Τι συμβαίνει στο μυαλό κάποιου που κακοποιεί ένα ζώο

Γιατί οι άνθρωποι κακοποιούν ένα ζώο ; Αυτό είναι ένα ερώτημα που πολλοί κάνουν και μάλιστα, τελευταία όλο και πιο συχνά, μετά από δεκάδες κρούσματα κακοποίησης ζώων που γίνονται γνωστά στη χώρα μας.

Τελευταίο, αποκρουστικό, επεισόδιο αυτό σε χωριό των Σερρών όπου βίντεο έδειξε παιδί δημοτικού να πετάει στον αέρα κουτάβια, την ώρα που το βίντεο τραβάει συνομήλικος του. Χαρακτηριστικό είναι πως από τα εφτά κουτάβια που φαίνονται στο βίντεο, οι αρχές όταν έκαναν έφοδο στον χώρο, βρήκαν ζωντανά μόλις τα τρία.

Γιατί λοιπόν οι άνθρωποι δείχνουν αυτό το πρόσωπο τους απέναντι σε ζώα;

Θα πρέπει να αντιμετωπιστούν ως μεμονωμένα περιστατικά αυτές οι κακοποιήσεις ή θα πρέπει να ερευνηθεί ένα γενικότερο σύνολο αντιδράσεων αυτών των κακοποιητών;

Έρευνες

Όπως ανέφερε ο πρώην υπουργός Προστασίας του Πολίτη, «το πρώτο τετράμηνο του 2023 (Ιανουάριος-Απρίλιος), σχηματίστηκαν 705 δικογραφίες, συνελήφθησαν 138 άτομα και επιβλήθηκαν 659 πρόστιμα ύψους 3.317.800 ευρώ για παραβάσεις της νομοθεσίας προστασίας των ζώων». Βέβαια, οι υποθέσεις που έρχονται στο φως, είναι πολύ λιγότερες από αυτές που πραγματικά συμβαίνουν στη χώρα και μετά το πρώτο τρίμηνο του χρόνου, δεν είναι λίγες οι υποθέσεις κακοποίησης ζώων που απασχόλησαν δημοσιεύματα και δικαιοσύνη.

Η κακοποίηση των ζώων είναι ένα ευρέως διαδεδομένο πρόβλημα με σοβαρές συνέπειες τόσο για τα ζώα όσο και για τους ανθρώπους. Για την καλύτερη αντιμετώπιση αυτού του ζητήματος, είναι απαραίτητο να κατανοήσουμε τους υποκείμενους λόγους και τα αρνητικά αποτελέσματα μιας τέτοιας συμπεριφοράς. Αυτό το άρθρο θα εμβαθύνει στα κίνητρα πίσω από την κακοποίηση ζώων, τις συνέπειες που συνεπάγεται και τα βήματα που μπορούμε να λάβουμε για την καταπολέμησή της.

Ορισμένες εγκληματολογικές μελέτες του εξωτερικού, έχουν δείξει ότι περίπου το ένα τρίτο έως το μισό όλων των σεξουαλικών δολοφονιών, έχουν γίνει από ανθρώπους που έχουν κακοποιήσει ζώο κατά την παιδική ηλικία ή/και την εφηβεία.  Μεταξύ των μελετών που αναφέρονται στο θέμα,  είναι μία εξαιρετικά σημαντική του 1997 από την Εταιρεία της Μασαχουσέτης για την Πρόληψη της Βαναυσότητας προς τα Ζώα και το Πανεπιστήμιο Northeastern, η οποία διαπίστωσε ότι οι κακοποιοί ζώων είχαν πέντε φορές περισσότερες πιθανότητες να βλάψουν και ανθρώπους.

Άλλοι ερευνητές ανακάλυψαν ότι ο πρώτος στόχος ενός κακοποιού είναι συχνά ένα ζώο που ζει στο σπίτι – ο δεύτερος στόχος είναι ο σύζυγος ή το παιδί. Συχνά, οι κακοποιοί είναι σε θέση να ελέγχουν τα θύματά τους, όπως έναν σύζυγο, απειλώντας, βασανίζοντας ή σκοτώνοντας τα ζώα του θύματος.

Μια άλλη μελέτη, διαπίστωσε ότι το 43 τοις εκατό όσων διέπραξαν μακελειό σε σχολεία,  διέπραξαν και κακοποιητικές πράξεις απέναντι σε ζώα.

Από την άλλη βέβαια, ακριβώς επειδή μία τέτοια αντίδραση μπορεί να έχει πολλά επίπεδα, ψυχολόγοι λένε ότι ενώ οι κακοποιοί ζώων είναι πιθανό να διαπράξουν κι άλλες βίαιες πράξεις, μπορεί να μην μεγαλώσουν απαραίτητα ως εγκληματίες, αφήνοντας ανοιχτό ένα παράθυρο στην διαταραγμένη παιδική και οικογενειακή ζωή που, συνήθως, μπαίνει μπροστά σε πράξεις κακοποίησης.

Τι είναι κακοποίηση των ζώων;  

Η κακοποίηση ζώων αναφέρεται συνήθως είτε σε σκόπιμη ενέργεια που προκαλεί βλάβη σε ένα ζώο είτε σε έλλειψη κάποιας ενέργειας που έχει ως αποτέλεσμα τη βλάβη σε ένα ζώο. Μερικά παραδείγματα σκόπιμων ενεργειών είναι οι κυνομαχίες και τα βασανιστήρια ζώων. Ένα παράδειγμα αμελούς κακοποίησης ζώων είναι η αποτυχία παροχής νερού ή καταφυγίου σε έναν σκύλο που κρατείται έξω.

Οι λόγοι πίσω από την κακοποίηση των ζώων

Η κατανόηση του γιατί οι άνθρωποι κακοποιούν ή σκοτώνουν ζώα είναι απαραίτητη για την αποτελεσματική αντιμετώπιση και πρόληψη αυτής της σκληρότητας. Υπάρχουν λοιπόν διάφοροι λόγοι που συμβάλλουν σε αυτή τη συμπεριφορά και μπορεί να είναι περίπλοκοι και πολύπλευροι. Παρακάτω, εμβαθύνουμε σε αυτούς τους παράγοντες:

Έλλειψη Ενσυναίσθησης

Η έλλειψη ενσυναίσθησης προς τα ζώα είναι ένας σημαντικός παράγοντας που οδηγεί στην κακοποίηση τους. Αυτή η απουσία συμπόνιας μπορεί να προέλθει από διάφορες πηγές:

• Θέματα ψυχικής υγείας:Μερικά άτομα με διαταραχές ψυχικής υγείας μπορεί να δυσκολεύονται να συμπάσχουν με τον πόνο των ζώων ή να κατανοήσουν τις συνέπειες των πράξεών τους.
• Προβλήματα κοινωνικοποίησης:Όσοι έχουν βιώσει ανεπαρκή ή δυσλειτουργική κοινωνικοποίηση κατά τη διάρκεια της ανατροφής τους, μπορεί να μην έχουν αναπτύξει τις απαραίτητες δεξιότητες για να συμπάσχουν με άλλους, συμπεριλαμβανομένων των ζώων.
• Σοβαρή αδιαφορία:Σε ορισμένες περιπτώσεις, τα άτομα μπορεί να έχουν πλήρη επίγνωση της βλάβης που προκαλούν στα ζώα, αλλά απλώς να μην τους ενδιαφέρει. Αυτό μπορεί να οφείλεται στην έλλειψη ηθικών αξιών ή στην απευαισθητοποίηση στη βία και τα βάσανα.

Δύναμη και Έλεγχος

Η κακοποίηση των ζώων μπορεί να προσφέρει μια αίσθηση δύναμης και ελέγχου σε ορισμένα άτομα, ιδιαίτερα όταν αισθάνονται αδύναμα σε άλλες πτυχές της ζωής τους. Αυτό μπορεί να εκδηλωθεί με διάφορους τρόπους:

• Ενδοοικογενειακή βία: Σε ορισμένες περιπτώσεις, η κακοποίηση ζώων χρησιμοποιείται ως εργαλείο για την άσκηση εξουσίας και ελέγχου σε καταστάσεις ενδοοικογενειακής βίας, με τον θύτη να στοχεύει τα αγαπημένα κατοικίδια του θύματος για να τα χειραγωγήσει και να τα εκφοβίσει.
• Εκφοβισμός:Η κακοποίηση ζώων μπορεί επίσης να είναι μια μορφή εκφοβισμού, με τον δράστη να στοχεύει πιο αδύναμα, πιο ευάλωτα όντα για να διεκδικήσει την κυριαρχία και να διογκώσει την αυτοεκτίμησή του.

Αγνοια

Η έλλειψη εκπαίδευσης ή ευαισθητοποίησης σχετικά με τη σωστή φροντίδα και καλή μεταχείριση των ζώων μπορεί να οδηγήσει σε ακούσια βλάβη:

• Λανθασμένη φροντίδα: Μερικά άτομα μπορεί να πιστεύουν ότι συμπεριφέρονται σωστά στα ζώα, αλλά οι ενέργειές τους μπορεί να προκαλούν βλάβη λόγω άγνοιας για τις συγκεκριμένες ανάγκες και απαιτήσεις του ζώου.
• Παραμέληση: Σε ορισμένες περιπτώσεις, η κακοποίηση ζώων συμβαίνει λόγω παραμέλησης και όχι εκ προθέσεως σκληρότητας. Η έλλειψη κατανόησης σχετικά με την κατάλληλη φροντίδα μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα ένα ζώο να υποφέρει από υποσιτισμό, ασθένεια ή τραυματισμό.
• Έλλειψη κατανόησης: Πολλές φορές, οι άνθρωποι μπορεί επίσης να κακοποιούν ζώα από φόβο που πηγάζει από το ότι δεν κατανοούν τη συμπεριφορά των ζώων. Στην Ινδία, για παράδειγμα, οι περισσότερες κακοποιήσεις συμβαίνουν λόγω λύσσας και φόβου στο δάγκωμα σκύλου. Η Ινδία έχει το υψηλότερο ποσοστό θανάτων από λύσσα στον κόσμο. Μέρος της κακοποίησης οφείλεται στην έλλειψη γνώσης της συμπεριφοράς των ζώων, καθώς οι άνθρωποι πιστεύουν ότι κάθε κίνηση που κάνει ένας σκύλος είναι για να δαγκώσει.

Παιδιά που είναι σκληρά με τα ζώα: Πότε να ανησυχείτε

Από τη δεκαετία του 1970, έρευνα ανέφερε σταθερά την παιδική σκληρότητα στα ζώα ως το πρώτο προειδοποιητικό σημάδι μεταγενέστερης παραβατικότητας, βίας και εγκληματικής συμπεριφοράς. Στην πραγματικότητα, σχεδόν όλοι οι δράστες βίαιων εγκλημάτων έχουν ιστορικό κακοποίησης ζώων στα προφίλ τους. Ο Άλμπερτ ντε Σάλβο, ο Στραγγαλιστής της Βοστώνης που βρέθηκε ένοχος για τη δολοφονία 13 γυναικών, εκτόξευε βέλη σε σκύλους και γάτες που παγίδευε ως παιδί. Οι σκοπευτές του Columbine, Eric Harris και Dylan Klebold, καμάρωναν ότι ακρωτηρίαζαν ζώα για διασκέδαση.

Αγωνιζόμαστε λοιπόν – και με παράδειγμα πρόσφατο, αυτό των Σερρών – να καταλάβουμε γιατί οποιοδήποτε παιδί θα κακομεταχειριζόταν ένα ζώο. Πότε όμως πρέπει να ανησυχούμε; Πού είναι η γραμμή μεταξύ ενός εκκολαπτόμενου κατά συρροή δολοφόνου  και του πειραματισμού;

Κίνητρα πίσω από τη βαναυσότητα των ζώων

Συνήθως, τα παιδιά που κακοποιούν ζώα είτε έχουν γίνει μάρτυρες, είτε έχουν βιώσει τα ίδια κακοποίηση. Για παράδειγμα, οι στατιστικές δείχνουν ότι το 30 τοις εκατό των παιδιών που έχουν γίνει μάρτυρες ενδοοικογενειακής βίας ασκούν παρόμοιο είδος βίας κατά των κατοικίδιων τους . Στην πραγματικότητα, η σχέση μεταξύ της κακοποίησης ζώων και της διαπροσωπικής βίας είναι τόσο γνωστή που πολλές κοινότητες των Η.Π.Α. εκπαιδεύουν πλέον τις υπηρεσίες κοινωνικής υπηρεσίας και ελέγχου των ζώων για το πώς να αναγνωρίζουν σημάδια κακοποίησης ζώων ως πιθανούς δείκτες άλλων καταχρηστικών συμπεριφορών.

Μια έρευνα σε οικογένειες που είχαν κατοικίδια με τεκμηριωμένη κακοποίηση και παραμέληση παιδιών, βρήκε ότι τα ζώα κακοποιήθηκαν στο 88 τοις εκατό των σπιτιών όπου υπήρχε σωματική κακοποίηση παιδιών, ενώ μία άλλη μελέτη γυναικών που αναζητούσαν καταφύγιο σε ασφαλές σπίτι, έδειξε ότι το 71 τοις εκατό όσων είχαν κατοικίδια επιβεβαίωσαν ότι ο σύντροφός τους είχε απειλήσει, πληγώσει ή σκοτώσει αυτά τα ζώα συντροφιάς και το 32 τοις εκατό των μητέρων ανέφεραν ότι τα παιδιά τους είχαν πληγώσει ή σκοτώσει τα κατοικίδιά τους. Οι μισοί από εκείνους που σηκώνουν πυρ σε σχολεία,  έχουν ιστορικά κακοποίησης των ζώων. Ακόμα μια άλλη μελέτη έδειξε ότι οι βίαιοι δράστες που κρατούνταν σε φυλακές υψίστης ασφαλείας, ήταν πολύ πιο πιθανό από τους μη βίαιους δράστες να έχουν διαπράξει σκληρές πράξεις κατά της παιδικής τους ηλικίας προς τα κατοικίδια.

Επειδή η ενδοοικογενειακή βία στρέφεται προς τους ανίσχυρους, η κακοποίηση ζώων και η κακοποίηση παιδιών συχνά συμβαδίζουν. Οι γονείς που παραμελούν την ανάγκη ενός ζώου για σωστή φροντίδα ή που κακοποιούν ζώα, μπορεί επίσης να κακοποιήσουν ή να παραμελήσουν τα δικά τους παιδιά.

Ενώ η κακοποίηση ζώων μπορεί να είναι ένας σημαντικός δείκτης κακοποίησης παιδιών, ο γονέας δεν είναι πάντα αυτός που βλάπτει το ζώο. Τα παιδιά που κακοποιούν ζώα μπορεί απλά να επαναλαμβάνουν ένα μάθημα που έμαθαν στο σπίτι. Τα κακοποιημένα παιδιά μπορεί να μάθουν από τους γονείς τους να αντιδρούν στον θυμό ή την απογοήτευση με τη βία. Η βία τους μπορεί να απευθύνεται στα μόνα άτομα στην οικογένεια που είναι πιο ευάλωτα από αυτά: δηλαδή, τα ζώα τους.

Τι μπορούμε να κάνουμε;

• Να επεμβαίνουμε και να καταγγέλλουμε.
• Να μην προσπερνάμε με συμπάθεια και ανοχή περιπτώσεις παιδιών που κακοποιούν ζώα. Όταν ένα παιδί κακοποιεί ζώα, φωνάζει βοήθεια σε κάποιον.
• Να ενημερωθούμε και να συμμετέχουμε. Αν ακούμε ένα ζώο ή ένα παιδί να υποφέρει επειδή κακοποιείται στο διπλανό μας σπίτι, να επεμβαίνουμε. Αν κάνουμε τα στραβά μάτια γινόμαστε οι ίδιοι έμμεσοι θύτες.

Για να προστατέψουμε τα παιδιά από καταστροφικά συναισθήματα, μπορούμε να τα ευαισθητοποιήσουμε, προσφέροντάς τους πληροφορίες για τον άγνωστο κόσμο των ζώων και φέρνοντάς τα σε επαφή μαζί τους.

Οι ποινικές κυρώσεις

Όσον αφορά στις κυρώσεις που αφορούν στην κακοποίηση και κακή μεταχείριση ζώων, αυτές τροποποιήθηκαν πρόσφατα και έγιναν πολύ πιο αυστηρές. Οι κυρώσεις, σύμφωνα με την τελευταία τροποποίηση του νόμου 4039/2012 είναι:

• Η παράνομη εμπορία ζώων συντροφιάς τιμωρείται με ποινή φυλάκισης τουλάχιστον ενός έτους και χρηματική ποινή από πέντε χιλιάδες ευρώ έως δεκαπέντε χιλιάδες ευρώ.
• Για τους παραβάτες που κακοποιούν ζώα είτε βιντεοσκοπούν παρανόμως ζώα για κερδοσκοπία, ισχύει επίσης η ποινή φυλάκισης τουλάχιστον ενός έτους και χρηματική ποινή από πέντε χιλιάδες έως δεκαπέντε χιλιάδες ευρώ.
• Οι παραβάτες του άρθρου 12 για απαγόρευση χρησιμοποίησης ζώου σε κάθε είδους θεάματα και συναφείς δραστηριότητες (τσίρκο, θίασο, παραστάσεις, παρελάσεις, ψυχαγωγικά παιχνίδια, μουσικές συναυλίες, επιδείξεις, πανηγύρια, πίστες αυτοκινητιδίων), σε μονομαχίες και στην εκτροφή για παραγωγή γούνας, δέρματος, κρέατος ή για την παρασκευή φαρμακευτικών και άλλων ουσιών, τιμωρούνται με φυλάκιση μέχρι δύο έτη και χρηματική ποινή από πέντε χιλιάδες έως δεκαπέντε χιλιάδες ευρώ.
• Σε περίπτωση εισαγωγής στην Ελλάδα ζώων συντροφιάς, που δεν έχουν ηλεκτρονική σήμανση, καθώς και σε περίπτωση κλοπής οποιουδήποτε ζώου συντροφιάς, η ποινή είναι φυλάκιση έξι μηνών και χρηματική ποινή μέχρι τριών χιλιάδων ευρώ, ενώ η κλοπή κυνηγετικού σκύλου ή σκύλου βοήθειας τιμωρείται με φυλάκιση μέχρι ένα έτος και χρηματική ποινή από πέντε χιλιάδες μέχρι οκτώ χιλιάδες ευρώ.
• Σε περίπτωση υποτροπής των δραστών οι χρηματικές ποινές διπλασιάζονται.

Οι πολίτες μπορούν να καλούν στο 10410, καθημερινά από 07:00 έως 23:00 και να επικοινωνούν άμεσα με το Τμήμα Προστασίας Ζώων της Διεύθυνσης Γενικής Αστυνόμευσης του Αρχηγείου της ΕΛ.ΑΣ.