Αυτοδιοίκηση, μια πονεμένη ιστορία

Λέξεις: Νίκος Φωτίου

Η προηγούμενη δεκαετία

Είναι απορίας άξιο το γεγονός ότι οι εκάστοτε ελληνικές κυβερνήσεις, ενώ διεκήρυτταν τις καλύτερες των προθέσεων για την Αυτοδιοίκηση, στο τέλος της ημέρας το αποτέλεσμα ήταν, χωρίς εξαίρεση, πολύ φτωχότερο των προσδοκιών. Έτσι, ο «Καλλικράτης» του 2010, ένας πολλά υποσχόμενος νόμος, ξέμεινε γρήγορα από καύσιμα, καθώς τα 4,5 δις ευρώ που θα τον χρηματοδοτούσαν, ουδέποτε έφτασαν στα ταμεία των δήμων.

Στη συνέχεια, ο «Κλεισθένης» του 2018, ένας επίσης ελπιδοφόρος νόμος, κατάφερε, με την άστοχη εμμονή του τότε υπουργού Εσωτερικών στο σύστημα της (δήθεν) απλής αναλογικής, αφενός μεν να δυναμιτίσει κάθε σοβαρή συζήτηση επί του περιεχομένου του, αφετέρου δε να οδηγήσει τις νέες δημοτικές αρχές σε πλήρη αδυναμία διοίκησης.

Η σημερινή κατάσταση

Οι αλλοπρόσαλλες αλλαγές που επέφερε βιαστικά, διά του υπουργού Εσωτερικών, η νυν κυβέρνηση στον «Κλεισθένη» προκειμένου να αντιμετωπίσει την ακυβερνησία, οδήγησαν σε σοβαρά παρατράγουδα: – Διαμόρφωση εύθραυστων πλειοψηφιών στα δημοτικά συμβούλια με συναλλαγές κάτω από το τραπέζι, – αθρόες μεταπηδήσεις δημοτικών συμβούλων προς τη μειοψηφική, αλλά κατέχουσα την εξουσία, παράταξη του δημάρχου χάριν μισθολογικών απολαβών και κατάληψης αμειβόμενων θέσεων, – υποβάθμιση της εξουσίας και του κύρους του Δημοτικού Συμβουλίου με παραπομπή μειζόνων θεμάτων σε υποκείμενα όργανα (Οικονομική Επιτροπή, Επιτροπή Ποιότητας Ζωής), – ενίσχυση του συγκεντρωτισμού με τη διεύρυνση των εξουσιών του δημάρχου και την αφαίρεση των ελάχιστων αποφασιστικών αρμοδιοτήτων από τις Δημοτικές Κοινότητες κ.ά.

Οι συνέπειες

Παράδειγμα 1ο

Στον Δήμο Θεσσαλονίκης, έχουν εκλεγεί εκπρόσωποι 16(!) δημοτικών παρατάξεων με τη μεγάλη πλειονότητά τους να είναι μονοπρόσωπες(!). Μετά από αδιαφανείς «διαβουλεύσεις», όχι με παρατάξεις αλλά με πρόσωπα, ο νυν δήμαρχος, ο οποίος διέθετε 7 στους 49 συμβούλους(!), κατάφερε να συγκροτήσει μιαν ετερόκλητη πλειοψηφία, στην οποία προσχώρησαν διάφοροι «πρόθυμοι» με αντίπαλα προγράμματα ή και χωρίς κανένα πρόγραμμα αλλά, κατά δήλωσίν τους, «συγκινημένοι και φροντίζοντες για το καλό του λαού και του τόπου».

Έτσι, οι συνεδριάσεις του δημοτικού συμβουλίου εξελίχτηκαν σε μια τυπική διαδικασία, που, για όσους την παρακολουθούν ακόμη, οδηγεί ταχέως «στα πιο βαθιά χασμουρητά». Καθώς, αφενός μεν μείζονα θέματα της πόλης έχουν ψαλιδιστεί δραστικά, μεταφερθέντα σε επιτροπές, αφετέρου δε η συζήτηση έχει συρρικνωθεί δραματικά σε μια μαραζιάρικη διεκπεραιωτική διαδικασία εκφώνησης του αύξοντα αριθμού των θεμάτων και στην καταμέτρηση του αριθμού των ψήφων.

Επιπλέον, οι παρατάξεις της αντιπολίτευσης όχι μόνο δεν έχουν βρει τρόπους συνεννόησης, αλλά δεν συνομιλούν καν μεταξύ τους και αυτοσχεδιάζουν κατά τη διάρκεια των κολοβωμένων συνεδριάσεων καταγγέλοντας μάτην τη διοίκηση για αντιδημοκρατικές μεθοδεύσεις. Να θυμίσω εδώ την προσπάθεια του απελθόντος και μη εκ νέου υποψήφιου δημάρχου, Γιάννη Μπουτάρη, για μια διαπαραταξιακή συνεννόηση και κοινή κάθοδο στις εκλογές, στην οποία συμμετείχαν δώδεκα παρατάξεις και δίκτυα πολιτών. Η προσπάθεια αυτή δεν τελεσφόρησε, διότι η κάθε παράταξη και ο κάθε επικεφαλής είχαν τη δική τους (κρυφή ή φανερή) ατζέντα και τις δικές τους ονειροφαντασιές.

Παράδειγμα 2ο

Η κυβέρνηση, ενώ αντιμετώπισε με επιτυχία την πρώτη φάση της πανδημίας, τώρα, στη φάση της άρσης των περιοριστικών μέτρων, υπό την πίεση των σοβαρών θεμάτων αλλά και των παραγόντων της οικονομίας, παρουσιάζει σημεία κόπωσης, αρρυθμίας αλλά και μετάθεσης ευθυνών. Π.χ., στην περίπτωση του ανοίγματος (Δευτέρα 25/5) των επιχειρήσεων εστίασης (ΚΥΕ): Το πολύπλοκο και δυσεφάρμοστο ρυθμιστικό πλαίσιο που διέπει τη λειτουργία τους, ενώ υπήρχε επαρκής χρόνος για την προετοιμασία του, καταρτίστηκε και ψηφίστηκε την τελευταία στιγμή (22/5) από την κυβέρνηση, χωρίς τη συμμετοχή της Αυτοδιοίκησης, η φιλοκυβερνητική ηγεσία της οποίας (ΚΕΔΕ) έσπευσε κατόπιν εορτής να δηλώσει πειθήνια τη «συμφωνία» της. Την εφαρμογή του, βέβαια, καλούνται να υλοποιήσουν οι δήμοι με δική τους ευθύνη.

Στον Δήμο Θεσσαλονίκης, η Επιτροπή Ποιότητας Ζωής (και όχι το Δημοτικό Συμβούλιο) διαμόρφωσε στις 23/5 με τηλεδιάσκεψη την εξειδίκευση των μέτρων και τα έθεσε σε διαβούλευση μιας μέρας(!) στους εκπροσώπους των ΚΥΕ της πόλης. Ο δήμαρχος (και όχι το Δημοτικό Συμβούλιο) έχει την εξουσία-ευθύνη να συγκροτήσει συνεργεία ελέγχου τήρησης της νομοθεσίας στη λειτουργία των ΚΥΕ, αποτελούμενα από δημοτικούς υπαλλήλους και προσωπικό της Δημοτικής Αστυνομίας με επιλογή(!) συνεννόησης με την ΕΛ.ΑΣ.

Η κυβέρνηση, δηλαδή, συγκέντρωσε την εξουσία όλων των ρυθμίσεων και, νίπτουσα τας χείρας της «πολύ σχολαστικά», αποκέντρωσε, δηλαδή πέταξε το μπαλάκι της εφαρμογής τους στις δημοτικές αρχές, άρα και τις ευθύνες για ό,τι δεν πάει καλά. Ο Δήμος Θεσσαλονίκης, με την ικανή πλην λείψανδρη Δημοτική Αστυνομία των δεκάδων αρμοδιοτήτων καλείται, τελευταία στιγμή, να βάλει τάξη στο χάος σε μια πόλη, όπου λειτουργούν πλέον των τριών χιλιάδων επιχειρήσεις εστίασης. (Να υπενθυμίσουμε και το γεγονός ότι η αδειοδότηση των ΚΥΕ αφαιρέθηκε από τις Δημοτικές Κοινότητες και συγκεντροποιήθηκε).

Επίλογος

Μακάρι ο Θεός να βάλει το χέρι του! Κι επειδή Αυτός έχει άλλες, σοβαρότερες δουλειές, είναι ο δήμαρχος και η διοίκησή του (όχι η κυβέρνηση, ούτε καν το Δημοτικό Συμβούλιο) αυτοί οι οποίοι αναλαμβάνουν πολύ σοβαρές ευθύνες, που δεν περιορίζονται στην εμβαδομέτρηση αλλά αφορούν ευθέως την υγεία, την ασφάλεια και τη ζωή των δημοτών και των επισκεπτών της Θεσσαλονίκης. Η δημοκρατική συμμετοχή, η συζήτηση στο Δημοτικό Συμβούλιο, στις Κοινότητες και στην πόλη όφειλε να είναι στην πρώτη γραμμή. Δεν είναι, όμως…

*Ο Νίκος Φωτίου είναι φιλόλογος