45 χρόνια από το θάνατο του Μάο Τσετούνγκ

Συμπληρώνονται σήμερα 45 χρόνια από το θάνατο του Μάο Τσετούνγκ, μιας από τις πιο γνωστές πολιτικές φυσιογνωμίες του 20ού αιώνα, που έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην διαμόρφωση της Κίνας ως κράτος (εγκαθιδρύοντας το κόμμα και το καθεστώς που βρίσκονται έως και σήμερα στην εξουσία), αλλά και που επηρέασε σε μεγάλο βαθμό τον Κομμουνισμό παγκοσμίως. Με αφορμή αυτή την επέτειο ρίχνουμε σήμερα μια γρήγορη ματιά στην ζωή του και στην πολιτική του δράση.

1. Ο Μάο Τσετούνγκ (Máo Zédōng) γεννήθηκε στις 26 Δεκεμβρίου του 1893 στην Σαοσάν της Επαρχίας Χουνάν της Κίνας σε μια αγροτική οικογένεια. Οι γονείς του ήταν αγρότες, οι οποίοι, παρ’ ότι ο ίδιος τους περιέγραφε ως «εύπορους», είναι σίγουρο ότι δούλευαν σκληρά για να συντηρήσουν την οικογένεια των 7 παιδιών τους.

2. Από πολύ μικρή ηλικία έδειξε μεγάλο ενδιαφέρον για τη μάθηση. Του άρεσε να διαβάζει βιβλία και η μεγάλη του αγάπη φαίνεται να ήταν η ιστορία. Παρ’ όλα αυτά στην ηλικία των 13 ετών υποχρεώθηκε από τους γονείς του να εγκαταλείψει το σχολείο για να δουλέψει στα κτήματα της οικογένειάς του.

3. Στην ηλικία τον 16 ετών άφησε την οικογένειά του για να συνεχίσει την εκπαίδευση του σε ένα δημοτικό σχολείο σε μια γειτονική κομητεία και στη συνέχεια σε ένα γυμνάσιο στην πρωτεύουσα της επαρχίας Τσανγκσά. Εκεί ήταν και η πρώτη φορά που ήρθε σε επαφή με νέες ιδέες από τη Δύση. Διάβασε τα έργα των εθνικιστών μεταρρυθμιστών όπως ο Kang Yuwei και ανέπτυξε έναν ιδιαίτερο θαυμασμό για τους ισχυρούς αυτοκράτορες προηγούμενων περιόδων της κινεζικής ιστορίας καθώς για ορισμένους δυτικούς πολιτικούς, συμπεριλαμβανομένου του Τζορτζ Ουάσινγκτον.

4. Ενώ βρισκόταν εκεί, κι ενώ καλά καλά δεν είχε αρχίσει να μελετά τις επαναστατικές ιδέες, μια πραγματική επανάσταση ξέσπασε μπροστά στα μάτια του. Στις 10 Οκτωβρίου 1911, ξέσπασε κίνημα εναντίον της δυναστείας Τσινγκ στο Γουουτσάνγκ και μέσα σε δύο εβδομάδες η εξέγερση είχε φτάσει και στην Τσανγκσά, όπου βρισκόταν ο Μάο. Για μερικούς μήνες εντάχθηκε στον επαναστατικό στρατό μέχρι και την εγκαθίδρυση της Νέας Δημοκρατίας της Κίνας το 1912. Την περίοδο αυτή δραστηριοποιήθηκε και πολιτικά μπαίνοντας σε διάφορες οργανώσεις μαθητών.

5. Μετά την αποφοίτηση μετακόμισε στο Πεκίνο όπου και εργάστηκε στη βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου του Πεκίνου. Ο μισός χρόνος που πέρασε δουλεύοντας εκεί έπαιξε καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση του χαρακτήρα του καθώς βρέθηκε υπό την επιρροή των δύο ανδρών που αργότερα θα γινόντουσαν οι κύριες προσωπικότητες στη δημιουργία του Κομμουνιστικού Κόμματος της Κίνας (ΚΚΚ): Li Dazhao και Chen Duxiu. Η παρουσία του στο πανεπιστήμιο του Πεκίνου συνέπεσε με τους μήνες που οδήγησαν στο Κίνημα της 4ης Μαΐου του 1919 (φοιτητικό κίνημα διαμαρτυρίας για την απόφαση της Διάσκεψης Ειρήνης του Παρισιού να παραδώσει στην Ιαπωνία τις πρώτες γερμανικές παραχωρήσεις στην επαρχία Σαντόνγκ αντί να τις επιστρέψει στην Κίνα), του κινήματος που σε μεγάλο βαθμό αποτέλεσε την πηγή όλων των αλλαγών που επρόκειτο να συμβούν στην Κίνα κατά τις επόμενες δεκαετίες.

6. Το 1920 περιέγραφε πλέον τον εαυτό του ως «μαρξιστή στη θεωρία και σε κάποιο βαθμό στην πράξη» και τον Ιούλιο του 1921 ήταν στη μικρή ομάδα που ίδρυσε επίσημα το Κινεζικό Κομμουνιστικό Κόμμα.

7. Η άνοδος του Μάο στην ηγεσία του Κόμματος γίνεται σταδιακά μέσα στα επόμενα χρόνια μέσα από πολυετή σύγκρουση του ΚΚΚ με το Εθνικιστικό Κόμμα, το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και τον εμφύλιο που ακολούθησε. Ο εμφύλιος λήγει με την επικράτηση του ΚΚΚ και την καθιέρωση του Τσετούνγκ ως αδιαμφισβήτητου ηγέτη του. Την 1η Οκτωβρίου του 1949 ο Μάο διακήρυξε την ίδρυση της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας.

8. Στα χρόνια που ακολούθησαν ο Μάο είχε τον απόλυτο έλεγχο του Κόμματος και της χώρας και μαζί με τους συνεργάτες του προσπάθησε να αναδιαμορφώσει την κινεζική κοινωνία στις αρχές του Κομμουνισμού. Η βιομηχανία πέρασε υπό κρατική ιδιοκτησία και οι αγρότες της Κίνας άρχισαν να οργανώνονται σε κολεκτίβες. Φυσικά, οι αντίθετες απόψεις εξοστρακίστηκαν. Ο ίδιος και η χώρα έλαβαν αρχικά σημαντική βοήθεια και στήριξη από τη Σοβιετική Ένωση, αλλά σύντομα οι καλές τους σχέσεις διακόπηκαν.

9. Ο Μαό θεωρείται από πολλούς ως ο άνθρωπος που προκάλεσε τον πιο πολύνεκρο μαζικό θάνατο. Η οικονομική και κοινωνική εκστρατεία που προώθησε από το 1958 έως το 1962 που είχε ως στόχο την ταχεία κολεκτιβοποίηση και εκβιομηχάνιση της χώρας και ονομάστηκε «Μεγάλο Άλμα προς τα Εμπρός» πιστεύεται πως προκάλεσε τον Μεγάλο Κινεζικό Λιμό, που εκτιμάται ότι οδήγησε στο θάνατο 15 έως και 45 εκατομμύρια ανθρώπους.

10. Πέθανε στις 9 Σεπτεμβρίου του 1976 σε ηλικία 82 ετών. Μετά το θάνατο του η Κίνα άλλαξε ως ένα βαθμό πορεία και σταδιακά απομακρύνθηκε από πολλές από τις ιδέες του.