Ανακαλύψτε τα γλυπτά της πόλης: Ανδρέας Παπανδρέου του Ι. Μπαρδή

Στέκουν δίπλα μας, τα προσπερνάμε, πολλές φορές μπορεί να μην παρατηρούμε καν την ύπαρξη τους. Είναι τα αγάλματα, οι προτομές και οι εικαστικές συνθέσεις στης πόλης και αποτελούν αναπόσπαστό κομμάτι της. Πολλά από αυτά είναι τόσο γνωστά που έγιναν το σήμα κατατεθέν της Θεσσαλονίκης όπως το άγαλμα του Βενιζέλου, οι ομπρέλες του Ζογγγολόπουλου, το άγαλμα του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Κάποια είναι πιο σύγχρονα, κάποια λιγότερο γνωστά μερικά είναι πολυφωτογραφιμένα άλλα έχουν αφεθεί και παρακμάζουν. Στέκουν δίπλα σε μεγάλους δρόμους και πλατείες ακίνητα και μας διηγούνται ιστορίες από την πόλη.

Βρίσκεται επί της οδού Εθνικής Αντιστάσεων σε έναν πολυσύχναστο δρόμο μιας και συνδέει την Θεσσαλονίκη με το αεροδρόμιο, με μεγάλες εταιρίες καταστημάτων και εμπορικά κέντρα καθώς και με την Περαία, Μηχανιώνα και Χαλκιδική. Είναι ο αδριάντας του Ανδρέα Παπανδρέου σε μια χαρακτηριστική του πόζα με τα χέρια ανοιχτά και σηκωμένα να χαιρετά.

Όσοι έζησαν τις εποχές του πολιτικού άντρα και πρωθυπουργού της Ελλάδος θα θυμούνται αυτή τη κίνηση κάθε φόρα που ξεκινούσε να μιλήσει σε προεκλογικές συγκεντρώσεις. Είναι φτιαγμένη από μπρούντζο επάνω σε πέτρινο βάθρο και εγκαινιάστηκε το 2001 από τον τότε υπουργό Άμυνας Άκη Τσοχατζόπουλο. Αποτελεί δωρεά της Ν.Ε ΠΑΣΟΚ της Θεσσαλονίκης όταν γραμματέας ήταν ο Μαμέλης και τοποθετήθηκε στο σημείο παρουσία του τότε δημάρχου Καλαμαριάς Χριστόδουλου Οικονομίδη. Είναι έργο του γλύπτη Ιωάννη Μπαρδή.

Το άγαλμα έγινε πρώτο θέμα όταν κατά τις εκλογές ανάδειξης πολιτικού αρχηγού του κόμματος της κεντροαριστεράς στις 19/11/17 με αντιπάλους τους Φώφη Γεννηματά και Νίκου Ανδρουλάκη, κάποιοι κρέμασαν στα χέρια του αγάλματος ρολά χαρτί υγεία θέλοντας ίσως με τον τρόπο τους να στείλουν ένα δικό τους μήνυμα. Δεύτερη φορά που συγκέντρωσε τα φώτα της δημοσιότητας ήταν όταν εγχώρια πορνοστάρ φωτογραφήθηκε γυμνόστηθη κάτω από τον αδριάντα λέγοντας πως ήθελε με αυτό το τρόπο να γιορτάσει τα 40 χρόνια από την ίδρυση του ΠΑΣΟΚ.

«Πάντα θαύμαζα τον Ανδρέα Παπανδρέου γιατί ήταν ένας δυνατός άντρας που υποστήριζε τον έρωτα και δε δίστασε να εγκαταλείψει την οικογένειά του και να ζήσει τον έρωτα. Για εμένα ήταν ηγέτης της Ελλάδας αλλά και του έρωτα» είπε η ίδια τις ημέρες εκείνες.

Ο Ανδρέας Γ. Παπανδρέου (Χίος, 5 Φεβρουαρίου 1919 – Εκάλη Αττικής, 23 Ιουνίου 1996) ήταν πρόεδρος και ιδρυτής του Πανελλήνιου Σοσιαλιστικού Κινήματος (ΠΑ.ΣΟ.Κ.), του οποίου η ιδρυτική διακήρυξη της 3ης Σεπτέμβρη συμπυκνώνεται στο τρίπτυχο «Εθνική Ανεξαρτησία – Λαϊκή Κυριαρχία – Κοινωνική Απελευθέρωση». Διετέλεσε πρωθυπουργός της Ελλάδος (21 Οκτωβρίου 1981 – 2 Ιουλίου 1989 και 13 Οκτωβρίου 1993 – 18 Ιανουαρίου 1996) μετά τη νίκη του στις εκλογές του Οκτωβρίου 1981, του Ιουνίου 1985 και του Οκτωβρίου 1993. Πριν αναμειχθεί στην πολιτική, ήταν καθηγητής Οικονομικών στις ΗΠΑ και συγγραφέας.

Ο Ανδρέας Παπανδρέου υπήρξε ηγέτης με ευρύτατη λαϊκή αποδοχή. Από την άλλη δημιούργησε πολλούς φανατικούς εχθρούς στο εσωτερικό, και προκάλεσε συχνά την αγανάκτηση της δυτικής κοινής γνώμης και σωρεία επικριτικών κειμένων στα δυτικά ΜΜΕ.

Ήταν ίσως ο πολιτικός με τη μεγαλύτερη συμβολή στη διαμόρφωση του πολιτικού και κομματικού συστήματος στη σύγχρονη Ελλάδα. Ανέτρεψε τον κυρίαρχο πολιτικό διαχωρισμό «Εθνικόφρονες-Κομμουνιστές» και στη θέση του επέβαλλε το δίπολο «Δεξιά-Αντιδεξιά». Το ΠΑΣΟΚ που δημιούργησε ήταν το πρώτο κόμμα εξουσίας στην ελληνική ιστορία με μαζική οργάνωση (στα πρότυπα του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας), αντί του παραδοσιακού κόμματος στελεχών, ένα πρότυπο οργάνωσης που θα υιοθετούσε από τον Παπανδρέου και η Νέα Δημοκρατία. Από το κυβερνητικό του έργο ξεχωριστή θέση στη νεοελληνική πολιτική ιστορία έχουν η αναγνώριση της Εθνικής Αντίστασης, ο εκδημοκρατισμός του συνδικαλιστικού κινήματος, αλλά και των Ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων, η δημιουργία του Εθνικού Συστήματος Υγείας και του Ανωτάτου Συμβουλίου Επιλογής Προσωπικού (ΑΣΕΠ) και η συνταγματική αναθεώρηση του 1985-1986, η οποία παγίωσε το σύστημα κοινοβουλευτικής εξουσίας που ισχύει έως και σήμερα, περιορίζοντας δραστικά τις «βασιλικές» εξουσίες του Προέδρου.

Άλλες σημαντικές τομές των κυβερνήσεων του ήταν η νομιμοποίηση του πολιτικού γάμου, η ψήφος στα 18, η εισαγωγή του μονοτονικού συστήματος γραφής (1982), η κατάργηση της σχολικής ενδυμασίας (1982), η θέσπιση των επιδομάτων (τέκνων, αναπηρίας κτλ.), η αναγνώριση του εργατικού ατυχήματος, οι αλλαγές στο Οικογενειακό Δίκαιο όπως η καθιέρωση της ισότητας των δύο φύλων και η απαγόρευση του αναχρονιστικού θεσμού της προίκας, η κατάργηση πλείστων μεταξικών και μετεμφυλιακών νόμων, όπως αυτοί του τεντιμποϊσμού και της κατασκοπείας, η άσκηση ακηδεμόνευτης και πολυδιάστατης εξωτερικής πολιτικής και η μεγάλη ενίσχυση των Ενόπλων Δυνάμεων, η αναγνώριση της γενοκτονίας των Ελλήνων του Πόντου και η παραχώρηση άδειας επιστροφής στην Ελλάδα στους πολιτικούς πρόσφυγες του Δημοκρατικού Στρατού.

Οι αντίπαλοι του Ανδρέα Παπανδρέου από τον συντηρητικό και τον φιλελεύθερο χώρο αναγνώρισαν τις προσπάθειές του να αποκαταστήσει μεγάλα τμήματα της κοινωνίας που είχαν υποστεί διώξεις και ταπεινώσεις από το αυταρχικό μετεμφυλιακό κατεστημένο και να χτίσει κράτος πρόνοιας, αλλά επέκριναν την μεγάλη αύξηση των δημοσίων δαπανών και του δημοσίου χρέους στην οικονομική του διαχείριση, την προσπάθεια επιβολής στη δημόσια διοίκηση που του καταλόγισαν και την εξωτερική του πολιτική, την οποία θεωρούσαν μαξιμαλιστική και επικίνδυνη στις μεθόδους και τους στόχους της, ενώ από τον χώρο της Αριστεράς υπήρξαν επικρίσεις για την αθέτηση προεκλογικών υποσχέσεων καθώς και για το καθεστώς προσωπολατρίας με το οποίο τον περιβάλλανε τα πλήθη των πολιτικών οπαδών του.

Το 1988 ξεσπά το οικονομικό σκάνδαλο Κοσκωτά στο οποίο κατηγορήθηκαν ότι ενεπλάκησαν στελέχη της τότε κυβέρνησης, αλλά και ο ίδιος ο Ανδρέας Παπανδρέου. Η δίκη για το σκάνδαλο Κοσκωτά άρχισε στις 16 Μαρτίου 1991, στην οποία δεν παρέστη ο ίδιος, καταγγέλλοντάς την ως μεθόδευση των πολιτικών του αντιπάλων και σκευωρία εις βάρος του και εις βάρος του ΠΑΣΟΚ. Στη δίκη αυτή καταδικάστηκαν ο Δημήτρης Τσοβόλας και ο Γιώργος Πέτσος, ενώ ο συγκατηγορούμενός τους Μένιος Κουτσόγιωργας απεβίωσε κατά τη διάρκεια της δίκης. Ο Ανδρέας Παπανδρέου ανέλαβε το μερίδιο της πολιτικής του ευθύνης όχι μόνο διότι στην περίοδο που δραστηριοποιήθηκε ο Γιώργος Κοσκωτάς ήταν πρωθυπουργός, αλλά και διότι σύμφωνα με τον ίδιο «η κυβέρνησή του δεν κατόρθωσε να εμποδίσει την οικονομική αναρρίχηση ενός ανθρώπου χωρίς επιφάνεια, που αποδείχθηκε εκ των υστέρων απατεώνας». Αρνήθηκε, όμως, την οποιαδήποτε σχέση με την ποινική πλευρά της υπόθεσης.

Χρόνια αργότερα στην τηλεοπτική εκπομπή «Ανατροπή» του δημοσιογράφου Γιάννη Πρετεντέρη στον τηλεοπτικό σταθμό Mega Channel, ο τότε πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Μητσοτάκης δήλωσε ότι μετάνιωσε για την παραπομπή του Ανδρέα Παπανδρέου στο Ειδικό Δικαστήριο, αλλά τόνισε ότι προχώρησε σ’ αυτή την πράξη, καθώς ήθελε να τηρήσει την προεκλογική του υπόσχεση. Στις 23 Ιουνίου 1996 ο Ανδρέας Παπανδρέου πεθαίνει μετά από οξύ ισχαιμικό επεισόδιο στο σπίτι του στην Εκάλη. Κηδεύεται στις 26 Ιουνίου 1996 στο Α΄ Νεκροταφείο Αθηνών με τιμές εν ενεργεία αρχηγού κράτους, κάτι που τελευταία φορά στην Ελλάδα είχε συμβεί το 1964, όταν είχε πεθάνει ο τότε βασιλέας Παύλος. Ο θάνατός του προκάλεσε κύμα συγκίνησης σε όλη τη χώρα, και πλήθη κόσμου, παρευρέθηκαν στη κηδεία του.

Εκφωνήθηκαν συνολικά 12 επικήδειοι λόγοι από Έλληνες και ξένους αξιωματούχους, με πρώτο αυτόν του πρωθυπουργού Κώστα Σημίτη και τελευταίο αυτόν του γιου του Ανδρέα Παπανδρέου και τότε υπουργού Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων Γιώργου Παπανδρέου, ενώ παρευρέθηκαν σχεδόν 100 πολιτικές προσωπικότητες από όλο τον κόσμο, πρωτοφανές για Έλληνα πολιτικό. Ο Ανδρέας Παπανδρέου ήταν γιος του επίσης πρώην πρωθυπουργού Γεωργίου Παπανδρέου, ο οποίος ήταν γνωστός και ως «Γέρος της Δημοκρατίας». Μητέρα του Ανδρέα Παπανδρέου ήταν η Σοφία Μινέικο (κόρη του Πολωνού Ζίγκμουντ Μινέικο). O γιος του Γιώργος Παπανδρέου διετέλεσε πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ και επίσης πρωθυπουργός της Ελληνικής Δημοκρατίας.

Μέχρι και σήμερα αποτελεί μια προσωπικότητα που δεν έχει ξεχαστεί καθώς συνεχίζονται μέχρι και σήμερα να εμφανίζονται άπειρες κωμικές φωτογραφίες,mames στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης που προωθούνται και κοινοποιούνται κατά χιλιάδες με τον Αντρέα. Η μανία αυτή ξεκίνησε από την ομάδα «ΠΑΣΟΚ το ορθόδοξο» που συγκέντρωσε χιλιάδες μέλη και ανέβαζε φωτογραφίες με το χαρακτηριστικό τίτλο «..με ΠΑΣΟΚ» και εικόνες του Αντρέα να επικρίνει και να συγκρίνει την σημερινή εποχή με την δεκαετία του 1980 όπου μεσουρανούσε το ΠΑΣΟΚ. Η ομάδα έγινε τόσο δημοφιλής που έφτασε να βγάλει βιβλίο και να οργανώσει γιορτές και πάρτι. 25 χρόνια μετά τον θάνατο του ο Αντρέας παραμένει επίκαιρος ως σημείο αναφοράς είτε ως πολιτικό σχόλιο είτε ως φάρσα.

ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ τα υπόλοιπα κείμενα της στήλης «Ανακάλυψε τα γλυπτά της πόλης»