Ένα Όραμα για την Πόλη

Λέξεις: Ρία Καλφακάκου*

Για να διοικήσεις μια πόλη, και να την αλλάξεις ,πρέπει να την αγαπάς. Να αγαπάς την πόλη σου λοιπόν, και να την ονειρεύεσαι καλύτερη, κι αυτό το όνειρο, να το κάνεις σχέδιο και πρόγραμμα και πράξη.

Οι δήμαρχοι που αφήσαν ένα ισχυρό αποτύπωμα και στο πολιτικό πεδίο και στην πόλη που διοικούσαν, είχαν αυτό το όνειρο, είχαν ένα όραμα για την πόλη τους, και εν πολλοίς το πραγματοποίησαν.

Δύο χαρακτηριστικά παραδείγματα, που είναι γνωστά σε όλη τη χώρα, είναι του Σταύρου Μπένου, δήμαρχου Καλαμάτας, και του δικού μας Γιάννη Μπουτάρη. Ο Σταύρος Μπένος, νέος κι ευαίσθητος τότε, βγήκε κατά λάθος το 1978, και έμεινε 12 χρόνια, αλλάζοντας τη μικρή, επαρχιακή συντηρητική και δύσπιστη πρωτεύουσα της Μεσσηνίας.

Τόλμησε να πάει ενάντια στα συμφέροντα της αντιπαροχής που καταστρέψανε πολλές όμορφες πόλεις, και πέτυχε να μην επιτρέπεται ύψος οκτώ ορόφων ,αλλά μέχρι πέντε. Την περίοδο της δημαρχίας του, σώθηκαν, συντηρήθηκαν και αναδείχθηκαν πολλά υπέροχα νεοκλασικά κτίρια της πόλης. Έγινε βιολογικός καθαρισμός ,ώστε γαλάζιες σημαίες να κυματίζουν στις παραλίες της Καλαμάτας, δίπλα στα σπίτια. Ο παλιός σιδηροδρομικός σταθμός, μετατράπηκε, σε πάρκο και πνεύμονα της πόλης.

Δημιουργήθηκε το Διεθνές Φεστιβάλ Χορού και έγινε γνωστό σε όλο τον κόσμο, συγκεντρώνοντας κάθε καλοκαίρι επισκέπτες από πολλές χώρες. Το ερασιτεχνικό θέατρο γνώρισε μέρες δόξας, το θέατρο στο Κάστρο αναδείχθηκε ως χώρος πολιτιστικών εκδηλώσεων.

Ο κυκλοφοριακός σχεδιασμός ανατέθηκε σε γνωστό πολεοδόμο, και ομάδες νεαρών μηχανικών πλαισίωσαν εθελοντικά το έργο, δουλεύοντας με ενθουσιασμό ως αργά τη νύχτα. Ο νεαρός δήμαρχος ονειρεύτηκε μια πόλη όμορφη, πράσινη, βιώσιμη, και τα κατάφερε, στηριζόμενος στο λαό, που ξεπέρασε προκαταλήψεις χρόνων, βλέποντας να αλλάζει η πόλη προς το καλύτερο. Ενέπνευσε τους δημότες και τους έβγαλε από την κομματική τους ταυτότητα. Η πολιτική συγκυρία της μεταπολίτευσης, όταν ένας αέρας δημοκρατίας έπνεε σε όλη τη χώρα ,φυσικά συνέτεινε στην επιτυχία.

Ο Γιάννης Μπουτάρης, και η Πρωτοβουλία, κέρδισαν τις εκλογές σε μια μεταβατική εποχή. Βρήκαν μια πόλη κουρασμένη από τα χοντροκομμένα ελληνοχριστιανικά αφηγήματα της δεξιάς κυριαρχίας για πολλά χρόνια. Μιας δεξιάς, που δεν μπορούσε να σεβαστεί την πόλη και την ιστορία της, και νόμιζε πως συνεχίζοντας , λίγο πιο εξευγενισμένα, την πρακτική του μετεμφυλιακού κράτους ,μπορούσε να εμπνεύσει με το “πατρίς θρησκεία οικογένεια”.

Οι Θεσσαλονικείς, μπουχτισμένοι από το κιτς ενός ανιστόρητου εθνικισμού με περικεφαλαία και φουστανέλα, από τον θρησκευτικό πουριτανισμό, που είχε ξεπεραστεί προ πολλού στην Αθήνα και στην υπόλοιπη Ελλάδα, από την έλλειψη αισθητικής, διψούσαν για περισσότερο πολιτισμό, ποιότητα ζωής, εναλλακτικά αφηγήματα και προοπτικές για την πόλη. Είμασταν στα πρόθυρα της οικονομικής κρίσης, το 2010 ,και η αγωνία της φτώχειας δεν είχε αρχίσει ακόμα.

Ο καινούργιος δήμαρχος, ήταν αυτό που λέμε sui generis, το κακό παιδί της αστικής τάξης, αδιάφορος για πλουτισμό και αναγνώριση, δεν είχε να ασχοληθεί με μικροπολιτικά και με ιδιοτελή συμφέροντα.

Με μια δυναμική ομάδα, που περιείχε αρκετούς αξιόλογους και ικανούς ανθρώπους, ξεκίνησε από την πρώτη μέρα να αλλάζει καθιερωμένες πρακτικές και συνήθειες. Χαρακτηριστικές συμβολικές στιγμές, η ορκωμοσία με πολιτικό όρκο, και το κίτρινο αστέρι σύμβολο του Ολοκαυτώματος στο πέτο.

Αυτός ο αλλιώτικος δήμαρχος, είχε την παρρησία να λέει τη γνώμη του, ερχόμενος πολλές φορές σε αντιφάσεις με τον εαυτό του, αλλά και σε συγκρούσεις με το ρεύμα της εποχής. Ίσως να μην το ήξερε και ο ίδιος, αλλά είχε ονειρευτεί μια άλλη πόλη. Όχι φοβική, κλειστή, μίζερη, θρησκόληπτη και οπισθοδρομική, όπως την ωθούσαν και την περιόριζαν όλοι οι προηγούμενοι δήμαρχοι, περιφερειάρχες και ιεράρχες.

Αλλά μια πόλη ανοιχτή, δημοκρατική, ανεκτική. Μια πόλη που να παίζει ρόλο στην περιοχή και στην Ευρώπη.

Έτσι δημιουργήθηκε το πλαίσιο, για την ανάδειξη της πολυπολιτισμικής ιστορίας της πόλης, έσπασε η ένοχη σιωπή για την εξόντωση του εβραϊκού στοιχείου- που ήταν τότε σχεδόν ο μισός πληθυσμός της πόλης-από τους Ναζί, και ένας άλλος αέρας δημοκρατίας και πλουραλισμού, έπνεε στην πόλη, διώχνοντας το σκοτεινό νέφος του φόβου και των προκαταλήψεων.

Με την ευτυχή συγκυρία της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ και με τη συμβολή του νεοιδρυθέντος γραφείου πρωθυπουργού, προχώρησε η υλοποίηση του Μουσείου Ολοκαυτώματος, ενός μνημείου κατά του φασισμού, που ταυτόχρονα θα αναβαθμίσει την ποιότητα ζωής στις παρατημένες δυτικές συνοικίες, και θα φέρει πλούτο στην πόλη.

Με τη διπλωματία των πόλεων, και τις αδελφοποιήσεις με πολλές βαλκανικές και ευρωπαϊκές πόλεις, αυξήθηκε ο τουρισμός και έγινε γνωστή η Θεσσαλονίκη σε όλο τον κόσμο. Με όλες τις σεμνότυφες, πουριτανικές αντιδράσεις, καθιερώθηκε το Gay-Pride, στην πόλη, αναδεικνύοντας ως αρετή την ανεκτικότητα απέναντι στο διαφορετικό.

Η ύπαρξη μιας μικρής αρχικά, και με σημαντική δύναμη το 2014 , παράταξης της αριστεράς, έπαιξε θετικό ρόλο και σηματοδότησε πολλές αλλαγές. Η Ανοιχτή Πόλη, είχε πολλές προτάσεις και ιδέες , ένα πρόγραμμα για την πόλη, που συμπλήρωνε και εμπλούτιζε το σχέδιο της Πρωτοβουλίας. Με τη σιγουριά της επιτυχίας, ο Μπουτάρης, ήταν έτοιμος να ακούσει και να υλοποιήσει πολλές προτάσεις που δεν είχε η παράταξή του. Και σεβόταν προσωπικότητες της αριστεράς, που είχαν μια άλλη πορεία ζωής από τη δική του.

Έτσι έγινε η καθιέρωση, ως τοπικής γιορτής, της 30ης Οκτωβρίου, που είναι η μέρα απελευθέρωσης της πόλης από το ΕΑΜ-ΕΛΑΣ.

Έγιναν λίγες αλλά συμβολικές, αλλαγές ονοματοδοσίας δρόμων της πόλης. Όπως η οδός Γιάννη Χαλκίδη, δολοφονημένου από τη χούντα, η Αλεξάνδρου Ναρ, η 30ης Οκτωβρίου.

Ιδιαίτερα στη δεύτερη θητεία Μπουτάρη, δόθηκε μια άλλη μορφή στις πολιτιστικές εκδηλώσεις, όπως τα Δημήτρια, με την τόλμη να αφιερώνονται στα μεγάλα ιστορικά γεγονότα όπως η Ρωσική Επανάσταση.

Όμως δεν απλώθηκε ο πολιτισμός σε όλα τα διαμερίσματα και όλες τις γειτονιές της πόλης. Και υπήρξε η ανοχή σε διάφορους δωρητές ,να ασχημύνουν την πόλη με ακαλαίσθητα αγάλματα.

Το μεγάλο πρόβλημα της δημαρχίας Μπουτάρη, ήταν η μικρή σημασία που δόθηκε σε μια σειρά θέματα. πολύ σημαντικά για την καθημερινότητα των κατοίκων. Η καθαριότητα, οι συγκοινωνίες, η συντήρηση του μηχανολογικού εξοπλισμού, το λιανεμπόριο και άλλα, δεν έτυχαν ιδιαίτερης προσοχής, και υπήρχαν πολλά παράπονα από τους δημότες.

Ο δημόσιος χώρος αυξήθηκε, με πεζοδρομήσεις και αναπλάσεις. Όμως τα τραπεζοκαθίσματα, που ο έλεγχός τους ήταν προεκλογική υπόσχεση της Πρωτοβουλίας, κατέκλυσαν το κέντρο. Ένας από τους λόγους της δεξιάς στροφής του εκλογικού σώματος, στις πρόσφατες εκλογές, ήταν και η ελλιπής παρέμβαση στην καθημερινότητα, της προηγούμενης διοίκησης. Ο σημερινός δήμαρχος, αλλά και άλλοι υποψήφιοι, εστιάσανε στις ελλείψεις και υποσχέθηκαν νοικοκύρεμα της πόλης.

Βέβαια αυτό που βλέπουμε σήμερα, είναι καμία αλλαγή στην καθημερινότητα, αντίθετα επιτείνονται τα προβλήματα στην καθαριότητα, στο κυκλοφοριακό, στα σχολεία . Και δεν υπάρχει κάποιο αντίβαρο ανοίγματος της πόλης, δημοκρατίας, έμπνευσης για το μέλλον της πόλης. Αντίθετα γυρίσαμε στους θρησκευτικούς όρκους, στη δυσανεξία κάθε καινοτομίας, στην υπακοή στη κυβερνητική πολιτική , το φόβο στο καινούργιο, το διαφορετικό.

Οι αυτοδιοικητικές εκλογές του 2019 έγιναν, αμέσως μετά τον τραυματικό διχασμό της πόλης για το Μακεδονικό. Έναν άνευ αιτίας, επινοημένο για μικροπολιτικούς λόγους διχασμό, που ανέδειξε τα χειρότερα λούμπεν στοιχεία της πόλης ,τις πιο οπισθοδρομικές ,ανακριβείς και εθνικά επικίνδυνες απόψεις. Απόψεις και πρακτικές που δυστυχώς τις αγκάλιασαν, σοβαροί, και κατά παράδοση όχι ακροδεξιοί, βουλευτές και πολιτικοί παράγοντες της ΝΔ, αλλά και του κάποτε μεγάλου δημοκρατικού ΠΑΣΟΚ.

Με 23 !!! αρχικά συνδυασμούς, υποψηφίων δημάρχων, και δεκαεννέα να φτάνουν μέχρι τις εκλογές, μια σύγχυση επικράτησε στο εκλογικό σώμα.

Μια κοινωνία εξαντλημένη από τη λιτότητα και τις μακροχρόνιες συνέπειες της οικονομικής κρίσης, βλέποντας αλλά μη εκτιμώντας σωστά, ούτε τα αίτια ούτε τις δυσκολίες της οικονομικής ανάκαμψης, κλεινόταν σιγά σιγά στον εαυτό της, ήθελε ασφάλεια έστω και εις βάρος της δημοκρατίας, υλικά αγαθά και οικονομική σιγουριά, και όσο για κουλτούρα ,ιδέες, πολιτισμό, άστο για αργότερα.

Ένας γνωστός αστός της Θεσσαλονίκης, παιδί του Μπουτάρη, εμφανίστηκε ως ανεξάρτητος και αδέσμευτος υποψήφιος, και με τη στήριξη πολλών τοπικών ΜΜΕ, και των οπαδών μιας μεγάλης ομάδας, κατάφερε να φτάσει δεύτερος στον πρώτο γύρο, με μικρό ποσοστό και μικρή διαφορά από τους δύο επόμενους υποψήφιους, τον καραμανλικό Ορφανό, και την επιλογή του ΣΥΡΙΖΑ, Κατερίνα Νοτοπούλου.

Στο δεύτερο γύρο ήταν εύκολο να νικήσει τον εκλεκτό του Μητσοτάκη. Η δυσκολία του κ. Ζέρβα, να διοικήσει με εφτά μόνο συμβούλους, λύθηκε γρήγορα, με συμφωνίες και ανταλλάγματα, παίρνοντας στη διοίκηση, δημοτικούς συμβούλους που είτε εγκατέλειψαν τις παρατάξεις με τις οποίες εκλέχτηκαν, είτε επιβεβαίωσαν το σλόγκαν, κατεβαίνω δήμαρχος για να γίνω αντιδήμαρχος. Έτσι σήμερα το δήμο διοικεί μια ετερόκλιτη ομάδα, χωρίς όραμα, και χωρίς σχέδιο που να συνθέτει τις μεμονωμένες πράξεις και παρεμβάσεις, σε ένα τελικό στόχο.

Εκτός εάν αυτά που βλέπουμε από τις πρώτες ενέργειες του νέου δημάρχου, όπως το πάρκινγκ στην πλ. Ελευθερίας, η τσιμεντοποίηση της ΔΕΘ, το ανατριχιαστικό σχέδιο για υπόγειο πάρκινγκ στην εμβληματική πλατεία Αριστοτέλους, η απόσπαση των αρχαίων στη Βενιζέλου, σηματοδοτούν το όνειρό του για την πόλη-μάλλον εφιάλτης μου μοιάζει. Η πανδημία, και η αναπόφευκτη επίδραση που έχει στην ψυχολογία των ανθρώπων και στην οικονομία, έχει αφήσει μεγάλη ελευθερία κινήσεων σε όλους τους τοπικούς άρχοντες. Η κοινωνία έχει πολλά και δύσκολα να αντιμετωπίσει, και πολλές αποφάσεις του σημερινού δημάρχου, γίνονται αποδεκτές ή ανεκτές, χωρίς να κατανοούνται οι μελλοντικές συνέπειες. Είναι μια δύσκολη περίοδος, όμως δεν επιτρέπεται εφησυχασμός.

Οι ζωντανές δυνάμεις της πόλης, οφείλουν να συσπειρωθούν, να μην αφήσουν την πόλη να πέσει πάλι στο σκοταδισμό, τη μισαλλοδοξία, την απάθεια, που οδηγεί αναπόφευκτα στην παρακμή της πόλης.

Αγαπάμε την πόλη μας, αγαπάμε την ιστορία της, θέλουμε μια πόλη φωτεινή, όμορφη, δημοκρατική και με σεβασμό στο περιβάλλον, με έγνοια για τα καθημερινά προβλήματα των κατοίκων. Ας κάνουμε αυτό το όραμα σχέδιο για το μέλλον της πόλης. *Η Ρία Καλφακάκου είναι δημοτική σύμβουλος