Δεν ξέρω τον ένοχο, ξέρω όμως τα θύματα

Επιμέλεια: Αλέξανδρος Τάσσος

Όλοι έχουμε ακούσει το παραμύθι της Κοκκινοσκουφίτσας στο οποίο ένοχος είναι ο λύκος. Αλλά ακούσαμε ποτέ την δική του εκδοχή; Αντικαταστήστε την Κοκκινοσκουφίτσα με τον δυτικό κόσμο, το παραμύθι με τον κορωνοϊό και τον λύκο με την Κίνα. Σε αυτή την -εκ νέου- εξιστόρηση θα με βοηθήσει ο Χάουελ Λενγκ. 

Ο Χάουελ Λενγκ είναι ένας 27χρονος φοιτητής από την Κίνα και συγκεκριμένα από το Χονγκ Κονγκ. Το ξέσπασμα του κορωνοϊού τον βρήκε στην Ιένα και τη Γερμανία, όπου κάνει το διδακτορικό του στον τομέα Systems Biology and Bioinformatics του Hans Knoll Institute. Μίλησα μαζί του για τις ανάγκες αυτού του άρθρου. 

“Είμαστε κομμάτι της Κίνας χωρίς να είμαστε Κίνα”

Παρόλο που το Χονγκ Κονγκ ανήκει στην Κίνα, πολιτικά δεν είναι εντελώς εξαρτημένο, έχει δική του κυβέρνηση και οι ειδήσεις δεν λογοκρίνονται όπως συμβαίνει στην υπόλοιπη Κίνα. ” Έχουμε μια πιο ξεκάθαρη εικόνα του τί συμβαίνει. Είμαστε κομμάτι της Κίνας χωρίς να είμαστε Κίνα. Έχουμε διαφορετικό πολιτικό σύστημα, ακόμα και διαφορετικό ίντερνετ, χωρίς τα τείχη προστασίας, έχουμε πρόσβαση στο Google και στο Facebook, κάτι που ο λαός της Κίνας δεν έχει”.

Δεν μπορούσα να μην ρωτήσω τί μετέδιδαν τα μέσα της Κίνας όταν ξεκίνησε η κρίση του κορωνοϊού τον Δεκέμβριο. Εκεί μού μίλησε για την παντελή άγνοια της Δύσης και τον «πόλεμο της πληροφορίας» μεταξύ των ειδήσεων του Χονγκ Κονγκ και της κυβέρνησης της Κίνας, κάτι που για τους πολίτες του Χονγκ Κονγκ είναι συνηθισμένο. “Τα media του Χονγκ Κονγκ προειδοποιούσαν ότι υπάρχει ένα ξέσπασμα από έναν άγνωστο ιό στη Γουχάν, το ίδιο έκαναν και κάποιοι γιατροί. Μετά από δύο μέρες, η κυβέρνηση της Κίνας υποστήριξε ότι όλα αυτά είναι διάδοση ψευδών ειδήσεων. Εμείς δεν εκπλαγήκαμε, ξέραμε ότι αυτό θα έκανε η κινεζική κυβέρνηση. Προσπάθησαν να το κρύψουν, σαν να μην συμβαίνει τίποτα, μέχρι τον Ιανουάριο, όταν εξελίχθηκε τόσο πολύ που δεν μπορούσαν να το κρύψουν πια”.

Η πρό(σ)κληση της κυβέρνησης

“Ξέραμε ότι κάτι συμβαίνει στην υπόλοιπη Κίνα. Δεν εμπιστευόμαστε την κυβέρνησή μας. Δεν έκανε τίποτα για να προστατέψει τους ανθρώπους του Χονγκ Κονγκ από τους ανθρώπους της ηπειρωτικής χώρας, και δεν μιλάω για πολιτική, μιλάω για ζητήματα υγείας”. Ο Χάουελ μού εξήγησε ότι για να έρθει κάποιος από την Κίνα στο Χονγκ Κονγκ πρέπει να βγάλει Visa, καθώς υπάρχουν σύνορα. “Τον Ιανουάριο, που ήταν και η υψηλότερη μετάδοση του ιού στην Κίνα, ενώ απαγορευόταν η μετακίνηση στις πόλεις και στην επαρχία, οι ειδήσεις είπαν ότι στο Χονγκ Κονγκ τα σύνορα θα παραμείνουν ανοιχτά για όλους, ακόμα και για τους αρρώστους. Το νοσοκομείο του Χονγκ Κονγκ θα χορηγεί δωρεάν ιατρική βοήθεια σε τυχόν κρούσματα. Aν είσαι από την ηπειρωτική χώρα και νομίζεις ότι ίσως είσαι άρρωστος και ξέρεις ότι μπορείς να πας ελεύθερα στο Χονγκ Κονγκ για ιατρική βοήθεια… Τι θα κάνεις; Θα ταξιδέψεις στο Χονγκ Κονγκ!”, μου λέει γελώντας, αλλά σίγουρα το γέλιο του δεν εκδήλωνε χαρά. 

Στην υπόλοιπη Κίνα είχαν κλείσει τα πάντα, το Χονγκ Κονγκ ήταν η πολυπληθέστερη πόλη και το σύστημα υγείας ήδη υπερπλήρες από τα τοπικά κρούσματα. Ωστόσο, η κυβέρνηση δεν έκλεισε τα σύνορα, παρά την πίεση. “Σας παρακαλούμε, μην τους αφήσετε να περάσουν”. Οι αριθμοί δεν λένε πάντα την αλήθεια, πόσο μάλλον όταν δημοσιεύονται από την κινεζική κυβέρνηση. “Αν μας πουν ότι είναι χίλια τα κρούσματα, υποπτευόμαστε ότι είναι δέκα χιλιάδες”.

“Ξέραμε τί θα συνέβαινε”

Ενώ στον υπόλοιπο κόσμο, ο κορωνοϊός συστήθηκε για πρώτη φορά, στην Κίνα ήταν γνωστός από παλιά. “Ήταν η δεύτερη φορά που αντιμετωπίζαμε τον κορωνοϊό. Είχαμε περάσει μια παρόμοια κατάσταση το 2003, το SOS outbreak, ήμασταν προετοιμασμένοι. Την τελευταία φορά, πριν από δεκαεπτά χρόνια, είχαμε παρόμοια προβλήματα, πάλι από βρώση άγριων ζώων, ο ιός έφτασε και στο Χονγκ Κονγκ, αφού οι ειδήσεις το έκρυψαν, και σκότωσε ανθρώπους. Πήραμε ένα σκληρό μάθημα, ξέραμε τί θα συνέβαινε. Οπότε ξέροντας όλα αυτά, ξεκινήσαμε από τον Ιανουάριο να αποθηκεύουμε αντισηπτικά, μάσκες κτλ.. Όπου κι αν πηγαίναμε είχαμε μάσκες”. 

Μέτρα (αν)ασφαλείας

Παρά την κατάσταση που επικρατούσε στην Κίνα, απαγόρευση κυκλοφορίας δεν επιβλήθηκε ποτέ στο Χονγκ Κονγκ, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν υπήρχαν άλλα μέτρα. “Πάλι υπάρχει μια διαφορά ανάμεσα στο Χονγκ Κονγκ και την υπόλοιπη Κίνα. Απ’ όσο ξέρω στην Κίνα όντως απαγορευόταν να βγουν απ’ το σπίτι, παρά μόνο δύο φορές την εβδομάδα για τα απολύτως απαραίτητα και είχαν ένα σύστημα παρακολούθησης. Επειδή οι άνθρωποι ζουν σε μικρές και πυκνοκατοικημένες περιοχές, για κάθε περιοχή υπήρχε ένα ‘εισιτήριο’ που έπρεπε να πάρεις για να φύγεις από εκεί. Η απαγόρευση πάντως δεν ισχύει για το Χονγκ Κονγκ, ακόμα και σήμερα. Η κυβέρνηση στο Χονγκ Κονγκ δεν απαγόρευσε στους πολίτες να βγαίνουν έξω, αν και απαγορεύεται η μάζωξη άνω των τεσσάρων ατόμων. Όταν πηγαίνουν στα εστιατόρια, τα οποία παραμένουν ανοιχτά, τα τραπέζια πρέπει να απέχουν το ένα από το άλλο τουλάχιστον 1,5 μ. Επίσης τα μαγαζιά και τα εστιατόρια μετράνε τη θερμοκρασία των πελατών τους πριν τους αφήσουν να μπουν. Αν δεν το κάνουν αυτό, θα φάνε πρόστιμο”.

“Προσέχουμε ο ένας τα νώτα του άλλου”

Παρά την δυσπιστία προς την κυβέρνηση, οι πολίτες έπρεπε να δράσουν υπεύθυνα για τη διαφύλαξη της δημόσιας υγείας, κάτι που, όπως λέει ο Χάουελ, έκαναν. “Η αντίδραση των ανθρώπων ήταν αρκετά γρήγορη. Ακόμα κι αν κοιτάξεις τα νούμερα, είναι σχετικά χαμηλά -αν σκεφτείς ότι η κυβέρνηση δεν έκανε τίποτα. Επειδή δεν περιμένουμε βοήθεια από την κυβέρνηση, δρούμε για να βοηθήσουμε του εαυτούς μας. Προσέχουμε ο ένας τα νώτα του άλλου”.

Ο ιός δεν είναι ψεύτικος, τα νούμερα στις ειδήσεις της Κίνας είναι

Σχετικά με την παραφιλολογία για την προέλευση του ιού και τον πανικό που έχει δημιουργήσει, η απάντηση ήταν ξεκάθαρη. “Στο Χονγκ Κονγκ τείνουμε περισσότερο την πλευρά του πανικού, όχι ακραίου πανικού, αλλά ούτε και στην πλευρά του ‘δεν με νοιάζει’. Ξέρουμε πόσο επικίνδυνο είναι αυτό και το παρελθόν μάς δίδαξε, δεν θέλουμε να επαναλάβουμε την ιστορία, δεν θα το επιτρέψουμε να γίνει ξανά. Δεν πιστεύουμε ότι ο ιός είναι ψεύτικος, μόνο τα νούμερα στις ειδήσεις της Κίνας είναι ψεύτικα”, λέει γελώντας.

«Γιατί πανικοβάλλονται τόσο στην Ασία;»

Πιο πάνω έγραψα ότι για τον υπόλοιπο κόσμο ήταν μια καινούρια πρόκληση. Αλλά κάτι δεν ακούγεται σωστά σε αυτή τη φράση. Ίσως ότι χρησιμοποιείται σαν δικαιολογία για να στρέψουμε το βλέμμα μακριά από τις ευθύνες. Εκεί άκουσα το παράπονο στη φωνή του Χάουελ. “Από τη δική μου οπτική, ο δυτικός κόσμος, η Ευρώπη, η Αμερική φαίνεται να μην είναι έτοιμοι να αντιδράσουν ή να προετοιμαστούν. Μπορεί οι ειδήσεις της Κίνας να μην είναι αξιόπιστες, αλλά έβλεπαν τί συμβαίνει, έβλεπαν τους αριθμούς, έβλεπαν ότι η Κίνα χτίζει νοσοκομεία. Γιατί οι δυτικές χώρες ήταν πιο χαλαρές; Ήταν σαν αστείο γι’ αυτές. Στη Γερμανία, ακόμα και τον Φεβρουάριο γελούσαν και έλεγαν «γιατί πανικοβάλλονται τόσο στην Ασία;». Και τώρα κλείνουν τα πάντα. Η Ιταλία καταστράφηκε, η Ισπανία το ίδιο, πράγμα που νομίζω ότι θα μπορούσε να αποτραπεί αν οι χώρες αντιδρούσαν πιο νωρίς. Και προσωπικά το βιώνω αυτό στη Γερμανία. Οι άνθρωποι πανικοβλήθηκαν. Κάθε πόλη έχει τους δικούς της κανονισμούς. Η Ιένα είναι από τις πρώτες πόλεις στη Γερμανία που επέβαλε να φοράμε μάσκες όταν μπαίνουμε σε ένα μαγαζί”.

Πληροφορική, το επάγγελμα του μέλλοντος και της καραντίνας

Παρά τον κατ’ οίκον περιορισμό λόγω καραντίνας, ο τομέας της δουλειάς δεν άλλαξε σημαντικά για τον διδακτορικό φοιτητή της βιοπληροφορικής. “Για να πω την αλήθεια ήμουν πολύ τυχερός γιατί η δουλειά μου είναι 100% βασισμένη στον υπολογιστή, οπότε το μόνο που χρειάζομαι είναι ένας υπολογιστής, σε αντίθεση με άλλους οι οποίοι χρειάζεται να πάνε στο εργαστήριο. Θα έλεγα ότι η δουλειά μου δεν άλλαξε πολύ. Ό,τι θα έκανα στην εταιρεία, τώρα το κάνω από το σπίτι. Το μόνο παράπονο που έχω είναι ότι όταν αντιμετωπίζεις κάποιο πρόβλημα δεν μπορείς να συναντηθείς με κάποιον άλλο για βοήθεια, για να τον ρωτήσεις. Για παράδειγμα όταν υπάρχει μια ασάφεια. Το μόνο που μπορώ να κάνω είναι να γράφω μεγαλύτερα e-mail για να γίνομαι κατανοητός. Γενικά, κατά 95% είναι το ίδιο για μένα”.

Κι αν για πολλούς από εμάς, αυτό που έχει αλλάξει αισθητά στην καθημερινότητά μας πριν και μετά τον κορωνοϊό, είναι η διασκέδαση, για τον Χάουελ είναι το κομμάτι της γυμναστικής. “Συνήθως έβγαινα μία φορά την εβδομάδα κοντά στο Σαββατοκύριακο. Θα έβγαινα με τους συναδέλφους μου. Τώρα, απλά άλλαξε αυτή η μία μέρα. Είναι εντάξει, δεν με πειράζει γιατί είμαι εσωστρεφής, γενικά προτιμώ να μένω σπίτι από το να βγαίνω έξω. Δεν έχω πρόβλημα να βγω, αλλά προτιμώ το σπίτι, οπότε δεν με επηρέασε πολύ. Δεν βίωσα μεγάλη αλλαγή, εκτός από το γυμναστήριο που είναι κλειστό, όπου θα πήγαινα πέντε φορές την εβδομάδα και τώρα καθόλου. Η γυμναστική στο σπίτι δεν είναι το ίδιο, δεν μπορείς να κάνεις και πολλά. Είναι ένα πρόβλημα, γιατί το γυμναστήριο είναι ένας τρόπος για να χαλαρώνω, να ενεργοποιούμαι. Ξέρω ότι είναι πολύ στενάχωρο να βλέπεις τον καιρό έξω τόσο καλό και να μην μπορείς να βγεις”. Και έκλεισε γελώντας. “Το αστείο είναι ότι τώρα που είμαι σε καραντίνα έχει ήλιο συνέχεια, καθόλου βροχή”.

Ο κορωνοϊός δεν παίζει παιχνίδια, αλλά εμείς μπορούμε

Θυμάμαι όταν ήμουν μικρότερος να μου λένε πως το παιχνίδι στον υπολογιστή δεν θα χρησιμεύσει πουθενά στη ζωή μου. Και έκαναν λάθος, γιατί και για τον 27χρονο φοιτητή, το gaming έδωσε τη λύση στην “απελπισία” της απομόνωσης. Δεν είναι όμως το παιχνίδι που του λείπει, αλλά η επικοινωνία. “Ναι, αυτό είναι το αστείο. Τελευταία φορά που έπαιξα League of Legends σπούδαζα στον Καναδά, πριν 5-6 χρόνια και από τότε που αποφοίτησα το παράτησα, γιατί είχαμε διαφορετικές ζώνες ώρας με τα παιδιά από εκεί. Τώρα στην καραντίνα έχω πάρα πολύ χρόνο και ξυπνάω πιο νωρίς για να καλύψω αυτή τη διαφορά ώρας. Είναι αστείο γιατί τώρα που είμαστε σε καραντίνα παίζουμε και πάλι μαζί. Δεν παίζουμε επειδή θέλουμε να παίξουμε, αλλά επειδή θέλουμε να μιλήσουμε κάνοντας κάτι άλλο παράλληλα. Θα έλεγα ότι το gaming με έχει βοηθήσει σε αυτή την κατάσταση”.

Τέλος, στο ενδεχόμενο ανάρρωσης της Κίνας, μού εξομολογήθηκε ότι “ισχυρίζονται πως αναρρώνουν, πως δεν έχουν νέα κρούσματα… Ισχυρίζονται”. “Αλλά δεν μπορείς ποτέ να είσαι σίγουρος”, πετάχτηκα, διακόπτοντάς τον. “Ακριβώς”, απάντησε κοφτά. Κι ενώ η επόμενη μέρα για την Κίνα είναι αβέβαιη, ο Χάουελ είναι σίγουρος για το τί θέλει να κάνει με το τέλος της καραντίνας. “Να επιστρέψω στο γυμναστήριο, αυτό θέλω μόνο…”.

*O Αλέξανδρος Τάσσος είναι στο τέταρτο έτος των σπουδών του στο Τμήμα Δημοσιογραφίας και ΜΜΕ του Α.Π.Θ.