Αόρατοι: Ένα ντοκιμαντέρ για μια κοινότητα που μετράει χιλιάδες διωγμένους
Δύο συγκλονιστικές ιστορίες μέσα από τα μάτια αυτών που τις έζησαν.
Ένα ζευγάρι Τούρκων πολιτών αναγκάζεται να φύγει από τη χώρα του μετά από κατηγορίες πως συνδέεται με το πραξικόπημα κατά του προέδρου Ερντογάν το 2016. Στο ταξίδι τους, έρχονται αντιμέτωποι με την τραγωδία. Πλέον έχουν ελάχιστα να χάσουν.
Στο πραξικόπημα υπαίτιος ονομάστηκε ο Φετχουλλάχ Γκιουλέν και το Κίνημα Χιζμέτ. Αυτομάτως οι υποστηρικτές του βαφτίστηκαν πιθανοί τρομοκράτες και ξεκίνησαν να διώκονται. Έτσι άρχισαν προσφυγικά ταξίδια για χιλιάδες οικογένειες που αντιμετώπιζαν αυτές τις κατηγορίες. Μεγάλος αριθμός αυτών ζει σήμερα στην Ελλάδα.
Η σκηνοθέτης και σεναριογράφος της ταινίας, αλλά και βραβευμένη δημοσιογράφος, Μαριάννα Κακαουνάκη, μας μίλησε για τη δημιουργία της ταινίας.
“Η κοινότητα αυτή ζει πολύ ήσυχα αρχικά οι κινήσεις τους ήταν πολύ δειλές. Εξού και το όνομα «Αόρατοι». Αόρατοι στη χώρα τους, αόρατοι κι εδώ. Μετά από κάποια τραυματικά γεγονότα που συγκλόνισαν την κοινότητα, αποφάσισαν ότι δεν έχουν πια να χάσουν τίποτα και η ιστορία τους πρέπει να ειπωθεί. Ένιωσαν πλέον ότι με το να μένουν στο σκοτάδι εξυπηρετούσαν πιο πολύ αυτούς που τους είχαν εκδιώξει και όχι τους ίδιους. Είχε έρθει η ώρα να κάνουν ένα βήμα μπροστά.”
Η ταινία εξερευνεί δύο ιστορίες. Από τη μία βρίσκεται η οικογένεια Καρά, που αποτελείται από τη Γκόνζα, τον Εμπουμπεκίρ και τον δύο ετών γιο τους. Από την άλλη ο Αχμέντ, γιατρός στο επάγγελμα που προσπαθεί να επικυρώσει το πτυχίο του στην Ελλάδα ενώ συνεισφέρει σε ένα κέντρο για τους πρόσφυγες συμπατριώτες του.
“Τους βρίσκουμε σε μερικές σκηνές σε πολύ προσωπικές και ευαίσθητες στιγμές. Είχα προβληματιστεί πολύ για το πώς θα τις χειριστούμε. Με τον διευθυντή φωτογραφίας, τον Αλέξανδρο Νικολαΐδη, ψάχναμε να βρούμε τη σωστή σκηνοθετική προσέγγιση. Προσπαθήσαμε να δώσουμε όσο το δυνατόν μεγαλύτερο σεβασμό και απόσταση.”
Ένα εμπόδιο στην αφήγηση αυτής της ιστορίας στάθηκε το φράγμα της γλώσσας με την οικογένεια Καρά, αφού ο Αχμεντ μιλάει τέλεια αγγλικά.
“Δε μπορούσαμε να επικοινωνήσουμε στην ίδια γλώσσα. Χρειαστήκαμε τη βοήθεια μεταφραστών για την οικογένεια που δε μιλούσε αγγλικά, αλλά και το σωτήριο Google translate. Παρόλα αυτά ήρθαμε πολύ γρήγορα κοντά. Σε μια τόσο δύσκολη περίοδο της ζωής τους, μετά από μια μεγάλη οικογενειακή τραγωδία, ήμουν κάθε μέρα μαζί τους για τουλάχιστον έξι μήνες. Αποκτήσαμε μια πολύ προσωπική σχέση μέσω αυτής της τριβής.”
Στο μεγαλύτερο μέρος της ταινίας, βλέπουμε την οικογένεια Καρά, αφού ο χώρος του Αχμέντ που ήταν το κέντρο της κοινότητας, ήταν ένα πολύ ευαίσθητο σημείο.
“Εκεί βρίσκονταν πολλές και διαφορετικές οικογένειες και δεν ήθελαν να βιντεοσκοπηθούν. Δυσκολεύονταν να καταλάβουν τι κάνω και γιατί ήμουν εκεί τόσους μήνες, κάθε μέρα, όλη μέρα βγάζοντας βίντεο. Πώς γίνεται να είναι όλο αυτό για μια ταινία μιας μόνο ώρας; Όταν εν τέλει είδαν την ταινία πιστεύω ότι κατάλαβαν τι ήθελα να πετύχω και ευτυχώς τους άρεσε.
Είχα τρομερή αγωνία πώς θα βιώσουν την ταινία. Η Γκόνζα, η μητέρα της οικογένειας, με ευχαρίστησε, μάλιστα, γι’ αυτή την καταγραφή του ταξιδιού τους. Θέλει να το δείξει στον γιο της όταν μεγαλώσει και ελπίζει έτσι να μπορέσει να καταλάβει τι έχει συμβεί, γιατί έφυγαν από την Τουρκία. Αυτός ήταν και ένας από τους λόγους που ήθελα να αφηγούνται οι ίδιοι την ιστορία.”
Η Μαριάννα Κακαουνάκη και η ομάδα της πέρασαν έτσι ένα εξάμηνο μέσα σε μια νέα κοινότητα, γνωρίζοντας νέους ανθρώπους και τον πολιτισμό τους.
“Σαν δημοσιογράφοι έχουμε αυτή τη μεγάλη τύχη να γνωρίζουμε ανθρώπους και τις ζωές τους, ανάλογα πάντα με το πόσο βαθιά μπαίνεις σε ένα ρεπορτάζ. Αποφάσισα να ξεκινήσω την καταγραφή σε ταινία γιατί αισθάνθηκα ότι ήθελα να αποτυπώσω τη ζωή αυτής της κοινότητας εκ των έσω. Ένιωθα πολύ κοντά τους, μπορούσα να καταλάβω τα προβλήματα και τις αγωνίες τους. Κατέληξα να πίνω τσάγια τα απογεύματα με αυτούς τους νέους φίλους. Ήταν μια πολύ όμορφη εμπειρία και με έχει επηρεάσει βαθιά σε πολλά επίπεδα. Οι άνθρωποι αυτοί έχουν δείξει φοβερή ψυχική δύναμη.”
Δεν πρόκειται όμως για ένα ντοκιμαντέρ για ένα γεγονός που έχει τελειώσει και περάσει. Μιλάμε για μια ιστορία που εξελίσσεται ακόμα αυτή τη στιγμή στην Τουρκία. Ακόμα και σήμερα, οικογένειες αναγκάζονται να έρθουν στην Ελλάδα μέσω βάρκας.
“Όταν αρχίσαμε να συνειδητοποιούμε τα νούμερα και να βλέπουμε ότι και οι άνθρωποι που έφευγαν κατά χιλιάδες από την Τουρκία δεν ήθελαν να μιλήσουν γι’ αυτό, μπορώ να πω ότι πείσμωσα. Δε μπορεί τόσες χιλιάδες άνθρωποι να είχαν σχέση με το πραξικόπημα. Νομίζω ότι είναι πάρα πολύ σημαντικό να γνωρίζουμε τουλάχιστον τι συμβαίνει. Το γεγονός ότι η Τουρκία συνεχίζει σαν να μη συμβαίνει τίποτα είναι πολύ μεγάλο γεγονός και για τις υπόλοιπες χώρες που συναναστρέφεται η χώρα.”
Ως δημοσιογράφος, αλλά και ως άνθρωπος, οι γραμμές μεταξύ της πολιτικής και της προσωπικής προσέγγισης ήταν κάτι που πρόσεξε πολύ.
“Είναι ευαίσθητο θέμα και για την Ελλάδα. Ήθελα να υπάρχει ισορροπία μεταξύ του πολιτικού και του ανθρώπινου παράγοντα. Ήθελα να υπερισχύει, βέβαια, το ανθρώπινο κομμάτι της ιστορίας, παραμένοντας η ίδια όσο το δυνατόν πιο αμέτοχη και αμερόληπτη. Ήθελα να παρουσιάζω ξεκάθαρα αυτό που συμβαίνει.”
Οι Αόρατοι είναι το πρώτο ντοκιμαντέρ της νέας σκηνοθέτιδας. Ενθουσιασμένη, ωστόσο, με το μέσο, ελπίζει να συνεχίσει τη μετάδοση των ερευνών της με τον ίδιο τρόπο.
“Έχω ένα ακόμα πρότζεκτ στα σκαριά. Είναι και πάλι το αποτέλεσμα μιας έρευνάς μου, όπως και αυτή. Μετά από αυτή τη θετική εμπειρία, θέλω πάρα πολύ να τη μεταδώσω έτσι. Πέρα από τους νέους ανθρώπους και τις εμπειρίες που γνώρισα, δούλεψα με πολύ καλούς μου συνεργάτες σε ένα πολύ καλό κλίμα.”
Δείτε επίσης:
