Ανάπλαση ΔΕΘ: Το πραγματικά ορθό θα το “δείξει” το μέλλον

Λέξεις: Αθανάσιος Μαλίτσας

Ανάπλαση της Δ.Ε.Θ.

Με αφορμή το επίκαιρο και εξαιρετικά μείζονος σημασίας θέμα που σχετίζεται με τη επικείμενη ανάπλαση του χώρου της Δ.Ε.Θ. θα τοποθετηθώ κι εγώ γράφοντας την άποψή μου.

Αρχικά θα ήταν χρήσιμο, αν και αυτονόητο, να επισημανθεί ότι είναι εκ των πραγμάτων ανέφικτο, η όποια απόφαση εφαρμοστεί στη Δ.Ε.Θ. και σε κάθε έργο μεγάλης κλίμακας, να είναι αρεστό και να απαντάει στις προσδοκίες όλων. Ο καθένας έχει τη δική του ιδεολογική προσέγγιση και αισθητική αντίληψη.

Το πραγματικά ορθό θα το “δείξει” το μέλλον.

Η προσωπική μου εκτίμηση την οποία πριν καιρό την είχα αναρτήσει μέσω άρθρου μου σε εφημερίδα της πόλης μας, είναι ότι πολύ σωστά επιλέχθηκε η μη μετεγκατάσταση του Εκθεσιακού μας Κέντρου, για μια σειρά από λόγους.

Βασικότερος όλων, θεωρώ πως είναι η αισθητική αρχιτεκτονική αναβάθμιση του Ιστορικού Κέντρου μέσα από την ανανέωση του κτηριακού του αποθέματος που αναμφισβήτητα είναι “γερασμένο”.

Σχετικά με το πολεοδομικό ύφος της πρόσφατης βραβευμένης μελέτης, η συνοχή της μεγάλης κλίμακας των κτηρίων που παρουσιάστηκαν φωτορεαλιστικά, με το υπόλοιπο “σώμα” του κέντρου, είναι απόλυτη.

Όσον αφορά στην αρχιτεκτονική σύλληψη, το διαχρονικά Νεωτεριστικό Πεδίο της Έκθεσης δεν είναι αυτό που ξέρουμε όλοι μας ως το πιο κατάλληλο για την αφομοίωση νέων και ρηξικέλευθων τάσεων;

Επίσης, μία τέτοιου επένδυση είναι πολύ πιθανόν να αποτελέσει μοχλό και κίνητρο και για άλλους επενδυτές και εταιρείες που θα επιλέξουν να εγκατασταθούν εντός του κέντρου, κάτι που θα επιφέρει την περαιτέρω αναβάθμιση των κτιρίων του κέντρου αλλά και την οικονομική ενδυνάμωση του πυρήνα που τόσο έχει ανάγκη.

Ας μην ξεχνάμε πως το κέντρο της πόλης σταδιακά αλλά σταθερά έχει απωλέσει το επιχειρηματικό του κύρος αφού εδώ και είκοσι χρόνια όλες οι εταιρείες επιλέγουν χώρους εκτός αυτού, με αποτέλεσμα το κέντρο να διατηρεί τον κεντρικό του ρόλο μόνο όσο αφορά στη διασκέδαση και όπως φαίνεται ένα πεδίο “φιλοξενίας” ξενοδοχειακών μονάδων. Όλες οι υπόλοιπες υποδομές (ευτυχώς υπάρχει το Α.Π.Θ. και κάποια τραπεζικά ιδρύματα) καλύπτονται από μικρά ιδιωτικά ιατρεία και ένα ποσοστό κατοίκων, όχι ιδιαίτερα ενθαρρυντικό αν σκεφτούμε το απόλυτο μέγεθος κατοίκησης από την Εγνατία έως την Παλαιά Παραλία.

Επίσης, το νέο Τεχνολογικό Πάρκο θα αναπτυχθεί στα ανατολικά της πόλης ενώ παράλληλα υποψήφιοι επενδυτές σκέφτονται, λόγω διαθέσιμων αλλά και μελλοντικών νέων ενιαίων χώρων, να εγκατασταθούν στη Δυτική Είσοδο της πόλης.

Θέλουμε το κέντρο της Θεσσαλονίκης να εξελιχθεί σε λίγα χρόνια σε μία νέα Disneyland, που ο μόνος λόγος για να το επισκεφθεί κάποιος θα είναι τα Κ.Υ.Ε. και οι ελεύθεροι χώροι περιπάτου;

Διαχρονικά και ιστορικά ο ρόλος του Ιστορικού Κέντρου ήταν αυτός ή η καρδιά της οικονομίας, του εμπορίου και των μικτών χρήσεων;

Έχει ακουστεί η άποψη ότι θα μπορούσε η Δ.Ε.Θ. να μετουσιώσει το Central park της Θεσσαλονίκης. Στην άποψη αυτή θα συμπλήρωνα πως η Νέα Υόρκη διαθέτει ένα μεγάλο κεντρικό πάρκο (απότοκο πολεοδομικού σχεδιασμού στις αρχές του προηγούμενου αιώνα), αλλά ταυτόχρονα αποτελεί το οικονομικό κέντρο όλου του πλανήτη με ό,τι αυτό συνεπάγεται σε επίπεδο υποδομών και πύκνωσης. Τη Νέα Υόρκη τη γνωρίζουμε όλοι, λόγω της πύκνωσης των ψηλών και εμβληματικών κτιρίων και όχι λόγω του Central Park. Η Θεσσαλονίκη και το κέντρο της, ποιο κοινό (με εξαίρεση τη συγκέντρωση των ψηλών κτιρίων στο κέντρο) χαρακτηριστικό έχουν με το Manhattan;

Εξάλλου η Θεσσαλονίκη διαθέτει Central Park και αυτό είναι η Νέα Παραλία σε γραμμική διάταξη.

Εκτός βέβαια, αν θεωρείται σοφή η επιλογή της συνολικής αποκέντρωσης όλων των χρήσεων, κάτι που ξεκίνησε να γίνεται στη πόλη της Αθήνας από τα μέσα της δεκαετίας του ’80 και τώρα όλοι αναρωτιούνται γιατί “χάθηκε” το κέντρο με το οξύμωρο και πολύ ανορθόδοξο φαινόμενο της πλήρους απαξίωσης του πυρήνα και την ανάπτυξη μόνο περιφερειακά, κάτι που συνεχίζεται μέχρι και σήμερα με το πολυδιαφημιζόμενο έργο του Ελληνικού, “συντηρώντας την προαναφερθείσα συνθήκη της κατασκευής εντυπωσιακών έργων μεγάλης κλίμακας, άναρχα και σκόρπια στον αστικό ιστό με αποτέλεσμα να αλλοιώνονται οι πολεοδομικές και ιδεολογικές ισορροπίες “ψάχνοντας”εν τέλει να καταλάβουμε ποιο είναι το κέντρο, ποιες οι γειτονιές και ποια τα προάστια, χωρίς ίχνος χωροταξικού και πολεοδομικού διαχωρισμού και συμβολισμού.

Το χαρακτηριστικά αρνητικό ισοζύγιο πρασίνου που συναντάμε στη Θεσσαλονίκη μπορεί να ανατραπεί και με άλλους τρόπους μέσω της “υιοθέτησης” ευέλικτων εφαρμογών όπως τον σχηματισμό μικρών αλλά συχνών νησίδων πρασίνου σε όλο το πολεοδομικό συγκρότημα και όχι μόνο στο κέντρο.

Άλλωστε, όπως έχει δηλωθεί σε λίγα χρόνια η πόλη θα διαθέτει ένα ιδιαίτερα διευρυμένο μητροπολιτικό πάρκο, αυτό του Παύλου Μελά αλλά και έναν ελεύθερο δημόσιο χώρο πλησίον αυτού, το πρώην στρατόπεδο του Καρατάσου.

Οι δύο αυτές ελεύθερες “ζώνες” αποτελούν από κοινού έναν ελεύθερο δημόσιο χώρο περίπου 4 – 5 φορές την έκταση της Δ.Ε.Θ.

Θα υπογραμμίσω ακόμη, ότι το γεγονός της ιστορικής απόδειξης ότι υπάρχει μεγάλη δυσκολία στη συντήρηση των μεγάλων δημόσιων χώρων πρασίνου, δεν πρέπει να θεωρείται κάτι αμελητέο ή κάτι που εύκολα μπορεί να αλλάξει. Αρκεί να σταθούμε στην περίπτωση του Πεδίον του Άρεως στην Αθήνα που αποτελεί το μεγαλύτερο πάρκο της χώρας, δίπλα στο κέντρο της πόλης και παρόλα αυτά εδώ και χρόνια είναι απροσπέλαστο και μη επισκέψιμο για τους πολίτες.

Εδώ και 10 χρόνια δεν καταφέραμε να βρούμε βιώσιμους οικονομικά τρόπους για τη συντήρηση της Νέας Παραλίας της Θεσσαλονίκης και πάνω από 20 για τον εξωραϊσμό του Πάρκου της ΧΑΝΘ που επίσης χωροθετείται στο κέντρο της πόλης.

Κάθε πρόταση που λέγεται ή γράφεται καλό θα είναι να βασίζεται και σε οικονομοτεχνικά κριτήρια και όχι μόνο σε εύκολες “αβίαστες” σκέψεις. Δυστυχώς δεν έχουμε την οικονομική δυνατότητα που έχει το Βερολίνο ή το Λονδίνο για να μπορούμε να υποστηρίξουμε κάθε σκέψη ή επιθυμία, χωρίς πόρους και επενδύσεις.

Η χωροταξική επιλογή της συνέχισης της παρουσίας της Δ.Ε.Θ. στο κέντρο της πόλης και εφόσον στον αρχικό σχεδιασμό προβλέπεται (αρκεί να διατηρηθεί) η ανάπτυξη συνολικά περίπου 80 (από το σύνολο των 180) στρεμμάτων πρασίνου και ελεύθερου δημόσιου χώρου σε συνδυασμό με την ενοποίηση των υφιστάμενων χώρων πρασίνου του Α.Π.Θ., του Πάρκου της ΧΑΝΘ και του Πεδίον του Άρεως, εκτιμώ πως είναι μία εύστοχη και ισορροπημένη επιλογή.

Το θεωρώ περιττό αλλά θα επισημάνω πως οι σκέψεις μου έχουν ως αφετηρία τους διαχρονικά προσωπικούς και μόνο προβληματισμούς μου, που άπτονται της Θεσσαλονίκης και δεν συνδέονται με οιοδήποτε τρόπο με κανέναν Φορέα, Πολιτική Παράταξη και Δημόσιο ή Ιδιωτικό Οργανισμό!