Έντεκα αγαπημένες στιγμές του Ελληνικού Προσκοπισμού

Λέξεις: Νυχτερίδες 2020- 3ο Σύστημα Αεροπροσκόπων Αμπελοκήπων Θεσσαλονίκης

Φέτος, το 2020, μπορεί να μην είναι η χρονιά που θα περίμενε κανείς. Για εμάς, τους Έλληνες προσκόπους, το 2020 θα ήταν μια χρονιά γεμάτη εορτασμούς για τα 110 χρόνια Ελληνικού Προσκοπισμού, 110 χρόνια προσφοράς και αλληλεγγύης. Οι συνθήκες, όμως, άλλαξαν τα δεδομένα, αλλά αυτό δεν χρειάζεται να μας πτοεί. Γι’ αυτόν τον λόγο, αποφασίσαμε, έστω και από τα σπίτια μας, να βρούμε τρόπους να γιορτάσουμε. Αποφασίσαμε, λοιπόν, να μοιραστούμε 11 αγαπημένες στιγμές του Ελληνικού Προσκοπισμού, μία από κάθε δεκαετία. 

Ο Προσκοπισμός είναι ένα μεγάλο διαρκές παιχνίδι. Είναι περιπέτεια και δράση. Ή αλλιώς, ο Προσκοπισμός είναι μια διεθνής εθελοντική μη-πολιτική παιδαγωγική κίνηση για νέους ανθρώπους, που είναι ανοικτή σε όλους, χωρίς διάκριση καταγωγής, φυλής ή πίστης και έχει σκοπό την ανάπτυξη των ικανοτήτων των ατόμων σε όλα τα επίπεδα και την δημιουργία υπεύθυνων πολιτών. 

Το 1910 ιδρύεται  ο Ελληνικός Προσκοπισμός από τον Αθανάσιο Λευκαδίτη. Ο Λευκαδίτης με την ευκαιρία των 4ων Ολυμπιακών Αγώνων στο Λονδίνο το 1908 συνάντησε σ’ ένα κατάστημα ένα μικρό παιδί που φορούσε την προσκοπική του στολή και τον ρώτησε τι είναι. Εκείνο πρόθυμα απάντησε ότι είναι Πρόσκοπος και του εξήγησε ότι Πρόσκοπος είναι ένα παιδί που είναι πάντα έτοιμο να βοηθάει τους άλλους και να κάνει μια καλή πράξη κάθε μέρα. Η απάντηση αυτή έδωσε την αφορμή στον Λευκαδίτη να μελετήσει τον Προσκοπισμό και τον Νοέμβριο του 1910 ίδρυσε με μαθητές του Λυκείου Μακρή, όπου ήταν καθηγητής Φυσικής Αγωγής, την πρώτη ομάδα Ελλήνων Προσκόπων. Η Ελλάδα αποτελεί μία από τις πρώτες χώρες που εφαρμόζουν τον Προσκοπισμό.  Λίγο μετά τη δημιουργία της πρώτης ομάδας Προσκόπων αναλαμβάνουν οργανωτικό έργο  και οι Κ. Μελάς, Νικ. Πασπάτης, Φ. Χρυσοβελόνης και Γ. Πάνας. Αυτοί οι πέντε θεωρούνται οι ιδρυτές της Κίνησης του Προσκοπισμού στην Ελλάδα και ο Λευκαδίτης διατελεί Γενικός Έφορος του ΣΕΠ και αποτελεί την ψυχή της ανάπτυξής του τα πρώτα χρόνια της λειτουργίας του.

Από τη δεύτερη δεκαετία ζωής του Ελληνικού Προσκοπισμού διαλέξαμε αυτή του 1ου Διεθνούς Προσκοπικού Συνεδρίου (22-29 Ιουλίου 1922). Φυσικά και το Σώμα Ελλήνων Προσκόπων έστειλε αντιπροσωπεία, τον Λεωνίδα Πτέρης, ο οποίος ήταν τότε Γενικός Έφορος και Γενικός Γραμματέας και τον Ησαΐα Ησαΐα, ο οποίος ήταν ο Ιδρυτής της Ομάδας Ελλήνων Προσκόπων στο Παρίσι. Στο τέλος των εργασιών συνεδρίου, ο Γενικός Έφορος απένειμε το Αριστείο του Προσκοπικού Φοίνικος Α’ τάξεως στον ιδρυτή του Προσκοπισμού και Αρχιπρόσκοπο, Λόρδο Baden Powell και κατά την έξοδο των συνέδρων από το αμφιθέατρο της Σορβόννης, τους περίμενε η Ελληνική Ομάδα Προσκόπων του Παρισίου για να τους αποδώσει τιμές. 

Κατά την 3η δεκαετία του Ελληνικού Προσκοπισμού έχουμε τη δημιουργία των πρώτων Αγελών Λυκοπούλων. Κυριακή 13 Δεκεμβρίου 1931, τα λυκόπουλα της 3ης Αγέλης Ναυτοπροσκόπων Αθηνών, φορώντας την γκρίζα στολή  τους, δίνουν την υπόσχεσή τους στον Αρχηγό τους. Αυτή είναι η ημέρα που ιδρύεται επίσημα ο Κλάδος Λυκοπούλων, που αποτελεί την επέκταση του Προσκοπισμού Προγράμματος για παιδιά μικρότερα ηλικιακά, συγκεκριμένα από 7 έως 11 ετών, η οποία σε αρκετές περιοχές έχει ήδη ξεκινήσει. Τα λυκόπουλα σήμερα φορούν κίτρινο πουκάμισο, και εννοείται το καπέλο των Λυκοπούλων που αποτελείται από 6 κίτρινες ρίγες και ένα κόκκινο λυκάκι. Είναι «Πάντα Πρόθυμα  για το καλό» και μέσα στην Αγέλη «τα παιδιά ανοίγουν τα μάτια τους και βιώνουν δραστηριότητες», όπως είπε ο Ιδρυτής του Προσκοπισμού.

Την 1η Φεβρουάριου του 1945 έχουμε την επανίδρυση του Σώματος Ελλήνων Προσκόπων μετά από την κατάργησή του από την δικτατορία του Ιωάννη Μεταξά, αν και συνέχιζαν τις δράσεις τους με άκρα μυστικότητα. Τότε ιδρύεται επίσημα και ο «Κλάδος Ανιχνευτών», που αφορά τα παιδιά ηλικίας 16-18 ετών και η «Ειδικότητα των Αεροπροσκόπων», οι οποίοι ασχολούνται ειδικότερα με δράσεις που σχετίζονται με το περιβάλλον του αέρα αλλά και των πτητικών μέσων που χρησιμοποιούνται.

Κατά τη δεκαετία του 1950 ιδρύονται επισήμως οι «Παλαιοί Πρόσκοποι». Παλαιοί Πρόσκοποι είναι πρώην βαθμοφόροι που είναι τώρα δραστήριοι και ενεργοί πολίτες με κοινωνική και προσκοπική πείρα με μεγαλύτερο τους στόχο την υποστήριξη ενώνουν τις δυνάμεις τους  νέα Προσκοπικά Συστήματα αλλά και παλαιότερα που τώρα ανασυγκροτούνται. Στόχος τους είναι η κοινωνική προσφορά, συμμετοχή στη διαδικασία της συνεχούς εκπαίδευσης και της αλληλεγγύης μεταξύ των ηλικιακών ομάδων του Σ.Ε.Π. και όχι μόνον, καταγραφή της ιστορίας του ελληνικού Προσκοπισμού, εντός κι εκτός Ελλάδος, αύξηση της κοινωνικής αποδοχής και της διεισδυτικότητας του Προσκοπισμού στις τοπικές κοινωνίες, και δυνατότητα στα μέλη να βιώνουν μέσα από τις δράσεις τους το προσκοπικό παιχνίδι και ως ενήλικες. Σήμερα σχεδόν κάθε σύστημα ή κάθε περιοχή έχει Παλαιούς Προσκόπους. 

Μία από τις σημαντικότερες στιγμές του προσκοπισμού της χώρας είναι αναμφισβήτητα το Παγκόσμιο Τζάμπορι στο Μαραθώνα. Την 1η ημέρα του Αυγούστου του 1963 περισσότεροι από δεκατρείς  χιλιάδες  πρόσκοποι  από 89 χώρες συγκεντρώνονται στον Μαραθώνα για να γιορτάσουν το 11ο Τζάμπορι. Η προσέλευση ξεπέρασε κάθε προσδοκώμενο. Η διοργάνωση στέφθηκε με απόλυτη επιτυχία από κάθε άποψη. Το Τζάμπορι κάλυπτε παραπάνω 5 τετραγωνικά χιλιόμετρα. Στον χώρο υπήρχαν 11 υποκατασκηνώσεις, 5 παραρτήματα για το διοικητικό και τεχνικό προσωπικών των αποστολών και ένα αμφιθέατρο χωρητικότητας 200.000 ατόμων. Τον ύμνο του Τζάμπορι ανέλαβαν ο Μάνος Χατζηδάκις και ο Νίκος Γκάτσος. Το τραγούδι μεταφράστηκε και στα αγγλικά και στα ιταλικά και πολύ γρήγορα κέρδισε επάξια τον τίτλο του «πιο επιτυχημένου ύμνου τζάμπορι όλων των εποχών». Το μόνο θλιβερό γεγονός ήταν η πτώση του αεροπλάνου της United Arab Airlines που μετέφερε την αποστολή των Φιλιππινέζων προσκόπων. 

Τη δεκαετία του 1970 το Σώμα Ελλήνων Προσκόπων αποκτά δικό του ιδιόκτητο μέγαρο για την Κεντρική Διοίκηση του, στην οδό Πτολεμαίων 1 στο Παγκράτι. Το συγκεκριμένο οικόπεδο ήταν μια δωρεά το 1919 από τους Εμμανουήλ και Βιργινία Μπενάκη, οι οποίοι ήταν μεγάλοι του ευεργέτες, όπως και ο γιος του, Αντώνης Μπενάκης, ο οποίος ήταν ενεργός Πρόσκοπος κατά τη διάρκεια τη ζωή του. Σήμερα στο κτίριο στεγάζεται το Προσκοπικό Πρατήριο, τα γραφεία της Κεντρικής Διοίκησης του ΣΕΠ, το Προσκοπικό Μουσείο και το 52ο Σύστημα Αθηνών.

Τη δεκαετία του ’80 έχουμε επισήμως την ένταξη των γυναικών. Το 1980 λειτούργησαν οι πρώτες πειραματικές μικτές ανιχνευτικές κοινότητες και μάλιστα, το 1985 για πρώτη φορά πραγματοποιείται η  πρώτη τελετή απονομής Έθνους στην οποία ονομάστηκαν «Πρόσκοποι Έθνους» και κοπέλες από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας Κωνσταντίνο Καραμανλή. Προσπάθειες για την επίσημη ένταξή τους είχαν ξεκινήσει από τα πρώτα χρόνια της ίδρυσης του Ελληνικού Προσκοπισμού, όμως οι προσπάθειες αυτές παραγκωνίστηκαν από τους τότε κοινωνικούς θεσμούς. 

Η δεκαετία του ’90 ξεκίνησε αμαυρωμένη από το πυρηνικό δυστύχημα του Τσέρνομπιλ, που έλαβε χώρα στις 26 Απριλίου του 1986. Το ατύχημα διατάραξε σοβαρότατα τις οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες που επικρατούσαν στις γύρω περιοχές και είχε σημαντικές επιπτώσεις στο περιβάλλον και στην υγεία. Την περίοδο 1990-1991 το Σ.Ε.Π. συμμετέχει στο πρόγραμμα «Αλληλεγγύη στα παιδιά του Τσερνόµπιλ» και φιλοξενεί για 2 συνεχείς χρονιές εκατοντάδες παιδιά από το Μινσκ της Λευκορωσίας στο Σούνιο και στον Άγιο Ανδρέα.

Έτος 2010,  οι Έλληνες πρόσκοποι γιορτάζουν τα 100 χρόνια από την ίδρυση τους με διάφορες εκδηλώσεις σε ολόκληρη την Ελλάδα. Κορωνίδα αυτών των εκδηλώσεων εορτασμού της 100ετιας του Ελληνικού Προσκοπισμού αποτελεί το 4ο πανελλήνιο προσκοπικό Τζάμπορι με μια πολύ μεγάλη κατασκήνωση η οποία πραγματοποιήθηκε από τις 21 μέχρι τις 9 Αυγούστου στα Καμένα Βούρλα στην οποία πήραν μέρος περισσότερα από 2.500 παιδιά και Βαθμοφόροι από όλη την Ελλάδα, την Κύπρο αλλά και απόδημοι Έλληνες από την Αυστραλία, τη Γαλλία, τον Καναδά και την Αίγυπτο μέσα σε αυτό το διάστημα έγιναν αδέλφια χάρη σε αυτή τη μοναδική μεγάλη προσκοπική κατασκήνωση που έλαβε χώρα στο Camping του Ε.Ο.Τ. στα Καμένα Βούρλα. Τα παιδιά, με τη βοήθεια των βαθμοφόρων τους,  έπαιξαν και γέλασαν με την καρδιά τους, πήραν μέρος σε πρωτότυπα παιχνίδια και αθλήματα, ήρθαν σε επαφή με συνομιλήκους τους από άλλες περιοχές της Ελλάδος και του κόσμου  και έζησαν μία μοναδική εμπειρία, από αυτές που μόνο ο Προσκοπισμός μπορεί να προσφέρει.

Μία από τις σημαντικότερες στιγμές της 11ης δεκαετίας ζωής του Ελληνικού Προσκοπισμού χαρακτηρίζεται από μία μεγάλη αλλαγή. Έρχεται το διαδικτυακό δημοψήφισμα των προσκόπων που αφορά στην υλοποίηση της ιδέας για αλλαγή στην επίσημη στολή τους. Μια ενδυμασία που μετράει 106 χρόνια ζωής πλέον εκσυγχρονίζεται και γίνεται πιο κομψή και πρακτική στο σχεδιασμό της, αναφέρει δημοσίευμα του Ελεύθερου Τύπου. Το μαντήλι που είναι το σύμβολο της θρησκείας και της πατρίδας, καθώς και ο κρίκος είναι τα μόνα που δεν θα αλλάξουν. Ο σχεδιασμός της νέας στολής περιλαμβάνει πουκάμισο χωρίς επωμίδες και καπέλο τύπου τζόκεϊ για τα λυκόπουλα. Τα σήματα σχεδιάστηκαν από την αρχή και τα χρώματα της στολής θα είναι ζωηρά. Τα λυκόπουλα συνεχίζουν να έχουν κίτρινο πουκάμισο, οι πρόσκοποι πράσινο, οι ανιχνευτές κόκκινο και οι βαθμοφόροι και τα μέλη Προσκοπικού Δικτύου σκούρο γαλάζιο. 

Ο Προσκοπισμός δεν περιγράφεται με λίγες λέξεις αν κάποιος δεν τον ζήσει. Είναι κάτι το οποίο συνδυάζει πολλά, αλλά και απαιτεί πολλά, αγάπη, καλοσύνη, ομαδικό πνεύμα. 110 Χρόνια παιχνίδι και προσφορά. Μακάρι ο κόπος τόσων ετών να ανταμείψει κάποτε την ανθρωπότητα με έναν καλύτερο κόσμο.