Απαξιώνοντας τα πανεπιστήμια

Λέξεις: Θοδωρής Λώτης

Ψηφίστηκε ο νέος νόμος για την ανώτατη εκπαίδευση. Στα 17 χρόνια πάντως που διδάσκω σε ελληνικά πανεπιστήμια δεν είδα “ακραία” βία από φοιτητές. Και εννοώ φοιτητές κανονικούς, και φοιτήτριες. Είδα κινητοποιήσεις, ναι, ενίοτε έντονες. Μπορούσαμε όμως όλοι να συζητήσουμε, να βρούμε λύσεις ακόμη και στα σκαλιά, έτσι ώστε οι φοιτητές να διεκδικήσουν αυτά που πρέπει να διεκδικήσουν και, ταυτόχρονα, οι ακαδημαϊκές εργασίες να συνεχιστούν. Δεν το καταφέρναμε πάντα. Πάντα όμως το προσπαθούσαμε. Χωρίς γκλομπ εννοείται. Και, εδώ που τα λέμε, οι πιο ακραίες συμπεριφορές πήγαζαν πάντα από τις κομματικές παρατάξεις που οι ίδιοι οι σημερινοί νομοθέτες εξέθρεφαν. Και εννοώ όλες τις κομματικές παρατάξεις, χωρίς εξαιρέσεις.

Να προσθέσω κι εγώ φυσικά ότι σε όποια πανεπιστήμια του εξωτερικού δίδαξα (κυρίως στο Πανεπιστήμιο του Λονδίνου) δεν είδα αστυνομία, είδα φρούρηση ενταγμένη στο ίδιο το Πανεπιστήμιο. Αυτό που είδα, αντιθέτως, αυτά τα 17 χρόνια και το έζησα στο πετσί μου ήταν η συνεχής απαξίωση των πανεπιστημίων, η συνεχής υποχρηματοδότηση της έρευνας και των σπουδών, η συνεχής πίεση στους φοιτητές με το πρόσχημα ότι δεν “συνδέονται οι σπουδές τους με το σύστημα της αγοράς”.

Και πώς να συνδέσεις την φιλοσοφία και την ιστορία της τέχνης με την αγορά; Πώς να συνδέσεις τη μαθηματική φιλοσοφία ή τις σπουδές στην ποίηση και τη λογοτεχνία με την αγορά όπως την εννοούν; Αυτό που έζησα, αντιθέτως, είναι οι κουβάδες με τους οποίους αδειάζαμε τα νερά από τα εργαστήρια μετά από έντονες βροχές γιατί δεν υπήρχαν χρήματα για συντήρηση των κτηρίων και των εργαστηρίων, οι σφουγγαρίστρες με τις οποίες στεγνώναμε τα πατώματα, τα κασκόλ και τα κουμπωμένα μπουφάν στις αίθουσες διδασκαλίας γιατί δεν είχαμε χρήματα για θέρμανση, ένα ηλεκτρικό καλοριφέρ με 8 φέτες που το σέρναμε πίσω μας κάθε φορά που αλλάζαμε αίθουσα μετά από κάθε μάθημα για να θερμάνουμε κάπως τις αίθουσες, τους ιδρώτες των προσκεκλημένων ξένων καθηγητών που έκαναν σεμινάρια με καύσωνα τα θερμά καλοκαίρια γιατί δεν υπήρχαν χρήματα για να συντηρηθεί ο κλιματισμός, η ηλεκτρική σκούπα με την οποία σκουπίζαμε τα πατώματα γιατί τί να προλάβει η μια καθαρίστρια που υπήρχε σε ολόκληρο το κτήριο.

Και, για να προλάβω κάποιους, ίσως και να τσοντάραμε από τους “παχυλούς” μισθούς μας για να καλύψουμε τουλάχιστον τη θέρμανση των πολύ κρύων μηνών. Και περισσότερο απ’όλα, αυτό που έζησα ήταν το απογοητευμένο βλέμμα των φοιτητών που εδώ και πολλά χρόνια ξέρουν ότι τους περιμένει όχι μόνο η ανεργία, αλλά, ακόμη χειρότερο, η αδυναμία να εργαστούν στο αντικείμενο που αγαπούν και με το οποίο θέλουν να συνδέσουν τη ζωή τους. Απορώ ακόμη πώς και γιατί επιμένουν!

Όμως τώρα, ο νέος νόμος είναι πραγματικότητα. Μία ακόμη νέα υπουργός, μία ακόμη μαθητευόμενη μάγος διακήρυξε μια ακόμη μεταρρύθμιση στην παιδεία. Εμείς θα συνεχίσουμε φαντάζομαι να αδειάζουμε τα νερά των πλαγιομετωπικών βροχοπτώσεων στα εργαστήριά μας, θα συνεχίσουμε με τους φοιτητές να τυλιγόμαστε στα κασκόλ μας τους κρύους χειμώνες (όταν εννοείται θα εξέλθουμε από τη zoomμοζωή μας). Ίσως η νέα πανεπιστημιακή αστυνομία να είναι μια λύση τελικά. Ίσως οι νέοι συνέδελφοί μας, οι αστυνομικοί, να πιάσουν και αυτοί από μια σφουγγαρίστρα στο χέρι για το καλό της στεγνής παιδείας μας.

Δεν είμαι δεξιός, ούτε αριστερός, ούτε κεντρώος. Είμαι άνθρωπος του νότου, του βορρά, της ανατολής και της δύσης. Ξέρω μόνο ότι η παιδεία είναι ό,τι έχουμε κι ό,τι παρακαταθήκη αφήνουμε.

Στην εικόνα είναι η παρτιτούρα του December 52 του Earle Brown, μια παρτιτούρα ανοικτής φόρμας, χωρίς αρχή ή τέλος, χωρίς κατεύθυνση, ανοικτή σε κάθε ερμηνεία.

*Ο Θοδωρής Λώτης είναι είναι Επίκουρος Καθηγητής στο Τμήμα Μουσικών Σπουδών του Ιόνιου Πανεπιστήμιου και ιδρυτικό μέλος του Ελληνικού Συνδέσμου Συνθετών Ηλεκτροακουστικής Μουσικής και της Ελληνικής Εταιρίας Ακουστικής Οικολογίας.