Είναι τελικά κακό να έχουμε μεγαλύτερη αδυναμία σε ένα από τα παιδιά μας;
Αν και φαίνεται άβολο να το παραδεχτούμε, μπορεί να συμβαίνει σε πολλές οικογένειες. Είναι όμως φυσιολογικό και πότε πρέπει να ανησυχήσουμε;
Η Joanna ήξερε ότι θα είχε μεγαλύτερη αδυναμία στο δεύτερο της γιο μόλις αυτός γεννήθηκε. Μπορεί η ίδια να λέει ότι αγαπάει εξίσου και τα δυο της παιδιά, όμως το μικρότερο την κάνει αρκετά πιο συναισθηματική από ότι το πρώτο.
Όταν γεννήθηκε το πρώτο της παιδί, η Joanna απομακρύνθηκε βιαστικά από κοντά του εξαιτίας ενός προβλήματος υγείας και δεν μπορούσε να το δει όλο το 24ωρο. Η έλλειψη αυτής της πολύτιμης περιόδου δεσμού ήταν όπως πιστεύει η ίδια η αρχή του να έχει μεγαλύτερη αδυναμία στο δεύτερο της παιδί, με το οποίο πέρασε χρόνο αμέσως μετά τη γέννηση του.
«Πρέπει να κλείσω ραντεβού για να μιλήσω με τον μεγαλύτερο μου γιο, ενώ με τον μικρότερο ότι ώρα και να τον καλούσα θα έκανε χιλιόμετρα για να έρθει να με συναντήσει. Είναι περιποιητικός, γενναιόδωρος, ευγενικός, φιλικός. Θα βοηθούσε τον οποιοδήποτε» αναφέρει η Joanna.
Αν και πάλεψε χρόνια με τα συναισθήματα της η Joanna τώρα λέει ότι το έχει αποδεχτεί. «Θα μπορούσα να γράψω ένα βιβλίο που να εξηγώ γιατί αγαπώ το ένα μου παιδί περισσότερο από το άλλο. Ήταν δύσκολο, αλλά πλέον δεν έχω καμία ενοχή».
Σε αντίθεση με την Joanna, το να έχει ένας γονιός μεγαλύτερη αδυναμία σε ένα παιδί από ότι σε άλλο, είναι θέμα ταμπού, ωστόσο έρευνα δείχνει ότι όντως αυτό το πράγμα συμβαίνει.
Με πολλά στοιχεία να υποδηλώνουν ότι εάν ένα παιδί είναι λιγότερο ευνοημένο από το άλλο κάτι που μπορεί να δημιουργήσει ανταγωνισμό και προστριβές μεταξύ των αδελφών, οι γονείς προσπαθούν πάντα να εξισορροπήσουν την κατάσταση.
Ωστόσο, η έρευνα δείχνει ότι τα περισσότερα παιδιά δεν μπορούν να απαντήσουν ποιο είναι πραγματικά το αγαπημένο παιδί των γονιών τους. Το πραγματικό ζήτημα λοιπόν είναι πώς οι γονείς διαχειρίζονται την αντίληψη των παιδιών τους για την ευνοιοκρατία.
«Δεν έχει κάθε γονέας ένα πιο αγαπημένο παιδί, αλλά σε πολλούς συμβαίνει» λέει Jessica Griffin, αναπληρώτρια καθηγήτρια ψυχιατρικής και παιδιατρικής στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου της Μασαχουσέτης στις ΗΠΑ.
«Τα δεδομένα υποδεικνύουν ότι οι μητέρες, ειδικότερα, δείχνουν μεγαλύτερη εύνοια στα παιδιά που έχουν παρόμοιες αξίες με αυτές και που ασχολούνται περισσότερο με την οικογένεια, σε σχέση με εκείνα που επιλέγουν να δώσουν βαρύτητα στην καριέρα τους».
Ανεξάρτητα από τους λόγους που συμβαίνει αυτό, ορισμένες έρευνες δείχνουν ότι πολλοί γονείς έχουν, είτε το παραδέχονται είτε όχι, μεγαλύτερη αδυναμία σε ένα από τα παιδιά τους. Σε μια μελέτη, έως και το 74% των μητέρων και το 70% των πατέρων στο Ηνωμένο Βασίλειο έχει αποδειχθεί ότι επιδεικνύουν προνομιακή μεταχείριση σε ένα παιδί τους έναντι των άλλων παιδιών τους.
Σε άλλη έρευνα, όταν ρωτήθηκαν οι γονείς, μόλις το 10% παραδέχτηκε ότι είχε ένα πιο αγαπημένο παιδί, υποδηλώνοντας ότι για τις περισσότερες μητέρες και μπαμπάδες, το να είσαι πιο ευνοϊκός υπέρ ενός εκ των παιδιών σου, παραμένει ένα καλά κρυμμένο οικογενειακό μυστικό.
Όταν οι γονείς παραδέχονται ότι έχουν μεγαλύτερη αδυναμία σε κάποιο παιδί, τότε σε αυτό διαδραματίζει ρόλο και η σειρά με την οποία έχουν γεννηθεί. Σύμφωνα με την ίδια έρευνα του YouGov, οι γονείς που παραδέχθηκαν ότι έχουν ένα αγαπημένο παιδί έδειξαν συντριπτική προτίμηση στον… βενιαμίν της οικογένειας, με το 62% των γονέων που έχουν δύο παιδιά να επιλέγουν το μικρότερο. Το 43% των γονέων με τρία ή περισσότερα παιδιά προτιμούν το τελευταίο τους παιδί, με 30% να επιλέγει ένα μεσαίο παιδί και μόλις το 19% να κλίνει προς το μεγαλύτερο.
Ο Dr Vijayeti Sinh είναι κλινικός ψυχολόγος στο Mount Sinai Hospital στη Νέα Υόρκη. Λέει ότι η ευνοιοκρατία προς ένα μικρότερο παιδί συχνά έχει να κάνει με τις κοινωνικές και συναισθηματικές δεξιότητες που σχετίζονται με τη σειρά γέννησης – καθώς οι γονείς αποκτούν περισσότερη εξάσκηση στην ανατροφή των παιδιών, έχουν καλύτερη ιδέα για το πώς θέλουν να διαμορφώσουν την παιδική ηλικία των απογόνων τους και ποια χαρακτηριστικά είναι πιο σημαντικά να μεταβιβαστούν.
«Οι γονείς τείνουν να ευνοούν ένα παιδί που τους μοιάζει περισσότερο, τους θυμίζει τον εαυτό τους. Τα μικρότερα παιδιά είναι πολύ πιθανό να έχουν μεγαλώσει από έναν γονέα που, με την πάροδο του χρόνου και της εμπειρίας, είναι πιο σίγουρος και πιο ικανός στην ανατροφή των παιδιών του».
Αν και οι γονείς έχουν συχνά ένα αγαπημένο παιδί, πολλοί είναι εκείνοι που αισθάνονται ενοχές, γνωρίζοντας ότι το να δείξουν μια προτίμηση θα έχει μακροχρόνιο αντίκτυπο στην αίσθηση της αυτοεκτίμησης του παιδιού τους.
Η ανησυχία δεν είναι εντελώς αβάσιμη.
«Τα παιδιά που μεγαλώνουν σε οικογένειες όπου αισθάνονται ότι τους φέρονται άδικα μπορεί να βιώσουν μια βαθιά αίσθηση ότι δεν αξίζουν», λέει ο Sinh. «Μπορεί να αισθάνονται ότι δεν είναι αξιαγάπητοι κατά κάποιο τρόπο ή ότι δεν διαθέτουν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που χρειάζονται για να αγαπηθούν από τους άλλους. Το να νιώθετε σαν το μαύρο πρόβατο της οικογένειας μπορεί να οδηγήσει σε φόβους και ανασφάλειες – τα παιδιά μπορεί να γίνουν αυτοπροστατευτικά και να προσπαθήσουν να είναι υπερβολικά ευγενικά και ευχάριστα με τους άλλους».
Οι περισσότεροι γονείς πάντως δεν θα έπρεπε να ανησυχούν.
Τα στοιχεία δείχνουν ότι, εκτός εάν η προνομιακή μεταχείριση είναι πολύ ακραία, τα περισσότερα παιδιά δεν επηρεάζονται από το να είναι το λιγότερο αγαπημένο παιδί.
«Όταν οι γονείς είναι προσεκτικοί στον τρόπο που εκφράζουν τα συναισθήματα τους κατά των παιδιών τότε τα παιδιά δεν αισθάνονται ανάξια της αγάπης και της υποστήριξης των γονιών τους».
Στην πραγματικότητα, στις περισσότερες περιπτώσεις τα παιδιά μπορεί να μην ξέρουν καν ότι οι γονείς τους προτιμούν εξαρχής τον αδερφό τους.
Σε μια μελέτη, όταν άτομα που δήλωσαν ότι οι γονείς τους είχαν ένα αγαπημένο παιδί υποβλήθηκαν σε έρευνα, ένα εντυπωσιακό ποσοστό, τέσσερις στους πέντε, ισχυρίστηκε ότι το αδερφάκι τους ήταν πιο ευνοημένο από αυτά – ένα φαινομενικά απίθανο στατιστικό.
Άλλες μελέτες έχουν δείξει ότι τα παιδιά αναγνωρίζουν λανθασμένα ποιο είναι το αγαπημένο παιδί των γονιών τους. Περισσότερο μάλιστα, από το 60% των περιπτώσεων.
Φυσικά, είναι πιθανό οι γονείς να κάνουν πολύ καλύτερη δουλειά από ό,τι θα περιμέναμε στο να συγκαλύπτουν τις προτιμήσεις τους. Ή – όπως αναφέρει η Griffin – είμαστε απλώς πολύ κακοί στο να μαντέψουμε ποιο είναι πραγματικά το αγαπημένο παιδί.
«Αν και μπορεί να πιστεύετε ότι τα παιδιά γνωρίζουν ενστικτωδώς αν ο γονέας τους έχει μεγαλύτερη συμπάθεια σε ένα από τα παιδιά του και ποιο είναι τελικά αυτό το παιδί, τα δεδομένα είναι εκπληκτικά», λέει.
«Τα παιδιά μπορεί να υποθέσουν ότι το πρωτότοκο ή το «μωρό» της οικογένειας είναι το αγαπημένο ή το παιδί που υπερτερεί στην οικογένεια και προκαλεί λιγότερο άγχος για τους γονείς.
Ενώ στην πραγματικότητα, ο γονέας μπορεί να έχει διαφορετικούς και ποικίλους λόγους για την συμπάθεια που δείχνει – όπως να ευνοεί το παιδί που παλεύει περισσότερο ή το παιδί που του μοιάζει περισσότερο».
Η Griffin υποστηρίζει ότι είναι απολύτως εντάξει –και μάλιστα αναμενόμενο– για τους γονείς να έχουν συμπάθεια σε κάποιο από τα παιδιά τους και δεν πρέπει να αισθάνονται ένοχοι αν συμβαίνει αυτό.
Σημειώνει ότι αν και τα παιδιά που πιστεύουν ότι είναι λιγότερο ευνοημένα σε σχέση με τα αδέλφια τους, τείνουν να έχουν χαμηλότερη αυτοεκτίμηση και υψηλότερα ποσοστά κατάθλιψης, στην πλειονότητα των περιπτώσεων τα παιδιά δεν έχουν ιδέα ποιο παιδί προτιμούν τελικά οι γονείς τους.
Η Γκρίφιν ανακάλυψε ότι το ζήτημα του πιο αγαπημένου παιδιού έχει εμφανιστεί τόσο στην επαγγελματική όσο και στην προσωπική της ζωή. Τα τρία παιδιά της αστειεύονται συνεχώς για το ποιο πρέπει να είναι το «αγαπημένο» παιδί.
Αν και συνιστά στους γονείς ή στα παιδιά που θεωρούν ότι η ευνοιοκρατία επηρεάζει τις σχέσεις ή την ψυχική τους υγεία να μιλήσουν με παιδίατρο ή ψυχολόγο, πιστεύει ότι οι περισσότερες ανισορροπίες μπορούν να αντιμετωπιστούν με απλές τακτικές που δείχνουν προσοχή.
Η Γκρίφιν λέει ότι παρόλο που οι γονείς μπορεί να μην παραδέχονται εύκολα την ευνοιοκρατία, σίγουρα δεν θα είναι οι μόνοι αν πιάσουν τον εαυτό τους να αισθάνεται πιο κοντά στο ένα παιδί από το άλλο. Οι περισσότερες μητέρες και μπαμπάδες έχουν αγαπημένα παιδιά – και αυτό είναι εντάξει.
«Θα υπάρξουν μέρες που προτιμάμε να είμαστε γύρω από το ένα παιδί μας αντί για το άλλο, για πολλούς διαφορετικούς λόγους», λέει. «Το σημαντικό πράγμα που πρέπει να θυμάστε είναι ότι το να έχετε ένα αδυναμία σε ένα από τα παιδιά σας δεν σημαίνει ότι αγαπάτε λιγότερο τα άλλα παιδιά σας».
