Εμείς οι Ευπαθείς

Μία ομάδα πληθυσμού που (καθ)όρισε και υπέδειξε τα μέτρα και τις αποφάσεις για την διαχείριση της πρόσφατης πανδημίας, είναι η ομάδα των “ηλικιωμένων”. Μαζί με τα παιδιά είναι η δεύτερη ομάδα, που στο όνομα της προστασίας, της προφύλαξης, της δικής τους και του συστήματος γενικότερα, αγνοήθηκαν βασικά επιστημονικά δεδομένα από τον χώρο της Ψυχολογίας, της Κοινωνιολογίας, αλλά και των Νευροεπιστημών. Αυτό είναι μια αναμενόμενη αντίδραση. Μπροστά σε μία απειλή, η πρώτη αντίδραση πρέπει να είναι πάντα απλή, άμεση και μονοδιάστατη, για να σωθούμε. Στη συνέχεια όμως, η διατήρηση της ισορροπίας, και η σταθερή διαχείριση της απειλής, απαιτεί πολυδιάστατους,, δυναμικούς χειρισμούς. Οι εντολές του τύπου “Μείνετε Σπίτι” όσο χρήσιμες είναι ως πρώτη αντίδραση, αν δεν πλαισιωθούν, ή αντικατασταθούν από ολοκληρωμένο σχέδιο που λαμβάνει υπόψη όλες τις ανθρώπινες ανάγκες, τότε από σωτήριες γίνονται εγκλωβιστικές.

Ποιοι είναι λοιπόν αυτοί οι “ηλικιωμένοι”, που τους παροπλίσαμε για να τους προστατεύσουμε; Oι σημερινοί πολίτες των 70 και, έχουν ενεργό συμμετοχή στην κοινωνική, πολιτιστική, οικονομική ζωή μιας χώρας, και η επικρατούσα, αυτήν την στιγμή, αντίληψη ότι από όλες τις ομάδες αυτή είναι η πιο εύκολο να περιοριστεί στο σπίτι, επαναφέρει έστω και έμμεσα μία στερεοτυπική, ακόμη και ρατσιστική αντίληψη για την ηλικία.

Όσο δύσκολο είναι για έναν 20+, 40+ να περιοριστεί σε καραντίνα για δυο μήνες, είναι το ίδιο, για έναν 70+. Και μάλιστα πολύ περισσότερο. Γιατί, η δυνατότητα χρήσης ηλεκτρονικών μέσων, που αποτέλεσαν “σανίδα σωτηρίας” για τις υπόλοιπες ηλικιακές ομάδες, σε αυτές τις ηλικίες, είναι στατιστικά μικρότερη. Γιατί συνήθως σε αυτήν την ομάδα η επαφή με τα εγγόνια, είτε άτυπα, είτε πιο συστηματικά, μέσα από την προσφορά babysitting, αποτελεί μία βασική πηγή χαράς. Επίσης σε αυτήν τη φάση της ζωής, η ανησυχία και ο φόβος θανάτου είναι αυξημένος. Άρα ουσιαστικά, ως συνέπεια της πανδημίας, πήραμε μια ενεργή ομάδα πολιτών, και τους παροπλίσαμε, χωρίς δυνατότητες ψυχολογικής διαφυγής, ή εκτόνωσης, και με αυξημένο φόβο, ανασφάλεια, και ασάφεια.

Για όλους τους υπολοίπους από εμάς, υπάρχει χρονική προοπτική. Τα ορόσημα που ανακοινώνει η κυβέρνηση για την σταδιακή επιστροφή τομέων της κοινωνίας, πέρα από το αδιαμφισβήτητα οικονομικό όφελος, έχουν και μία βασική ψυχολογική λειτουργία. Σηματοδοτούν ένα τέλος, και μια αρχή. Για την ομάδα όμως των 70+ δεν υπάρχει κάτι τέτοιο. Στη φάση ζωής,, που ο βιολογικός χρόνος συρρικνώνεται, δεν τους δίνουμε χρονική προοπτική

Όλα τα παραπάνω αγνοούν βασικά επιστημονικά δεδομένα των τελευταίας εικοσαετίας, που συνδέουν άρρηκτα την μοναξιά, την κατάθλιψη στην τρίτη ηλικία, με την θνησιμότητα και θνητότητα. Όταν έχουμε στα χέρια μας διεθνή επιστημονικά δεδομένα που δείχνουν πώς η θετική διάθεση, οι πολλαπλοί ρόλοι, η κοινωνική ενσωμάτωση συνδέονται με κλινικά βελτιωμένη υγεία, ενισχυμένο ανοσοποιητικό, μειωμένη θνησιμότητα σε άτομα άνω των 70, πώς μπορούμε έτσι αβίαστα να λέμε “ας μείνουν κι άλλο σπίτι να προστατευτούν;

Έτσι ακόμη και τώρα στην μετάβαση από το μη-κανονικό στο κανονικό (;) η ομάδα αυτή μοιάζει να αποτελεί εξαίρεση. Αντί να υιοθετήσουμε ένα ολοκληρωμένο πολυδιάστατο σχέδιο προστασίας, που να λαμβάνει υπόψη αφενός τα επιστημονικά δεδομένα, τις ανάγκες αυτής της ομάδας, αλλά και τον πραγματικό κίνδυνο (με δεδομένο ότι μια μεγάλη πλειοψηφία πολιτών που μένουν στη ίδια πόλη με τους παππούδες και γιαγιάδες δεν έχουν τηρήσει την καραντίνα, και παρόλα αυτά δεν έχουμε αύξηση κρουσμάτων) υιοθετούμε μονοδιάστατες οδηγίες του τύπου “μπορούν να εγκατασταθούν στο εξοχικό”, σαν να μιλάμε για κατοικίδια.

Οι ενεργοί πολίτες δεν εγκαθίστανται. Προσφέρουν κινούνται, ζούνε, εμπνέουν. Εμάς και τα παιδιά μας. Θέλουμε πίσω τη γιαγιά και τον παππού.