Ο εθισμός και το φρούτο της λήθης

Λέξεις: Ρία Φελεκίδου

Υπάρχουν ποικίλες χρήσεις του όρου «εθισμός».

Εκτός από την κατανάλωση μιας ουσίας η την άσκηση μιας δραστηριότητας, με στόχο την ευχαρίστηση αλλά με τρόπο ψυχαναγκαστικό και συχνά σε βάρος διάφορων τομέων της ζωής του ατόμου, υπάρχει και η έννοια του φυσικού εθισμού.

Ο φυσικός εθισμός περιγράφεται «ως μία βιολογική κατάσταση, στην οποία το σώμα προσαρμόζεται στην παρουσία ενός φαρμάκου, έτσι ώστε το φάρμακο να μην έχει πλέον το ίδιο αποτέλεσμα, αλλιώς γνωστό ως ανοχή».*

Το σώμα συνηθίζει το φάρμακο και το φάρμακο δεν έχει πλέον καμία επίδραση- θετική ή αρνητική- στο σώμα.

Ένας τέτοιου τύπου φυσικός εθισμός εμφανίζεται και σε άλλα πεδία πλην του αμιγώς βιολογικού στη ζωή μας. Δεν είναι βέβαια ένα αυτοφυές φαινόμενο ή χαρακτηριστικό αλλά το επακόλουθο της εμφάνισης, με σαρωτική συχνότητα, μιας σειράς γεγονότων, ειδήσεων, εκφράσεων υποπολιτισμού, άνωθεν επιλογών και πολιτικών που δε συνάδουν με τη λογική, την ηθική, τη συνείδηση, την αισθητική, συχνά και με τον νόμο.

Η εναρκτήρια επίδραση των παραπάνω συμβάντων στην ατομική ή κοινωνική συνείδηση είναι ηχηρή. Κάθε επόμενη φορά όμως η επίθεση βιώνεται αποδυναμωμένη και η ανταπόκριση βαίνει κι αυτή σταθερά –και θλιβερά- μειούμενη.

Ας δούμε λίγο εικονοποιημένη τη μετάλλαξη στην πρόσληψη των σκανδάλων, της βίας, της λέρας και της δυσωδίας από τους θεατές.

Η επέλαση των θηρίων της ζούγκλας , μεταλλάσσεται σε έλευση από κοπάδι βουβαλιών, αργά και σταθερά το ποδοβολητό σβήνει και η αίσθηση που αφήνουν τα γεγονότα είναι αυτή του τσιμπήματος μιας μέλισσας και τέλος, του γαργαλητού ενός μυρμηγκιού.

Ο αιφνιδιασμός της αρχικής εμφάνισής τους εκλείπει, η συχνότητα της εμφάνισής τους δημιουργεί τη διαστρεβλωτική αντίληψη ενός χώρου εξοικείωσης και η επανάληψη καλλιεργεί μια ψευδή αίσθηση κανονικότητας.

Και ο εθισμός στα σκάνδαλα, στο παράλογο, στο άνομο, στο άηθες, στο κακόγουστο, σε ό, τι αρχικά μας πρόσβαλε και μας εξόργιζε, διαβρώνει τη ζωή και τη στάση μας. Διαμορφώνει τη δική μας –από αναιμική έως ανύπαρκτη- απάντηση.

Μας βάζει στη γωνιά και ύπουλα και μεθοδικά δυναστεύει τη ματιά, την ηθική, τις επιλογές, τα θέλω μας.

Μας μεταμορφώνει σε απαθείς φιγούρες, αγάλματα ανοχής.

Έτσι, αφιερωνόμαστε στα στενά όρια του μικρόκοσμού μας λησμονώντας πως σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό επηρεάζεται ζωτικά από το κοινωνικό γίγνεσθαι, που μάθαμε να κουβαλάμε ως νοσηρό ουράνιο θόλο στους ώμους μας.

Δεν ξέρω ακριβώς πόσο μπορεί να συμβάλει η εξω-εκλογική εμπλοκή του ενεργού πολίτη σε μια σύγχρονη δημοκρατία για να αλλάξει το τοπίο αλλά είμαι βέβαιη πως το φρούτο της λήθης που μας προσφέρει ο εθισμός απογυμνώνει εμάς και ενισχύει εκείνους που δρουν με ποικίλους τρόπους καταχρηστικά, απολαμβάνοντας συνειδητά ή ασυνείδητα τα οφέλη του.