Είμαστε μπροστά σε έναν ημι-Αρμαγεδδώνα;

Η Διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματική Αλλαγή του 2021, γνωστή και ως COP26 ξεκίνησε στη Γλασκώβη και ήδη προκαλεί «θόρυβο». Οι ηγέτες της Ρωσίας και της Κίνας δεν μπήκαν καν στον κόπο να παρευρεθούν, αλλά υποσχέθηκαν να βοηθήσουν στον τερματισμό της αποψίλωσης των δασών έως το 2030. Αν και πολλοί θεωρούν ότι δύσκολα θα κρατήσουν τον λόγο τους.

Στις ΗΠΑ το «Build Back Better» του Τζο Μπάιντεν προβλέπει τη διάθεση 555 δισ. δολαρίων, σε ορίζοντα δεκαετίας, για την πράσινη μετάβαση και περίπου 1,2 δισ. για κοινωνικές πολιτικές στην υγεία, στην παιδεία, στη λαϊκή στέγη και σε άλλους τομείς. Ηταν μια συμβιβαστική πρόταση (το πρόγραμμα συρρικνώθηκε από τα 3,5 τρισ. στο 1,75 τρισ.) προκειμένου να καμφθούν οι αντιδράσεις δύο μετριοπαθών γερουσιαστών των Δημοκρατικών, οι οποίοι απειλούσαν να καταψηφίσουν, μαζί με τους Ρεπουμπλικανούς, το νομοσχέδιο στη Γερουσία.

Πριν την έναρξη της διάσκεψης, ο ΟΗΕ παρουσίασε κάποια δεδομένα που προήλθαν από τη Συμφωνία του Παρισιού το 2015. Εάν οι 192 χώρες τηρήσουν τις υποσχέσεις τους, ο πλανήτης θα δει την θερμοκρασία του να αυξάνεται κατά 2,7 βαθμούς Κελσίου μέχρι το τέλος του αιώνα. Αυτός βέβαια είναι σχεδόν διπλάσιος στόχος απ’ αυτούς που τέθηκε (1,5 βαθμός Κελσίου). Αλλά δεν είναι και το χειρότερο σενάριο που προβλέπει η Διακυβερνητική Επιτροπή για την κλιματική αλλαγή (4,4 βαθμοί Κελσίου).

Ο κόσμος περιπλανιέται σε ένα είδος γκρίζας ζώνης μεταξύ της ολοκληρωτικής αποτυχίας και της πραγματικής παγκόσμιας δέσμευσης για τον περιορισμό της υπερθέρμανσης του πλανήτη. Πρόσφατα, Varshini Prakash, επικεφαλής του κινήματος Sunrise, είπε ότι αισθάνεται ταυτόχρονα, χαρούμενη γιατί «αναγκάσαμε τους Δημοκρατικούς και τον Πρόεδρο να νοιάζονται για τη γενιά μας» και επίσης θυμωμένη γιατί «αυτό είναι το μόνο που καταφέραμε να κερδίσουμε».

Είναι δύσκολο να πεις πως νιώθεις. Μπορεί μια αύξηση της θερμοκρασίας περίπου 3 βαθμών Κελσίου θα οδηγήσει σε μια κρίση που θα τελειώσει τον πολιτισμό; Ή απλώς θα ζούμε σε έναν πιο χαοτικό, πιο ζεστό και λιγότερο δίκαιο κόσμο από το σημερινό;

Η θερμοκρασία του πλανήτη έχει ήδη αυξηθεί κατά 1,1°C σε σύγκριση με τα προβιομηχανικά επίπεδα. Με τη Συμφωνία του Παρισιού, τα έθνη συμφώνησαν να συγκρατήσουν την αύξηση αυτή «σαφώς κάτω» από τους 2°C και να καταβάλουν προσπάθεια συγκράτησής της στον 1,5°C. Συμφώνησαν επίσης να συναντηθούν ξανά σε πέντε χρόνια ώστε να αξιολογήσουν την πρόοδο και να ενισχύσουν τις δεσμεύσεις που είχαν αναλάβει – αυτή η συνάντηση είναι η Γλασκώβη, καθυστέρησε έναν χρόνο λόγω πανδημίας.

Στο μεταξύ, πολλές έρευνες που δημοσιεύτηκαν τα χρόνια που μεσολάβησαν κατέδειξαν πόσο πιο επικίνδυνη θα ήταν για δεκάδες εκατομμύρια ανθρώπους μία αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη κατά 2°C αντί για 1,5°C. Για να το πούμε απλά, αυτός ο μισός βαθμός Κελσίου μπορεί να σημαίνει τη διαφορά ανάμεσα σε έναν κόσμο με κοραλλιογενείς υφάλους και στρώμα πάγου στη θάλασσα της Αρκτικής το καλοκαίρι, και έναν κόσμο χωρίς αυτά.

Ολοένα και περισσότεροι παγκόσμιοι ηγέτες λοιπόν, ανάμεσά τους ο διάδοχος του Τραμπ στην αμερικανική προεδρία, ο Τζο Μπάιντεν, όπως φυσικά και η πρόεδρος της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, έχουν ενστερνιστεί τον πιο φιλόδοξο στόχο του +1,5°C, αν και κάποιες χώρες, όπως η Κίνα, δεν το έχουν πράξει. Το +1,5°C, ωστόσο είναι απείρως πιο δύσκολο να επιτευχθεί, δεν αρκεί να κορυφωθούν οι παγκόσμιες εκπομπές τα επόμενα χρόνια κι έπειτα να μειωθούν σταδιακά, θα έπρεπε να μειωθούν σχεδόν στο ήμισυ οι παγκόσμιες εκπομπές ορυκτών καυσίμων αυτή τη δεκαετία για να φτάσουμε κατόπιν στην ουδετερότητα άνθρακα γύρω στο 2050.

Οδικός χάρτης υπάρχει, τον σκιαγράφησε πρόσφατα η Διεθνής Υπηρεσία Ενέργειας: μέχρι το 2030, τα ηλεκτρικά οχήματα θα πρέπει να συνιστούν το ήμισυ και πλέον των συνολικών πωλήσεων νέων αυτοκινήτων παγκοσμίως, από 5% σήμερα.

Μέχρι το 2035, οι πλούσιες χώρες θα πρέπει να κλείσουν σχεδόν όλα τα εργοστάσια παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από ορυκτά καύσιμα, προς όφελος καθαρότερων τεχνολογιών.

Το νέφος απ’ την ρύπανση «σκεπάζει το Πεκίνο και κλείνει παιδικές χαρές

Εως το 2040, όλα τα εναπομείναντα εργοστάσια παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας με καύση άνθρακα θα πρέπει να αποσυρθούν ή να εξοπλιστούν με τεχνολογία που θα τους επιτρέπει τη δέσμευση των εκπομπών CO2 τους και την ταφή τους στο υπέδαφος. Παράλληλα, νέες τεχνολογίες θα χρειαστούν για να γίνουν καθαρότεροι τομείς όπως είναι οι αεροπορικές μεταφορές. «Το μονοπάτι είναι εξαιρετικά στενό», προειδοποίησε ο διευθύνων σύμβουλος της Υπηρεσίας, Φατίχ Μπιρόλ. «Πραγματικά δεν μας μένει ακόμα πολύς χρόνος για να αλλάξουμε πορεία».

Ίσως βαδίζουμε προς μια «μέση οδό». Σε έναν κόσμο που οι κοινωνικές, οικονομικές και τεχνολογικές τάσεις δεν μετατοπίζονται σημαντικά σε σχέση με τα ιστορικά πρότυπα. Ένας κόσμος που δεν αρπάζουμε την ευκαιρία να αλλάξουμε τα πράγματα, απλώς δεν θα γίνει η κατάσταση χειρότερη από ότι είναι.

Οι επιστήμονες της IPCC αναμένουν ότι το προσδόκιμο ζωής θα συνεχίσει να αυξάνεται, τα ποσοστά της φτώχειας και της πείνας θα μειώνονται. Η κλιματική αλλαγή θα καταστρέψει ζωές σε ατομικό επίπεδο και μπορεί να μειώσει τα ποσοστά βελτίωσης της ανθρώπινης ευημερίας, αλλά κατά μέσο όρο η εκτίμηση είναι ότι στον τομέα της κλιματικής αλλαγής τα πράγματα δε θα είναι χειρότερα από όσο είναι σήμερα.

Βέβαια, η ξηρασία, η ακραία ζέστη, οι πυρκαγιές, οι καταιγίδες, η άνοδος της στάθμης της θάλασσας, γεγονότα που βλέπουμε να συμβαίνουν σήμερα, ίσως γίνουν ακόμα χειρότερα έως το 2100. Και επίσης θα πρέπει να πούμε μάλλον αντίο στους κοραλλιογενείς υφάλους. Ίσως να οδηγηθούμε σε μια Αρκτική που το καλοκαίρι δεν θα έχει πάγο. Με ότι αυτό συνεπάγεται από πλευράς οικολογικών συνεπειών.

Γι’ αυτό οι ακτιβιστές κάνουν λόγο για ένα πρόβλημα δικαιοσύνης και περιμένουν από την COP26 δραστικές αποφάσεις για την περικοπή εκπομπών ρύπων, αλλά και την εισροή χρημάτων από πλούσιες σε φτωχές χώρες με τις τελευταίες να αντιμετωπίζουν πιο σοβαρά τα προβλήματα της κλιματικής αλλαγής. Βέβαια, στη COP16 το 2010 τα πλούσια κράτη υποσχέθηκαν να στείλουν 100 δις δολάρια ετησίως σε αναπτυσσόμενες χώρες έως το 2020, όμως σύμφωνα με την Oxfam η καθαρή βοήθεια έφτασε μόλις τα 20 δις ετησίως.

Πολλοί βέβαια θεωρούν ότι η κλιματική κρίση δεν μπορεί να λυθεί απλώς με ένα νομοσχέδιο. Ακόμα και κατά 1 βαθμό να ανέβει η θερμοκρασία πάνω από το φυσιολογικό, αυτό μπορεί να σημάνει το τέλος κάποιων ανθρώπων, κοινοτήτων και ειδών. Η κλιματική αλλαγή μπορεί να σημαίνει ήδη το τέλος του κόσμου τους.

Πηγή: The Atlantic