Ο αιώνιος πόλεμος του Πούτιν

Ο Ρώσος πρόεδρος, σε μια μακρά ομιλία γεμάτη αναστεναγμούς και σκοτεινά παράπονα, κατέστησε σαφές ότι επέλεξε τον πόλεμο. Πήγε στον πόλεμο εναντίον της Ουκρανίας το 2014 και τώρα έχει κηρύξει τον πόλεμο στη διεθνή τάξη των τελευταίων 30 ετών.

Ο Πούτιν δεν είναι τόσο σταθερός όσο ελπίζαμε. Δεν είχε την παρουσία ενός προέδρου με αυτοπεποίθηση. Έμοιαζε με έναν έφηβο που θέλει να κάνει θόρυβο για να ακουστεί. Που έχει πιαστεί από μια ατυχία και γουρλώνει τα μάτια του στους ενήλικες που δεν καταλαβαίνουν πόσο σκληρός ήταν ο κόσμος μαζί του. Οι έφηβοι, βέβαια, δεν έχουν εκατοντάδες χιλιάδες στρατεύματα και πυρηνικά όπλα.

Η ομιλία του Πούτιν σε πολλά σημεία ήταν ανεξέλεγκτη. Ξεκίνησε με ένα μάθημα ιστορίας για το πώς και γιατί υπάρχει η Ουκρανία. Παρά τη σοβιετική του νοσταλγία, ο Ρώσος πρόεδρος έχει δίκιο ότι οι οι Σοβιετικοί προκάτοχοί του, δημιούργησαν σκόπιμα έναν δημογραφικό εφιάλτη όταν σχεδίαζαν τα εσωτερικά σύνορα της ΕΣΣΔ.

Αλλά το θέμα για τον Πούτιν δεν είναι ότι πρέπει οι πρώην υπήκοοι της Σοβιετικής Ένωσης να εξαλείψουν τις διαφορές τους. Αντιθέτως, πρότεινε ότι κανένα από τα νέα κράτη που προέκυψαν από τη σοβιετική κατάρρευση -εκτός από την Ρωσία- δεν ήταν πραγματικές χώρες. «Ως αποτέλεσμα της μποσλεβίτικης πολιτικής» τόνισε ο Πούτιν, «προέκυψε η Σοβιετική Ουκρανία, η οποία ακόμη και σήμερα μπορεί με βάσιμους λόγους να ονομαστεί “Η Ουκρανία του Βλαντιμίρ Ίλιτς Λένιν”. Είναι ο συγγραφέας και ο αρχιτέκτονας της».

Είναι αλήθεια ότι οι σοβιετικοί ηγέτες δημιούργησαν τα σύνορα το 1991. Αυτό ισχύει και για αυτό που αποκαλούμε τώρα Ρωσική Ομοσπονδία. Ο Πούτιν όμως πήγε ακόμη πιο πίσω την ιστορία: «Η Ουκρανία δεν είχε ποτέ παράδοση γνήσιου κράτους».

Με αυτό το είδος του ιστορικού συλλογισμού, λίγα κράτη στην Ευρώπη ή οπουδήποτε αλλού είναι ασφαλή. Η αναφορά του Πούτιν στην ιστορία δεν ήταν τίποτε λιγότερο από μια απαίτηση ότι μόνο η Μόσχα και ο ανώτατος ηγέτης του Κρεμλίνου, έχει δικαίωμα να κρίνει ποιο είναι και ποιο δεν είναι κυρίαρχο κράτος. Οι ισχυρισμοί του Πούτιν δεν διαφέρουν σχεδόν καθόλου από την επανεγγραφή της ιστορίας της Μέσης Ανατολής από τον Σαντάμ Χουσεΐν, όταν το Ιράκ προσπάθησε να σβήσει το Κουβέιτ από τον χάρτη.

Ο Πούτιν κατηγόρησε την Ουκρανία, για παράδειγμα, ότι αναπτύσσει πυρηνικά όπλα, ένα έργο βγαλμένο από το παλιό σοβιετικό εγχειρίδιο, όταν οι ηγέτες του Κρεμλίνου κατηγορούσαν την πρώην Δυτική Γερμανία ότι ανέπτυξε πυρηνικά όπλα για να εξυπηρετήσει τα «ρεβανσιστικά» σχέδια τους για πόλεμο.

Κατηγόρησε μάλιστα τον Μπιλ Κλίντον ότι τον δυσφήμησε προσωπικά όταν ο Πούτιν ρώτησε, πριν από περισσότερα από 20 χρόνια, για τη δυνατότητα να συμπεριληφθεί η Ρωσία στο ΝΑΤΟ. Ανάμεσα στις διάφορες άλλες ιδιορρυθμίες του Ρώσου προέδρου, είναι ότι ξέρει να κρατάει κακία.

Στη συνέχεια, ο Πούτιν σημείωσε ότι οι διεθνείς κυρώσεις είναι «εκβιασμός» – μια λέξη που χρησιμοποιείται σχεδόν καθημερινά στον παλιό σοβιετικό τύπο για τη Δύση – και στοχεύουν στην αποδυνάμωση της Ρωσίας και την υπονόμευση της ύπαρξής της ως έθνους.

«Υπάρχει μόνο ένας στόχος», είπε ο Πούτιν. «Να περιορίσουν την ανάπτυξη της Ρωσίας. Και θα το κάνουν, όπως το έκαναν παλιότερα. Ακόμη και χωρίς καμία επίσημη πρόφαση».

Αυτό είναι ανοησία, και είτε ο Πούτιν το γνωρίζει (κάτι που είναι πιθανό) είτε έχει απομακρυνθεί τόσο από την πραγματικότητα που έχει φτάσει να το πιστέψει (κάτι που δεν είναι αδύνατο).

Ο Πούτιν δεν άφησε κανένα περιθώριο για διαπραγματεύσεις με την κυβέρνηση Μπάιντεν. Είναι προετοιμασμένος για κυρώσεις, οι οποίες όπως λέει θα έρθουν ό,τι και να κάνει η Ρωσία. Ισχυρίζεται ότι η εχθρότητα της Δύσης είναι μόνιμη (ίσως γιατί θα ήταν πολύ οδυνηρό για τον εγωισμό του να παραδεχτεί ότι οι περισσότεροι άνθρωποι στη Δύση, αν τους δοθεί η επιλογή, δεν θα σκεφτόταν καθόλου τη Ρωσία ή τους ηγέτες της).

Εν ολίγοις, ο Πούτιν ενστερνίζεται τώρα μια ρωσική παράδοση παράνοιας, ένα σύμπλεγμα κατωτερότητας που βλέπει τη Μόσχα και ως σωτήρα άλλων εθνών και ως θύμα μεγάλων συνωμοσιών, ένα δράμα στο οποίο η Ρωσία είναι τόσο δυνατή για να τη φοβούνται όσο και αρκετά αδύναμη για να είναι σε θέση να απειλήσει. Η Δύση, σε αυτή την ιστορία, έχει κίνητρο όχι να επιδιώξει την ειρήνη και την ασφάλεια, αλλά να υπονομεύσει τη Ρωσία, και ο Πούτιν έχει χαρακτηριστεί ο πολιορκημένος Ρώσος προφήτης που πρέπει να ανατρέψει τα σατανικά σχέδια εναντίον του λαού του.

Επιστρέφοντας όμως στη… Γη έχουμε ένα πρόβλημα. Στο τέλος της ομιλίας του, ο Πούτιν αναγνώρισε τις κατεχόμενες από τη Ρωσία περιοχές της Ουκρανίας, τις «λαϊκές δημοκρατίες» του Λουγκάνσκ και του Ντόνετσκ, ως ανεξάρτητες οντότητες. Με αυτόν τον τρόπο, ο Πούτιν ουσιαστικά διχοτόμησε την Ουκρανία. Αυτή η συγκεκριμένη μορφή ανάμειξης σε κυρίαρχα έθνη, επίσης, είναι μια σοβιετική παράδοση, όπως θα μας υπενθύμιζαν οι Πολωνοί και άλλοι.

Η αξίωσή του για αυτές τις περιοχές -γιατί θα είναι ρωσικές σατραπείες, και όχι «ανεξάρτητες» με οποιονδήποτε ουσιαστικό τρόπο- είναι ο ισχυρισμός ότι είναι ο απόλυτος ελεγκτής των πρώην σοβιετικών συνόρων, συμπεριλαμβανομένων αυτών που βρίσκονται τώρα εντός του ΝΑΤΟ.

Κυριολεκτικά μέσα σε λίγα λεπτά από την ολοκλήρωση της τηλεοπτικής του ομιλίας, ο Πούτιν έστειλε «ειρηνευτές» στην ανατολική Ουκρανία. Η πιθανή επόμενη κίνησή του θα είναι να οργανώσει κάποιο περιστατικό στο οποίο ισχυρίζεται (όπως έκανε στη Γεωργία στον πόλεμο του εκεί) ότι οι Ουκρανοί είναι οι επιτιθέμενοι και ότι η Ρωσία ενεργεί μόνο για την υπεράσπιση των Ρώσων.

Αυτή η «άμυνα» θα μπορούσε να οδηγήσει στους δρόμους του Κιέβου. Ο Πούτιν απαίτησε στην ομιλία του, όπως και προηγουμένως, από την Ουκρανία «να σταματήσει τις εχθροπραξίες» σε αυτές τις περιοχές -με άλλα λόγια, η νόμιμη κυβέρνηση της Ουκρανίας να σταματήσει να προσπαθεί να ελέγξει το δικό της έδαφος- και προειδοποίησε ότι «κάθε ευθύνη για την πιθανή συνέχιση της αιματοχυσίας θα βαραίνει αποκλειστικά ​​το καθεστώς που κυβερνά στο έδαφος της Ουκρανίας».

Αυτό είναι το πρόσχημα του πολέμου.

Ο Πούτιν έχει πλέον επιβεβαιώσει ότι αρνείται να αποδεχθεί την έκβαση του Ψυχρού Πολέμου και ότι θα αγωνιστεί για να διαλύσει το ευρωπαϊκό σύστημα ειρήνης και ασφάλειας που χτίστηκε από τη διεθνή κοινότητα μετά το τέλος του.

Αυτός είναι ο αιώνιος πόλεμος του Βλαντιμίρ Πούτιν. Και η Ρωσία, να παραμένει καταραμένη όπως έχει γίνει τόσες φορές στην ιστορία της με έναν τρομερό ηγέτη, θα τον πολεμά για όσο ο Πούτιν παραμένει ο κύριος του Κρεμλίνου.

*κείμενο Tom Nichols / The Atlantic