Στις 6/11 η κρίσιμη μέρα για την τύχη των αρχαίων της Βενιζέλου

Στις 6/11 η εκδίκαση των προσφυγών στο ΣτΕ για την κατά χώραν διατήρηση των αρχαιοτήτων στο Σταθμό Βενιζέλου

Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ Περιβάλλοντος και Πολιτισμού (ΕΛΛΕΤ) εκφράζει ικανοποίηση για τη μετάθεση από 4 Δεκεμβρίου 2020 σε 6 Νοεμβρίου 2020 της εκδίκασης των τριών προσφυγών που αφορούν στις αρχαιότητες στο Σταθμό Βενιζέλου του ΜΕΤΡΟ της Θεσσαλονίκης, τις οποίες κατέθεσαν στο Συμβούλιο της Επικρατείας (ΣτΕ) συνολικά επτά σημαντικοί φορείς.

Η υπεύθυνη αυτή απόφαση του ΣτΕ αποδεικνύει την σημασία που αποδίδει το Δικαστήριο στην ταχεία απονομή δικαιοσύνης. Αντίθετα η Διοίκηση φέρει ακέραια την ευθύνη ενός ολόκληρου έτους καθυστέρησης.

Οι εργασίες για την κατασκευή του Σταθμού διακόπηκαν από την ΑΤΤΙΚΟ ΜΕΤΡΟ τον Σεπτέμβριο 2019. Στους 12 μήνες που έκτοτε μεσολάβησαν δεν έχει γίνει ουσιαστικά καμία πρόοδος στο έργο. Μόλις τώρα αναμένεται να παρουσιασθεί για έγκριση του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου (ΚΑΣ) και της Υπουργού Πολιτισμού η μελέτη για την απόσπαση και επανατοποθέτηση που εξαγγέλθηκαν τόσον απότομα πριν από ένα ολόκληρο έτος.

Έπονται χειρότερες καθυστερήσεις στην απευκταία και αποτρόπαια περίπτωση που η ΑΤΤΙΚΟ ΜΕΤΡΟ και το Υπουργείο Πολιτισμού δικαιωθούν από το ΣτΕ. Η ΑΤΤΙΚΟ ΜΕΤΡΟ δημοσιοποίησε τις 14 Μαϊου το σχετικό χρονοδιάγραμμα, σύμφωνα με το οποίο προτίθεται να λειτουργήσει η κεντρική γραμμή συνολικά τον Απρίλιο 2023 και θα πρέπει να προηγηθούν δοκιμές σε όλο το μήκος της για 18 μήνες προηγουμένως. Επομένως οι εργασίες στον συγκεκριμένο Σταθμό Βενιζέλου θα πρέπει να έχουν ολοκληρωθεί μέχρι τον Οκτώβριο του 2021.

Στο διάστημα δηλαδή μεταξύ μιας ενδεχομένης απόφασης του ΣτΕ υπέρ της απόσπασης και επιστροφής και του Οκτωβρίου 2021 –διάστημα το πολύ ένδεκα μηνών- θα πρέπει να γίνουν τα ακόλουθα βήματα:

α). Να αποσπασθεί μεγάλο τμήμα μιας ολόκληρης αρχαίας λεωφόρου, που αποτελεί την κυριότερη αρτηρία της υστερορωμαϊκής και βυζαντινής Θεσσαλονίκης.

β). Να ανασκαφούν πιθανότατα δύο ακόμα στρώματα αρχαιολογικών ευρημάτων, δηλαδή της ρωμαϊκής και της ελληνιστικής Θεσσαλονίκης. Όσοι γνωρίζουν από αρχαιολογικές ανασκαφές εκφράζουν έκπληξη για την εκφραζόμενη αισιοδοξία των υπευθύνων.

γ). Να αποφασίσει το ΚΑΣ εάν τα υποκείμενα στρώματα θα αποσπασθούν ή θα καταστραφούν ανάλογα με την αξία τους, διαδικασία που δεν μπορεί να ξεκινήσει πριν ολοκληρωθούν οι ανασκαφές.

δ). Να εγκριθούν και να εκπονηθούν όλες οι οριστικές μελέτες και μελέτες εφαρμογής για έργα πολιτικού μηχανικού, αρχιτεκτόνων και Η/Μ εγκαταστάσεων.

ε). Να επιστραφούν στην αρχική τους θέση (εγχείρημα δυσκολότατο) τα αρχαία. Πόσο πιθανό φαίνεται να επιτευχθεί ο στόχος του Απριλίου 2023 υπό αυτές τις περιστάσεις; Ήταν αυτονόητο ότι ο Πρωθυπουργός θα δεσμευόταν ότι θα εφαρμοσθεί οποιαδήποτε απόφαση του ΣτΕ όπως πράγματι και δεσμεύθηκε. Πιστεύουμε ότι πρόκειται για έναν τόσο ικανό και ρεαλιστή ηγέτη ώστε ενδομύχως να εύχεται την δικαίωση όσων ζητούν την κατά χώραν διατήρηση των αρχαίων, διότι στην αντίθετη περίπτωση θα πρέπει είτε να εκτελέσει σειρά θαυμάτων είτε να προετοιμάζεται για επιστροφή της χρηματοδότησης που έλαβε η χώρα μας από ευρωπαϊκά ταμεία.

Τη λύση της κατά χώραν διατήρησης φαίνεται να επιθυμεί όχι απλώς η διεθνής επιστημονική κοινότητα, κορυφαία μέλη της οποίας απέστειλαν επιστολές διαμαρτυρίας στην Πρόεδρο της Δημοκρατίας ή στον Πρωθυπουργό, αλλά και η πανευρωπαϊκή οργάνωση πολιτισμικής κληρονομιάς EUROPA NOSTRA και η πλειοψηφία των Ελλήνων. Πρόσφατη πανελλαδική δημοσκόπηση της ALCO συμπεριέλαβε σχετική ερώτηση στην οποία 56% απάντησε ότι πρεσβεύει την κατά χώρα διατήρηση των αρχαιοτήτων ενώ μόνον 29% την απόσπαση και επιστροφή.

Η διαφορά είναι απροσδόκητα μεγάλη, αποδεικνύοντας το υγιές αισθητήριο της κοινής γνώμης σε σχέση με τα σημαντικά μνημεία του ελληνικού πολιτισμού. Ευτυχώς η λειτουργία της γραμμής του ΜΕΤΡΟ δεν εξαρτάται από τον Σταθμό Βενιζέλου, καθώς έχει ήδη ολοκληρωθεί η κατασκευή των σηράγγων κάτω από αυτόν.

Μπορεί λοιπόν να δοθεί σε λειτουργία όλη η υπόλοιπη γραμμή, όταν είναι έτοιμη, όπως προτείνουμε οι προσφεύγοντες, ενώ ο Σταθμός Βενιζέλου, ήδη καθυστερούμενος 12 μήνες από την απερίσκεπτη απόφαση του Σεπτεμβρίου 2019, αναγκαστικά θα «κουμπώσει» μ’ αυτήν αργότερα. Ευτυχώς μια τέτοια λύση είναι εφικτή.

Έτσι, και ως άμεσο αποτέλεσμα της σθεναρής αντίθεσης όσων αγαπούμε και σεβόμαστε την πολιτισμική παράδοση της χώρας και συγκεκριμένα της Θεσσαλονίκης, δεύτερης μητροπόλεως της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας θα μπορέσει η ιστορική αυτή κοιτίδα ανθρώπινης δημιουργίας να αποκτήσει το μετρό που της αξίζει. Υπάρχουν στην ιστορία των εθνών αλλά και των πόλεων στιγμές που είναι όχι απλώς κρίσιμες αλλά και αποφασιστικές για το μέλλον τους.

Σε μια τέτοια καμπή βρίσκεται σήμερα η Θεσσαλονίκη. Η πόλη αυτή μπορεί να υποβαθμισθεί με την μετατροπή του βαρυσήμαντου αυτού ιστορικού χώρου σε μια σκηνογραφική εγκατάσταση (“installation”), χάνοντας οριστικά ένα μοναδικό πολιτισμικό αλλά και οικονομικό στοιχείο μελλοντικής βιώσιμης ανάπτυξης.

Αντίθετα μπορεί να αναβαθμισθεί αποφασιστικά και να αναγνωρισθεί παγκοσμίως ως μητρόπολη του υστερορωμαϊκού και βυζαντινού πολιτισμού, αντάξια της ίδιας της Κωνσταντινούπολης, προσθέτοντας έτσι έναν απαράμιλλο αρχαιολογικό χώρο στα σπουδαία εκκλησιαστικά μνημεία που ήδη κοσμούν τον κατάλογο Μνημείων Πολιτισμικής Κληρονομιάς της UNESCO.

Φορείς που προσέφυγαν στο Συμβούλιο της Επικρατείας: ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ Περιβάλλοντος και Πολιτισμού Χριστιανική Αρχαιολογική Εταιρεία Κίνηση Πολιτών Θεσσαλονίκης για την Προστασία της Πολιτιστικής Κληρονομιάς Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων Ενιαίος Σύλλογος Υπαλλήλων ΥΠΠΟΑ Αττικής, Στερεάς και Νήσων Σύλλογος Εκτάκτων Αρχαιολόγων Πανελλήνια Ένωση Συντηρητών Αρχαιοτήτων Για περισσότερες πληροφορίες, επικοινωνήστε με τα γραφεία της ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑ