Ανοιχτή επιστολή για την πλατεία Διοικητηρίου

Ανοιχτή επιστολή προς την Υπουργό Πολιτισμού και Αθλητισμού κυρία Λ. Μενδώνη, προς την Αντιπεριφερειάρχη κυρία Β. Πατουλίδου και προς τον Δήμαρχο Θεσσαλονίκης κύριο Κ. Ζέρβα

Ανησυχώ για την πλατεία Διοικητηρίου! Είμαι ένας πολίτης της Θεσσαλονίκης, είμαι αρχιτέκτων, ασχολούμαι 40 χρόνια με τον δημόσιο χώρο, γνωρίζω τα πάντα σχεδόν για την περιπέτεια αυτής της πλατείας. Η πλατεία Διοικητηρίου υπήρξε η γειτονιά μου στα εφηβικά μου χρόνια, ακόμα και τώρα όμως γύρω από αυτήν κατοικοεδρεύω.

Το κακό ξεκίνησε από μία επιπόλαιη απόφαση για κατασκευή υπόγειου χώρου στάθμευσης κάτω από την πλατεία με τα μάρμαρα. Ήταν από αυτές τις καταστροφικές αποφάσεις που πολύ συχνά παίρνουν κάποιοι σε θέσεις ευθύνης και ζημιώνουν τις πόλεις. Κανείς δεν «πλήρωσε» για αυτή την λανθασμένη απόφαση όπως συνήθως συμβαίνει. Ήμουν εκεί στην πρώτη οργανωμένη επίσκεψη του αρχαιολογικού χώρου που έγινε με πολλές υποσχέσεις για ένα λαμπρό μέλλον. Τα χρόνια πέρασαν και οι υποσχέσεις ξεφούσκωσαν, το τραύμα στο σώμα της πόλης παρέμεινε βαθύ και η απουσία της πλατείας πολύ δυνατή. Σχεδόν 15 χρόνια μετά με πρωτοβουλία ενός Γενικού Γραμματέα του ΥΠΠΟ και του Δημάρχου Θεσσαλονίκης ξεκινά ένας αρχιτεκτονικός διαγωνισμός που κάποιοι από εμάς κατάλαβαν ότι ήταν άτοπος, ανόητος και καταστρεπτικός για την πόλη και την πλατεία. Αυτοί τον έκαναν όμως παρ’ όλες τις ενστάσεις μας και τα επιχειρήματα μας! Βλέπετε ο πανίσχυρος Γενικός Γραμματέας και ο πανίσχυρος Δήμαρχος γνώριζαν ποιο ήταν το «καλό» της πόλης και της πλατείας. Ο διαγωνισμός προέβλεπε ότι πάνω στον επισκέψιμο και διαμορφωμένο αρχαιολογικό χώρο θα κατασκευαζόταν κλειστός χώρος στάθμευσης και πάνω στον χώρο στάθμευσης θα διαμορφωνόταν η πλατεία Διοικητηρίου. Η πλατεία Διοικητηρίου θα ήταν το δώμα ενός κτιρίου, μία παγκόσμια πατέντα που δυστυχώς δεν μπορούσαν να αντιληφθούν όλοι οι εμπλεκόμενοι πόσο λάθος ήταν.

Έγινε ο διαγωνισμός, κέρδισε μία ενδιαφέρουσα μελέτη, δεν μπορούσε βέβαια να εξαλείψει τα προβλήματα που δημιουργούσε ο κλειστός χώρος στάθμευσης, ξοδεύτηκαν κάποια χρήματα και έκλεισε προσωρινά το θέμα, ίσως κατάλαβαν το λάθος τους, δεν μας το είπαν βέβαια.

Πέρασαν τα χρόνια, ήρθε άλλος Δήμαρχος, άλλος Γενικός Γραμματέας και αίφνης το 2012 διαβάζουμε στον ηλεκτρονικό τύπο (voria.gr) «ότι εμπλέκεται πλέον στο σίριαλ ανάπλασης και η «Εγνατία Οδός ΑΕ», που θα αναλάμβανε να εκπονήσει όλες τις μελέτες ως τη φάση της δημοπράτησης. Τώρα στη νέα προοπτική ανάπλασης απαλείφεται το πάρκινγκ και γίνεται λόγος για την αξιοποίηση και προβολή των αρχαιοτήτων της άλλοτε πλατείας. Στόχος της δημοπράτησης του έργου, στο οποίο εμπλέκεται και η Γενική Γραμματεία Δημοσίων Έργων, ήταν το 2013».

Στις 11.9.2014 και «Σε κλίμα δημιουργικής συνεργασίας υπογράφηκε η Προγραμματική Σύμβαση για το Έργο «Μελέτες για τη νέα κατασκευή της Πλατείας Διοικητηρίου και των προσβάσεών της με πιθανή πρόβλεψη συγκοινωνιακού πολυτροπικού κέντρου», μεταξύ του Δήμου Θεσσαλονίκης και της «Εγνατίας Οδού», παρουσία του Γενικού Γραμματέα Δημοσίων Έργων.

Η Προγραμματική Σύμβαση αφορά στη στέγαση των αρχαιοτήτων που αποκαλύφθηκαν μεταξύ των οδών Αγίου Δημητρίου-Βενιζέλου-Ολύμπου-Κυπρίων Αγωνιστών, με ανακατασκευή της Πλατείας Διοικητηρίου,. Κύρος στόχος είναι να προστατευτεί και να αναδειχθεί ο αρχαιολογικός χώρος, δίνοντας δυνατότητα πρόσβασης στους πολίτες αλλά και η απόδοση της συνολικής έκτασης της πλατείας εκ νέου στον αστικό ιστό και τη δημόσια χρήση.» γράφει ο Χρήστος Ζαφείρης στο thessmemory.

To 2018 ο πρόεδρος του συλλόγου Οι Φίλοι της Πλατείας Διοικητηρίου έγραφε στη parallaxi.gr “Βασικός μας στόχος να δρομολογηθεί αμέσως η ανάπλαση με πρώτο βήμα την επικαιροποίηση της βραβευμένης πρότασης, που θα συνδυάζει στοιχεία από το ύφος και τη λειτουργικότητα της παλαιάς Πλατείας Διοικητηρίου και τις σύγχρονες ανάγκες της περιοχής, αλλά θα επιτρέπει και την απρόσκοπτη είσοδο των επισκεπτών στα αρχαία ευρήματα. Στις συναντήσεις εργασίας που διοργανώσαμε, φάνηκε ότι συμφωνούν όλοι οι εμπλεκόμενοι φορείς: Ο Δήμος Θεσσαλονίκης, η Εγνατία Οδός, η Αρχαιολογική Υπηρεσία, η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας και το Υπουργείο Μακεδονίας-Θράκης”.

Στις 28/6/2019 διαβάζουμε στον ηλεκτρονικό τύπο (voria.gr) ότι «Στις αρχές της εβδομάδας, το ΥΜΑ-Θ ανέλαβε πρωτοβουλία για τον συντονισμό των πολλών εμπλεκόμενων φορέων που θα υλοποιήσουν το έργο. Αποφασίστηκε, μετά από σύσκεψη, τέλος Αυγούστου να παραδοθεί στον δήμο Θεσσαλονίκης από την «Εγνατία Οδό» και τους μελετητές η πλήρης επικαιροποιημένη μελέτη του σχεδίου για την ανάπλαση της Πλατείας Διοικητηρίου, χωρίς τον χώρο στάθμευσης.»

12 Νοεμβρίου 2020 διαβάσαμε ότι “Ανοίγει ο δρόμος για την ανάπλαση της πλατείας Διοικητηρίου με την υπογραφή, σήμερα το μεσημέρι, της προγραμματικής σύμβασης πολιτισμικής ανάπτυξης μεταξύ του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού, του Δήμου Θεσσαλονίκης, της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας και της «Εγνατίας Οδός Α.Ε.». Αντικείμενο της σύμβασης είναι η «Μελέτη της κατασκευής της πλατείας Διοικητηρίου και των προσβάσεών της με πιθανή κατασκευή Συγκοινωνιακού Πολυτροπικού Κέντρου – Μελέτη αποκατάστασης της Πλατείας Διοικητηρίου με ταυτόχρονη προστασία και ανάδειξη του αρχαιολογικού χώρου».

Στις 22 Νοεμβρίου 2020 στη ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ ο Σύμβουλος του Δημάρχου δηλώνει ότι η αρχαιολογική υπηρεσία έχει κάνει μία προεργασία με μία μελέτη η οποία βρίσκεται στο τελικό στάδιο και ότι θα υπάρξει «πλήρης εναρμόνιση και συντονισμός» ούτως ώστε «να καταλήξουμε στο πως θα είναι η πλατεία σε όλα τα επίπεδα της και από κει και πέρα να κάνουμε μελέτες που χρειάζονται». Συνεχίζει και διαβεβαιώνει ότι όποια μελέτη δεν έχει επιληφθεί από την «Εγνατία Οδό», ή καθυστερήσει με κίνδυνο να «εκτροχιαστεί» το έργο , θα την υλοποιήσει ο Δήμος, καθώς έχουν εξασφαλιστεί οι σχετικοί κωδικοί στο τεχνικό πρόγραμμα.

Αγαπητή κυρία Υπουργέ, αγαπητή κυρία Αντιπεριφερειάρχη, αγαπητέ κύριε Δήμαρχε, η πλατεία Διοικητηρίου δεν είναι οποιαδήποτε πλατεία. Η πλατεία Διοικητηρίου σχεδιάστηκε από τον Ερνεστ Εμπράρ για να πλαισιώνει ένα από τα μοναδικά δημόσια κτίρια της Θεσσαλονίκης που σχεδίασε ο Βιτελιάνο Ποσέλι, το σημερινό Διοικητήριο ή αλλιώς Υπουργείο Μακεδονίας-Θράκης. Διαμορφώθηκε αργότερα στο μεσοπόλεμο και αποτέλεσε για πολλές δεκαετίες την αγαπημένη πλατεία της περιοχής. Η μέχρι τώρα αντιμετώπιση της πλατείας και των κατοίκων της περιοχής ήταν ανάξια της και ανάξια μας. Μας αξίζει μία άλλη Θεσσαλονίκη, μία άλλη πλατεία. Το τραύμα που δημιουργήθηκε πριν από σχεδόν 30 χρόνια δεν πρέπει να κλείσει όπως όπως! Τολμήστε να προσφέρετε στη Θεσσαλονίκη κάτι αντάξιο της πλατείας και της ιστορίας της!

Έγινε πριν από πολλά χρόνια ένας αρχιτεκτονικός διαγωνισμός με συγκεκριμένο κτιριολογικό πρόγραμμα που δεν ισχύει πλέον. Ο στεγασμένος χώρος στάθμευσης που κάλυπτε τον αρχαιολογικό χώρο δεν υφίσταται πλέον. Η βραβευμένη μελέτη δεν απαντά στα σημερινά δεδομένα. Τι ακριβώς θα σχεδιάσει ή αναθέσει να σχεδιάσουν άλλοι, η Εγνατία Οδός; Με ποια διαδικασία θα γίνει αυτό; Έχει η Εγνατία Οδός μία εταιρία κατασκευής και διαχείρισης αυτοκινητοδρόμων την δυνατότητα και τεχνογνωσία σχεδιασμού και διαχείρισης μίας μελέτης που έχει να λύσει πολύ σημαντικά θέματα συνύπαρξης ενός σημαντικού αρχαιολογικού χώρου και ενός εξίσου σημαντικού δημόσιου χώρου; Ποιος θα πάρει την ευθύνη μίας κακής μελέτης; Από το 2012 μέχρι σήμερα που ανά δύο χρόνια διαβάζουμε για την εμπλοκή αυτής της εταιρίας γιατί δεν υπήρξε κάποιο αποτέλεσμα; Αλήθεια τι κρύβεται πίσω από τον τίτλο «πιθανή κατασκευή Συγκοινωνιακού Πολυτροπικού Κέντρου;» Ο Δήμος Θεσσαλονίκης οφείλει να διοργανώσει έναν αρχιτεκτονικό διαγωνισμό με τα σημερινά δεδομένα, ο προηγούμενος δυστυχώς δεν έχει ισχύ με δεδομένη την ύπαρξη του κτιρίου στάθμευσης και μετά να προχωρήσει στην υλοποίηση της. Δεν υπάρχει άλλη σοβαρή προοπτική για την πλατεία Διοικητηρίου.

Πρόδρομος Νικηφορίδης Αρχιτέκτων