβαίως ο διαλυτικός εκλογικός νόμος (που οδήγησε στην κάθοδο 18 συνδυασμών στις εκλογές και την τελική συμμετοχή των 16 από αυτούς στο δημοτικό συμβούλιο) αλλά και η βίαιη κυβερνητική παρέμβαση αντιμετώπισης της «ακυβερνησίας» (πριν ακόμη αυτή προκύψει), με κρίσιμες αντιδημοκρατικές διατάξεις που άλλαξαν τους κανόνες του παιχνιδιού και αποδυνάμωσαν ακόμη περισσότερο το ήδη κατακερματισμένο δημοτικό συμβούλιο.

Χάθηκε έτσι μια μοναδική ευκαιρία να διοικηθεί (για πρώτη φορά στην ιστορία της Τ.Α της χώρας) ένας δήμος συναινετικά, με τη συνεργασία περισσότερων δημοτικών παρατάξεων, στη βάση μιας προγραμματικής συμφωνίας αρχών, που θα ασκούνταν βέβαια στο όνομα και υπό την παρακολούθηση της πόλης, κάτω από τον γενικό πολιτικό συντονισμό και την ευθύνη του εκλεγμένου δημάρχου.

Αντί γι’ αυτό, ο δήμαρχος δεν τόλμησε να κάνει την υπέρβαση και επέλεξε να χρησιμοποιήσει με πρωτόγνωρες μεθόδους τη θεσμική δυνατότητα που του δόθηκε. Ετσι, προσαρτώντας ή δελεάζοντας συμβούλους άλλων παρατάξεων (τις οποίες κυριολεκτικά λεηλάτησε), συγκρότησε τη νέα διοίκηση στη βάση μιας ετερόκλητης και ευκαιριακής σύνθεσης προσώπων, με αμφισβητούμενα κριτήρια, χωρίς αξιολόγηση ικανοτήτων ή εμπειρίας, χωρίς οποιαδήποτε οργανωτική και πολιτική συνοχή.

Είναι προφανές ότι αυτά τα γενετικά χαρακτηριστικά της αρχικής συγκρότησης της νέας διοίκησης, επέδρασαν καθοριστικά στα πεπραγμένα των πρώτων 4 μηνών που συζητούμε σήμερα αλλά και στις αποφάσεις ολόκληρης της πρώτης χρονιάς, με κίνδυνο να επεκταθούν σε ολόκληρη την τετραετία.

Τα βασικά χαρακτηριστικά των πρώτων επιλογών και η “στρατηγική” των συντεχνιακών διευθετήσεων  

Ως αποτέλεσμα αυτής της γενετικής προδιάθεσης, θα μπορούσε να ξεχωρίσει κανείς τα παρακάτω βασικά και μόνιμα αρνητικά χαρακτηριστικά στη λειτουργία των πρώτων μηνών της διοίκησης:

1) απονεύρωση των διαδικασιών και της σημασίας του δημοτικού συμβουλίου, με μετάθεση των πιο κρίσιμων και σοβαρών θεμάτων στην Οικονομική επιτροπή και στην Επιτροπή Ποιότητας Ζωής, όπου η πλειοψηφία είναι δεδομένη. 2) επίμονη διάθεση ρεβανσισμού απέναντι σε ενέργειες της προηγούμενης διοίκησης (ακύρωση της επέκτασης πεζοδρόμησης της Αγίας Σοφίας, ματαίωση της ανάπλασης της πλατείας Ελευθερίας, αφαίρεση κώνων διαχωρισμού της κυκλοφορίας σε διάφορα σημεία της πόλης κ.α.). 3) επικοινωνιακή προσέγγιση των θεμάτων με κινήσεις εντυπωσιασμού (όπως η παράτυπη «προσφορά» 50 λεωφορείων στον ΟΑΣΘ), καθώς και εμφανής προσπάθεια ελέγχου και επηρεασμού των τοπικών ΜΜΕ, με τρόπους και τακτικές που χρησιμοποιήθηκαν και κατά την προεκλογική περίοδο. 4) δυσανεξία στην κριτική και αποκλεισμός της αντιπολίτευσης από οποιαδήποτε διαδικασία ενημέρωσης και συμμετοχής της στην αρχική φάση της ιεράρχησης και αντιμετώπισης των προβλημάτων. 5) αδικαιολόγητη και διχαστική όξυνση της αντιπαράθεσης με φορείς της κοινωνίας των πολιτών που έχουν διαφορετική άποψη και απόπειρα κατασκευής φανταστικών «εχθρών της πόλης». 6) έλλειψη συνεκτικού σχεδίου και σταθερής γραμμής πλεύσης στην χάραξη της πολιτικής της. Χωρίς πυξίδα και στρατηγικό σχεδιασμό, η λειτουργία του Δήμου μοιάζει με μια ρόδα που κινείται στον αέρα, χωρίς αποτέλεσμα. 7) αποδοχή συντεχνιακών αιτημάτων, τα οποία σχετίζονται με τις βλέψεις και τα συμφέροντα ομάδων πίεσης (άμεση χαλάρωση του ωραρίου φορτοεκφόρτωσης και τροφοδοσίας των καταστημάτων, επιλεκτική αφαίρεση των πασσάλων από τη Στρατού και την Ερμού, κατάργηση των πεζόδρομων της Αγίας Σοφίας και της Καλαποθάκη και άλλα).

Θετικές προσπάθειες αλλά και διάλυση κρίσιμων τομέων

Στο πλαίσιο μιας αντικειμενικής και δίκαιης κριτικής, οφείλουμε να αναγνωρίσουμε και τις θετικές προσπάθειες που έγιναν σε επί μέρους τομείς της διοίκησης, ανεξαρτήτως τελικού αποτελέσματος.

Στην καθαριότητα, για παράδειγμα, είναι φανερή η κοπιώδης προσπάθεια του αρμόδιου αντιδημάρχου και των εργαζομένων, που καλούνται να αντιμετωπίσουν ένα χρόνιο πρόβλημα που ταλαιπωρεί τους πολίτες. Είναι φανερή και εδώ η έλλειψη ενός οργανωμένου ολιστικού σχεδίου, που θα περιλαμβάνει τις ειδικές καμπάνιες για διαλογή στην πηγή, την προώθηση της ανακύκλωσης, τις νέες υποδομές, την σύγχρονη οργάνωση διαχείρισης του τομέα.

Φιλότιμη προσπάθεια γίνεται και από τη δημοτική αστυνομία που, παρά τον μικρό αριθμό των μελών της, προσπαθεί να ανταποκριθεί με μεγάλη δυσκολία σε πολλά ανοικτά μέτωπα (έλεγχο στάθμευσης, «ευταξία», κατάληψη δημόσιου χώρου). Στα κοινωνικά θέματα, συνεχίζεται με προσοχή και χαμηλούς τόνους, η σωστή σε γενικές γραμμές πολιτική της προηγούμενης διοίκησης. Πρόοδος, τέλος, έχει σημειωθεί και σε θέματα ψηφιακής οργάνωσης των υπηρεσιών του Δήμου προς τους πολίτες, ενώ ικανοποιητική κρίθηκε τελικά και η διοργάνωση των εορταστικών εκδηλώσεων τα Χριστούγεννα.

Από την άλλη πλευρά, κρίσιμοι τομείς της διοίκησης έχουν υποβαθμιστεί, λόγω αυθαίρετων διοικητικών παρεμβάσεων ή έλλειψη εμπειρίας των πολιτικών προϊσταμένων. Ο τουρισμός, ο πολιτισμός, το πράσινο, όπως και ο κρισιμότατος τομέας της βιώσιμης κινητικότητας (που έχει αναλάβει προσωπικά ο ίδιος ο δήμαρχος) έχουν σχεδόν καταρρεύσει, με εξαίρεση, το τελευταίο διάστημα, την έκτακτη πιλοτική εφαρμογή ποδηλατοδρόμων. Στάσιμη και αμήχανη παραμένει και η δημοτική τηλεόραση, που υπονομεύτηκε από την αρχή με αντιδεοντολογικές άνωθεν παρεμβάσεις, χωρίς αξιοπιστία και αδιάφορο πρόγραμμα με ελάχιστες εκπομπές για τα προβλήματα της πόλης.

Οι τίτλοι των έργων, ο ενεστώς διαρκείας και ο κίνδυνος μιας χαμένης τετραετίας

Σε σχέση με το τεχνικό πρόγραμμα, η διοίκηση διατυπώνει ένα αφηρημένο προγραμματικό σχέδιο, που συνίσταται σε τίτλους κάποιων έργων, που ανακοινώνονται σε μόνιμο ενεστώτα διαρκείας: («σχεδιάζουμε», «δρομολογούμε», «εξασφαλίζουμε», «μελετάμε», «προωθούμε» και άλλα σχετικά). Οι συνηθέστεροι από αυτούς τους τίτλους που επαναλαμβάνονται διαρκώς, είναι:  οι «σταύλοι της Παπάφη», το “deck” της παλιάς παραλίας, η πλατεία Διοικητηρίου, η πλατεία Αριστοτέλους και η πλατεία Ελευθερίας.

Τα περισσότερα από αυτά βρίσκονται ακόμη στο στάδιο των αρχικών ιδεών και των αφηρημένων προθέσεων, χωρίς συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα και συχνά χωρίς εξασφαλισμένο προϋπολογισμό. Ειδικά η πλατεία Ελευθερίας, που αποτελεί σήμερα ένα ανοιχτό τραύμα στην καρδιά της πόλης, είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα αδικαιολόγητης και πεισματικής εμμονής της διοίκησης σε μια λανθασμένη ρεβανσιστική επιλογή.

Αν υπολογίσουμε τον απαραίτητο αργό χρόνο ωρίμανσης των έργων στην πόλη και τις αργόσυρτες διαδικασίες των αρχιτεκτονικών διαγωνισμών, της έγκρισης των χρηματοδοτήσεων, των δημοπρατήσεων, της επιλογής των αναδόχων και των ενστάσεων και βέβαια, τον χρόνο κατασκευής ενός έργου, μπορεί εύλογα να αναρωτηθεί κανείς (σε συνδυασμό και με την έλλειψη εμπειρίας των αρμοδίων) αν θα έχει ολοκληρωθεί (ή ακόμη και αν θα έχει ξεκινήσει κάποιο από αυτά, στη διάρκεια αυτής της θητείας.

Σήμερα, συζητούμε στο δημοτικό συμβούλιο τον απολογισμό της διοίκησης για το 2019. Και, όπως απολογείται κάθε χρόνο η διοίκηση, θα κρίνεται και η αντιπολίτευση για τις απόψεις της, καθημερινά από τους πολίτες. Έχει κυλήσει ήδη ένας χρόνος από την ανάληψη των καθηκόντων της και μένουν ουσιαστικά μόνο δύο ακόμη (καθώς τον Μάϊο του ’23 θα έχουμε πάλι εκλογές). Υπάρχει, επομένως, μεγάλος κίνδυνος, αν δεν αλλάξει η λογική της εξουσίας που κυριάρχησε ως τώρα, να επηρεαστεί αρνητικά ολόκληρη η θητεία, με αποτέλεσμα μια ακόμη χαμένη τετραετία για την