Ανακάλυψε τα γλυπτά της πόλης: Μητροπολίτες Θεσσαλονίκης
Στον αύλειο χώρο της Μητρόπολης βρίσκονται 4 προτομές φτιαγμένες από μάρμαρο που απεικονίζουν τους προηγούμενους Μητροπολίτες της πόλης μας.
Στέκουν δίπλα μας, τα προσπερνάμε, πολλές φορές μπορεί να μην παρατηρούμε καν την ύπαρξη τους. Είναι τα αγάλματα, οι προτομές και οι εικαστικές συνθέσεις της πόλης και αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της. Πολλά από αυτά είναι τόσο γνωστά που έγιναν σήμα κατατεθέν της Θεσσαλονίκης, όπως το άγαλμα του Βενιζέλου, οι Ομπρέλες του Ζογγολόπουλου, το άγαλμα του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Κάποια είναι πιο σύγχρονα, κάποια λιγότερο γνωστά, μερικά είναι πολυφωτογραφημένα, άλλα έχουν αφεθεί και παρακμάζουν. Στέκουν δίπλα σε μεγάλους δρόμους και πλατείες, ακίνητα, και μας διηγούνται ιστορίες από την πόλη.
Η Ιερά Μητρόπολις Θεσσαλονίκης είναι Μητρόπολη της Εκκλησίας της Ελλάδος και έχει την πνευματική της εξάρτηση στο Οικουμενικό Πατριαρχείο. Έχει έδρα τη Θεσσαλονίκη και στην εκκλησιαστική περιφέρειά της υπάγεται ο Δήμος Θεσσαλονίκης, οι συνοικίες Ευαγγελίστριας, Αγίου Παύλου, Δήμου Νεάπολης-Συκεών και τμήμα του δήμου Πυλαίας-Χορτιάτη. Μητροπολίτης της από το 2004 είναι ο Άνθιμος Ρούσσας. Αποτελείται από 43 ενορίες και 3 Μονές. Μητροπολιτικός Ναός είναι αυτός του Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά, ενώ ιστορικοί είναι οι ναοί του πολιούχου Αγίου Δημητρίου, της Αγίας Σοφίας, των Αγίων Δώδεκα Αποστόλων κ.ά.
Στον αύλειο χώρο της Μητρόπολης επί της Βογατσικού, δεξιά από την είσοδο του εκκλησιαστικού μουσείου, βρίσκονται 4 προτομές φτιαγμένες από μάρμαρο, που απεικονίζουν τους προηγούμενους Μητροπολίτες της πόλης μας. Με ημερολογιακή σειρά από τα αριστερά στα δεξιά, ο Γεννάδιος, ο Αλεξιάδης, μητροπολίτης από το 1912 έως το 1951, ο Παντελεήμων Α΄, ο Παπαγεωργίου, μητροπολίτης από το 1951 έως το 1968, ο Λεωνίδας, ο Παρασκευόπουλος, μητροπολίτης από το 1968 ως το 1974 και τελευταίος ο Παντελεήμων Β΄, ο Χρυσοφάκης, από το 1974 έως το 2003, όπου και τον διαδέχτηκε ο σημερινός μητροπολίτης Άνθιμος.
Ο Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης Γεννάδιος γεννήθηκε στη Μεσόπολη Προύσας το 1868, ήταν Έλληνας θεολόγος και επίσκοπος. Διετέλεσε αρχικά Μητροπολίτης Λήμνου και επέδειξε σημαντική δράση για την παιδεία, τη φιλανθρωπία και τη νεότητα. Φοίτησε στην Ιερά Θεολογική Σχολή της Χάλκης, όπου έλαβε τον τίτλο του Διδασκάλου της Ορθόδοξης Θεολογίας το 1893. Συνέβαλε δυναμικά στην απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης, αποτελώντας παράγοντα προς τις οθωμανικές αρχές για την παράδοση της πόλης στον ελληνικό στρατό χωρίς αντίσταση. Τέλεσε τη Δοξολογία για την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης στον Ναό του Αγίου Μηνά και ήταν πάντοτε παρών σε όλες τις τελετές υποδοχής των ελληνικών αρχών. Κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής της Θεσσαλονίκης έδωσε οδηγίες στους Χριστιανούς της πόλης να μην προβούν σε καμία διάκριση προς τους Εβραίους συμπολίτες τους, όταν οι τελευταίοι υποχρεώθηκαν από τις κατοχικές δυνάμεις να φορούν το κίτρινο άστρο, ενώ έκανε έντονα διαβήματα για να σταματήσουν οι εκτοπίσεις τους στα στρατόπεδα συγκέντρωσης. Για τη δράση του αυτή ανακηρύχθηκε – μετά θάνατον – το 1969 «Δικαίος των Εθνών» στο Ισραήλ, τίτλος που αποδίδεται σε όσους έσωσαν τη ζωή Εβραίων κατά την διάρκεια του πολέμου. Το όνομα του φέρει οδός της Θεσσαλονίκης που καταλήγει στην πλατεία Άθωνος.
Ο Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης Παντελεήμων Α΄ o Παπαγεωργίου γεννήθηκε στο Κρανίδι Αργολίδας το 1902, σπούδασε στη Θεολογική Σχολή Αθηνών και μετέβη το 1928 για σπουδές στις Η.Π.Α. Υπηρέτησε ως Γραμματέας της Αρχιεπισκοπής Αθηνών, πρωτοσύγκελος της Μητροπόλεως Καρυστίας, Ιεροκήρυκας Αττικής και πρώτος Διευθυντής του Γραφείου της Αποστολικής Διακονίας στην Αθήνα.
Στις 27 Μαρτίου 1951 εξελέγη Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης και ενθρονίστηκε στις 16 Απριλίου στον Καθεδρικό Ναό της Αγίας Σοφίας.
Το 1959 ανακηρύχθηκε επίτιμος διδάκτορας της Θεολογικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Αποτελεί επίσης τον δημιουργό του Χαρίσειου Γηροκομείου, του ορφανοτροφείου θηλέων και των παιδικών κατασκηνώσεων. Με πρόνοιά του το Θεαγένειο Νοσοκομείο μετατράπηκε σε αντικαρκινικό ινστιτούτο, ενώ η Σχολή Τυφλών αποκτά νέα κτίρια και δικό της Ναό.
Μετά την επιβολή της Χούντας των Συνταγματαρχών, το καθεστώς έθεσε σε πρώτη προτεραιότητα την τοποθέτηση νέου αρχιεπισκόπου και μητροπολιτών ευνοούμενων του Παλατιού και της Χούντας. Στο αντικανονικό αυτό πλαίσιο, το 1968, εκθρονίζεται. Έτσι το δικτατορικό καθεστώς κατέστησε τον θρόνο σε χηρεία ώστε να εκλεγεί Μητροπολίτης θετικά διακείμενος και συνεργάσιμος με τη Χούντα, καθώς ο Μητροπολίτης Παντελεήμων αρνούνταν τη συνεργασία με το καθεστώς, σε σημείο να αποχωρήσει από τον ναό του αγίου Δημητρίου ως διαμαρτυρία για την παρουσία των Συνταγματαρχών.
Ο αρχιμανδρίτης Λεωνίδας Παρασκευόπουλος, αν και ήδη συνταξιούχος ιεροκήρυκας, δέχτηκε να καταστεί Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης, παρά την αντικανονική απομάκρυνση του νόμιμου Μητροπολίτη Παντελεήμονα. Διετέλεσε Μητροπολίτης κατά την περίοδο της Δικτατορίας των Συνταγματαρχών, 1967 – 1974. Μετά την πτώση της δικτατορίας κηρύχθηκε έκπτωτος και του δόθηκε ο τίτλος του Μητροπολίτη Ρέοντος. Σε όλη τη διάρκεια της δικτατορίας, υπήρξε θερμός υποστηρικτής του δικτατορικού καθεστώτος με σαφείς δηλώσεις που μπορούσαν να χαρακτηριστούν ασεβείς προς τα Θεία, καθώς ο Μητροπολίτης Λεωνίδας αποκαλούσε τον δικτάτορα Παπαδόπουλο «Σωτήρα του Έθνους», «άνθρωπο του Θεού» και «άξιο της πατρίδος», για τη δε σύζυγο του Δικτάτορα, Δέσποινα Παπαδοπούλου δήλωνε: «Δύο Δέσποινας έχομεν: Μίαν εις τους ουρανούς, την Παναγίαν, και άλλην εις την γην, την κυρίαν Προέδρου». Στις 5 Δεκεμβρίου 1974, η νέα Ιερά Σύνοδος επί Αρχιεπισκόπου Σεραφείμ αποκαθιστά ηθικά τον Παντελεήμονα. Ο Λεωνίδας εξέπεσε του θρόνου βάσει της 3ης και 7ης Συντακτικής πράξης του 1974. Με προκήρυξή του τον Σεπτέμβριο του 1979, δήλωσε πως οι Αξιωματικοί που συμμετείχαν στη Χούντα κρατούνται άδικα στις φυλακές γιατί το έργο τους στόχευε στην ελευθερία και τη σωτηρία της πατρίδας. Για τις αντικανονικές πράξεις του κατατέθηκε εναντίον του μήνυση το 1975. Πέθανε στις 27 Απριλίου 1984 και τάφηκε στο προαύλιο των Εκπαιδευτηρίων “Ο Απόστολος Παύλος”. Το 2008 προτάθηκε επί Δημαρχίας Παπαγεωργόπουλου η μετονομασία οδού προς τιμήν του Λεωνίδα Παρασκευόπουλου κοντά στη Μητρόπολη Θεσσαλονίκης, αλλά μετά από πληθώρα διαμαρτυριών και αντιδράσεων πολιτών η μετονομασία αποτράπηκε.
Τέλος, ο Παντελεήμων Β΄, o Χρυσοφάκης, γεννήθηκε στην Αθήνα το 1925. Μετά τις εγκύκλιες σπουδές, εισήλθε το 1942 και σε ηλικία 17 ετών, στη Θεολογική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, από την οποία αποφοίτησε, το 1947.
Στις 13 Ιουλίου του 1974 με ομόφωνη απόφαση της νόμιμης και κανονικής Ιεραρχίας της Εκκλησίας της Ελλάδος εκλέγεται Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης και η ενθρόνισή του γίνεται στις 3 Αυγούστου 1974 στον Ιερό Καθεδρικό Ναό της Αγίας Σοφίας με την παρουσία του τότε Αρχιεπισκόπου Αθηνών και πάσης Ελλάδος, Σεραφείμ. Απεβίωσε από καρδιακής ανακοπής την Τετάρτη 9 Ιουλίου 2003 σε ηλικία 78 ετών και ενταφιάστηκε, το Σάββατο 12 Ιουλίου στον αύλειο χώρο του Ιερού Ναού Αγίου Δημητρίου Θεσσαλονίκης.
Δεν είναι λίγες οι φορές που οι προτομές έπεσαν θύματα βανδαλισμού, με τελευταία το Φεβρουάριο του 2020, όταν δύο νεαροί πέταξαν προκηρύξεις, έγραψαν συνθήματα στους τοίχους, βάφοντας με κόκκινο χρώμα τις προτομές των μητροπολιτών. Η δίκη θα πραγματοποιηθεί τον Οκτώβριο του 2020.
