Εκεί που γεννιέται η αισιοδοξία στις γειτονιές της πόλης

Ένα γλυκό απόγευμα του Σεπτεμβρίου περάσαμε την πόρτα των παλιών Στάβλων της Τούμπας. Την ιστορία των Δωματίων Γειτονιάς, που είχαν ξεκινήσει σε 3 περιοχές της πόλης πριν ενάμιση χρόνο την είχαμε ακούσει αλλά την πραγματική τους επιτυχία μόνο διαζώσης μπορέσαμε να την διαπιστώσουμε. Στην μοναδική, εξαιρετική αυλή των Στάβλων, εκεί στη γειτονιά του Παπάφειου και της Υφανέτ, συναντήσαμε μια ομάδα ανθρώπων διαφόρων ηλικιών που παρακολουθούσαν με απόλυτη προσήλωση ένα μάθημα ζυθοποιοίας.

Στο εσωτερικό, σε έναν υπέροχα φροντισμένο και ανακαινισμένο χώρο, γυναίκες μεγαλύτερης ηλικίας έραβαν σε ραπτομηχανές, ενώ κάποιες άλλες απολάμβαναν έναν απογευματινό καφέ κουβεντιάζοντας. Μια υπέροχη εικόνα ζωντανής γειτονιάς που μας εξέπληξε. Ήρθε η ώρα λοιπόν να μάθουμε τι συμβαίνει σε αυτά τα μαγικά δωμάτια, στην Τούμπα, την Ξηροκρήνη και την Άνω Πόλη.

«Δωμάτια της Γειτονιάς», εκτός από τους πρώην στάβλους Παπάφη, έχουν δημιουργηθεί σε ισόγειο κατάστημα στις Δωδεκαόροφες επί της οδού Λαγκαδά και στην ‘Ανω Πόλη, σε ισόγειο επί της οδού Θεοφίλου 25, στο περίφημο διατηρητέο που είχε ανακαινιστεί επί Πολιτιστικής.

Οι χώροι είναι δωρεάν και ανοιχτοί σε όλους καθημερινά. Τα «Δωμάτια της Γειτονιάς» είναι ένα πρόγραμμα της Διεύθυνσης Διοικητικής Μεταρρύθμισης και Κοινωνίας των Πολιτών του Δήμου Θεσσαλονίκης. Το πρόγραμμα υλοποιείται από την Αστική Μη Κερδοσκοπική ΠΕΡΑ και το Κέντρο Επιχειρηματικής και Πολιτιστικής Ανάπτυξης (ΚΕΠΑ), με αποκλειστικό δωρητή το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, στο πλαίσιο της δωρεάς προς τον κεντρικό δήμο.

Από ποιους ξεκίνησε όμως αυτή η ιστορία; Η Παρίνα Βασιλοπούλου και ο Γιάννης Κανδυλιάρης είναι οι δημιουργοί του προγράμματος και ιδρυτές της ΠΕΡΑ, της αστικής μη κερδοσκοπικής εταιρείας που είναι υπεύθυνη για τον σχεδιασμό και την υλοποίηση του προγράμματος. Οι άνθρωποι που σκορπισαν σε 3 γειτονιές της πόλης χαμόγελα ικανοποίησης και αισιοδοξίας

Τα “Δωµάτια” αποτελούν ένα δίκτυο χώρων κοινότητας, διαθέτουν εξοπλισµό για κατασκευές, χώρους συνάθροισης και εργαστηρίων, και είναι ανοιχτοί σε όλους. Κεντρικούς άξονες του προγράμματος αποτελούν η προώθηση της ανταλλαγής γνωσης και ανάπτυξης δεξιοτήτων σε κοινωνικό περιβάλλον μέσω πρακτικών DIY (do-it- yourself, φτιάξ’το μόνος σου) και DIT (do-it-together, φτιάχνουμε μαζί).

Η διαµόρφωση των χώρων και του προγράμματος εργαστηρίων και δράσεων γίνεται συµµετοχικά σε συνεργασία µε τις Κοινότητες του Δήμου και τους πολίτες που αποτελούν το κοινό των Δωματίων της Γειτονιάς. Η λειτουργία των Δωµατίων προωθεί την εθελοντική προσφορά, την αυτο-οργάνωση, την συν-διαχείριση και τον ανταποδοτικό χαρακτήρα, καθώς οι πολίτες μπορούν να σχεδιάσουν και να υλοποιήσουν εργαστήρια και δράσεις με κίνητρο ανταπόδοσης την ελεύθερη χρήση του χώρου, των εργαλείων και του εξοπλισμού, του δικτύου wifi, και την ελεύθερη συμμετοχή σε άλλα εργαστήρια.

Το Δωμάτιο φιλοδοξεί να αποτελέσει έναν ζωτικό χώρο ενδυνάμωσης για την γειτονιά και τη βάση για την κινητοποίηση του ανθρώπινου δυναµικού της.

Κεντρικός στόχος του προγράμματος είναι να φέρει πιο κοντά τους κατοίκους της κάθε Κοινότητας ενισχύοντας την δημιουργία σχέσεων εμπιστοσύνης και εν τέλει να συσφίξει τους δεσμούς της κοινωνίας των πολιτών.

Ένα πραγματικό ζυμωτήριο σχέσεων, δημιουργικότητας και τριβής μεταξύ ανθρώπων που ζουν στην ίδια γειτονιά και ξαφνικά γνωρίζονται και μοιράζονται τις ίδιες εμπειρίες.

Η Άννα μένει απέναντι ακριβώς από τους Στάβλους:

”Έμαθα για το δωμάτιο όταν γινόταν εργασίες. Με ενθουσίασε η ιδέα. Μας λείπουν από τη χώρα τέτοιοι χώροι που μοιράζεσαι, συνυπάρχεις, μαθαίνεις, χωρίς αντίτιμο. Θέλει υπευθυνότητα και από μας. Θα ήθελα να δω περισσότερο κόσμο στο μέλλον. Κάποιοι είναι επιφυλακτικοί γιατί είναι δωρεάν. Εδώ βιώνουμε πράγματα. Βγαίνουμε από τη ρουτίνα. Εδώ έμαθα να φτιάχνω ας πούμε σαπούνια και τώρα θα το διδάξω σε άλλους. Παίρνεις πρωτοβουλίες, έχεις ευκαιρίες να γνωρίσεις ανθρώπους, να μοιραστείς. ”

Η Δήμητρα, καινούργια στην Τούμπα, είδε μια ανακοίνωση και ξεκίνησε από την αρχή. ”Ενθουσιάστηκα με την ιδέα και το χώρο. Μου αρέσει εδώ η ενασχόληση με τη γη. Είδα ένα πνεύμα ομαδικότητας από την αρχή. Δεν γνωριζόμασταν μεταξύ μας. Με κάποιους γίναμε φίλοι εδώ. Εύχομαι να αξιοποιηθούν και άλλα κτίρια και χώροι εδώ και αλλού” 

Η Χρύσα έρχεται κάθε μέρα από τη Χαριλάου:

”Εδώ δημιουργούνται κύτταρα κοινωνικής συσπείρωσης. Και μαθαίνω και κοινωνικοποιούμαι και προσφέρω. Θα ήθελα ένα πιο διευρυμένο ωράριο. Από νωρίς το πρωί. Για όσους έχουν χώρο να έρθουν να απασχοληθούν. Έμαθα πράγματα και γνώρισα ανθρώπους. Τώρα που δεν έχουμε γειτονιές με σημεία αναφοράς είναι πολύ σημαντικό. Εδώ μαθαίνεις και την υπευθυνότητα. Ας πούμε την καρέκλα που βρήκες κάπου φεύγοντας να την βάλεις στη θέση της.”

Όσοι συμμετέχουν παίρνουν κλειδιά, έρχονται και δουλεύουν διάφορες ώρες, το νιώθουν δικό τους. Η Τέση που εργάζεται στο δωμάτιο περιγράφει μια υπέροχη εικόνα, με ανθρώπους διαφορετικών ηλικιών που έρχονται εδώ και το βιώνουν ο καθένας με το δικό του τρόπο. Τα εργαστήρια που έχουν τεράστια ζήτηση, αλλά και προσφορά από άλλους που δημιουργούν το πρόγραμμα. Τις καλλιτεχνικές ομάδες που το χρησιμοποιούν. Ακόμα και αυτούς που έρχονται απλά για να βρίσκονται στο χώρο. Με σεβασμό απέναντι σε ότι υπάρχει εκεί. Ένα είδος συνδιαχείρησης έχει εδραιωθεί.

Τα Δωμάτια της Γειτονιάς, πέρα από τον φυσικό χώρο συνάντησης της κοινωνίας των πολιτών, προσφέρουν:

• Ευκαιρίες για μάθηση και ανάπτυξη δεξιοτήτων μέσω της ελεύθερης πρόσβασης σε εργαστήρια κατασκευής και δημιουργίας χρηστικών και διακοσμητικών αντικειμένων. • Εξέλιξη και βελτίωση δεξιοτήτων μέσω της ελεύθερης χρήσης των υλικών, εργαλείων και εξοπλισμού των χώρων. • Δικτύωση και προώθηση νέων επαγγελματιών μέσω της ανάδειξης του έργου τους και πρόσβαση σε εν δυνάμει υποστηρικτές και πελατειακό κοινό. • Ευκαιρίες για κοινωνικοποίηση μέσω της ανταλλαγής γνώσης, της συνεργασίας και συμμετοχής σε εκδηλώσεις αναψυχής. • Διασύνδεση μεταξύ πολιτών και ομάδων της πόλης με άλλες ομάδες για πιθανές συνέργειες. • Δυνατότητα άμεσης επικοινωνίας μεταξύ των Δημοτικών Κοινοτήτων και των ενεργών πολιτών.

Οι κεντρικοί θεματικοί άξονες που αναπτύσσονται εντός τους είναι:

Μεταποίηση & Επανάχρηση: εργαστήρια που εστιάζουν στην δημιουργική ανακύκλωση και την επανάχρηση υλικών (ξύλο, γυαλί, πλαστικό, ύφασμα, χαρτί, κ.α.) για τη κατασκευή χρηστικών αντικειμένων μέσω διαφόρων τεχνικών.

Επιστήμη & Νέες τεχνολογίες: εργαστήρια που προωθούν την ένταξη νέων τεχνολογιών στην καθημερινότητα ευρύτερου κοινού μέσα από πρακτικές εφαρμογές.

Περιβαλλοντική εκπαίδευση & Πράσινες πρακτικές: εργαστήρια και δράσεις που ενισχύουν την περιβαλλοντική συνείδηση και ευαισθητοποίηση των πολιτών μέσα από πρακτικές εφαρμογές και δράσεις ενημέρωσης.

Ένα απόγευμα σε ένα από τα τρία δωμάτια θα σε ενθουσιάσει γιατί θα διαπιστώσεις τι σημαίνει στην πράξη σύσφιξη των σχέσεων των μελών της κοινότητας, καταπολέμιση της αποξένωσης μέσω της ενεργούς κοινωνικοποίησης, ενίσχυση της διαγενεακής αλληλεπίδρασης, αφού οι ηλικίες των παρεβρισκομένων είναι πολλές και διαφορετικές, δίνει έμφαση τόσο στην κοινωνική όσο και στη περιβαλλοντική βιωσιμότητα.

Μια από τις πιο ενδιαφέρουσες λειτουργίες είναι η συγκέντρωση: Μαγειρικό λάδι για την παρασκευή φυσικού σαπουνιού χεριών, Σπόρους για τη δημιουργία οικολογικών “βομβών” (seed bombs), οργανικά οικιακά απορρίμματα για την παραγωγή κομπόστ, υφάσματα για μεταποίηση & χρήση στα εργαστήρια, πλαστικά δοχεία και γυάλινες φιάλες για μεταποίηση & χρήση στα εργαστήρια.

Είδαμε ανθρώπους να μαθαίνουν καλές πρακτικές και σύγχρονες μεθόδους οικιακής παραγωγής, είδαμε  μικρές συναυλίες και παραστάσεις για τη γειτονιά, εργαστήρια για τα παιδιά, να δημιουργείται μια ισχυρή αίσθηση κοινόχρηστου χώρου, να ωθούνται ανθρώποι να παίρνουν πρωτοβουλίες και να βγαίνουν μπροστά.

Φεύγοντας η Σοφία Αβραμοπούλου, υπεύθυνη διαχείρισης του προγράμματος για την ΠΕΡΑ,  με ξεναγεί χαλαρά σε αυτό τον υπέροχο χώρο. Στον κήπο, στην κομποστοποίηση, στα δωμάτια που ράβουν οι κυρίες, στο χαλαρό χώρο που μοιράζονται τον καφέ τους οι άνθρωποι της γειτονιάς.

Τα Δωμάτια Γειτονιάς είναι ότι πιο ελπιδοφόρο είδαμε να ξεκινά τον τελευταίο χρόνο στη Θεσσαλονίκη και για αυτό να έχει ήδη αγαπηθεί τόσο πολύ!