Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης: στην σκιά της μετα-πραγματικότητας

Με την πανδημία πάντα παρούσα ο κινηματογραφικός κόσμος προσπαθεί να συμβιβαστεί με τα υπάρχοντα δεδομένα και οργανώνει το πλάνο του για το μέλλον. Κάπως έτσι συμβαίνει και με το Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, το οποίο ετοιμάζεται για το #tdf24, την μεγάλη γιορτή του ντοκιμαντέρ.

Μετά την εμπειρία του περασμένου Νοέμβρη, με βάση την οποία το Φεστιβάλ έδειξε έναν άλλον δρόμο διοργάνωσης, μιας υβριδικής γιορτής που ξέρει να συνδυάζει τις αποστάσεις μέσω της ψηφιακής τεχνολογίας αλλά και την πραγματοποίηση της δια ζώσης σινεφίλ συνύπαρξης τηρώντας όλα τα προβλεπόμενα μέτρα προφύλαξης στις χειμερινές αίθουσες, το 24ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης ετοιμάζεται με τον ίδιο (υβριδικό) τρόπο να υποδεχτεί δημιουργούς από όλον τον κόσμο αλλά και τους σινεφίλ από όλη την Ελλάδα. 

Ευ διαγωνίζεσθαι

Με περισσότερες παγκόσμιες, διεθνείς και ευρωπαϊκές πρεμιέρες από ποτέ, τα τρία διαγωνιστικά τμήματα του 24ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ, το Διεθνές Διαγωνιστικό, το τμήμα Newcomers και το τμήμα Film Forward, φιλοξενούν μια σειρά από συναρπαστικές ταινίες, που πραγματεύονται τα πιο επίκαιρα ζητήματα της εποχής μας, μέσα από μια κριτική και οξυδερκή ματιά. Όψεις και πτυχές ενός κόσμου που αλλάζει αδιάκοπα, αφηγήσεις που ανατέμνουν τα ιστορικά τραύματα του παρελθόντος, ιστορίες έμφυλης καταπίεσης και γυναικείας χειραφέτησης, η κοσμογονική δύναμη του σινεμά και της τέχνης να μεταπλάθει την πραγματικότητα, η πολυδιάστατη έννοια της ταυτότητας όπως αποτυπώνεται στο προσφυγικό-μεταναστευτικό δράμα, παράθυρα σε κόσμους και σε ανθρώπους που ξεφεύγουν από τα γνώριμα μέτρα και σταθμά, είναι ορισμένες από τις θεματικές που ξεχωρίζουν στα τρία διαγωνιστικά τμήματα του φετινού Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ. 

Ας σημειωθει πως η ταινία που θα διακριθεί με τον Χρυσό Αλέξανδρο στο Διεθνές Διαγωνιστικό του Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ κερδίζει και το διαβατήριο για την προκριματική φάση των Όσκαρ. Στο καθένα από τα τρία διαγωνιστικά τμήματα του 24ου ΦΝΘ συμμετέχουν 12 ταινίες συνολικά, μεταξύ των οποίων και τρεις ελληνικές παραγωγές, οι οποίες θα ανακοινωθούν στο προσεχές διάστημα. 

Post Reality

To #tdf24 εξερευνά ένα νέο κόσμο ευμετάβλητο και ακαθόριστο, που χαρακτηρίζεται από την μετά – πραγματικότητα που βιώνουμε. Μέσα από αυτό το νέο πλαίσιο, που η πανδημία αλλά και η δυναμική παρουσία της ψηφιακής πραγματικότητας χαρακτηρίζουν, παρουσιάζει ένα αφιέρωμα δέκα ταινιών, που με τόλμη σκιαγραφούν τους ήρωες, τους αντι-ήρωες, τα κρυμμένα μυστικά και τις πρισματικές αλήθειες που ορίζουν την αλλαγή εποχής που διανύουμε. 

Στο Eternity at Last του αυστριακού σκηνοθέτη Στέφαν Μπέργκμαν παρακολουθούμε την προαιώνια ανθρώπινη φαντασίωση της αθανασίας μέσα από τις τεχνολογικές και επιστημονικές εξελίξεις που υπόσχονται να μετατρέψουν το θαύμα της αιωνιότητας σε χειροπιαστή πραγματικότητα. Στο Portraits of the Future η Βίρνα Γκαμπριέλα Μολίνα σκιαγραφεί ένα πρότζεκτ με θέμα τις ανισότητες που βιώνουν οι εργαζόμενες γυναίκες στη σύγχρονη Αργεντινή, ανατέμνώντας τον ιστορικό χρόνο, αμφισβητώντας κάθε είδους βεβαιότητα και μας μεταφέρει σε έναν μεταιχμιακό κόσμο. Στο The Taking ο Αλεξάντρ Ο. Φιλίπ μελετά τον κοινωνιολογικό και ανθρωπολογικό αντίκτυπο του σινεμά, εξερευνά τους μύθους που συνοδεύουν τις κινηματογραφικές απεικονίσεις της Κοιλάδας των Μνημείων (Monument Valley) στα γούεστερν και ειδικότερα στις ταινίες του Τζον Φορντ.

Foresight

Αντίστοιχης φιλοσοφίας είναι και η έτερη θεματική που φιλοξενεί το #tdf24. Προσεγγίζοντας τα προβλήματα που αντιμετωπίζει ο άνθρωπος στη σχέση του με το μέλλον ο Γάλλος οικονομολόγος Μισέλ Γκοντέ κάνει λόγο για την ανάγκη αναζήτησης πολλών εναλλακτικών μελλόντων οδηγώντας στη λήψη αποφάσεων μέσα από μια σειρά πιθανοτήτων. Αυτή την προοπτική ανάλυση του μέλλοντος παρουσιάζει το #tdf24 με μια επιλογή ταινιών που σκοπεύουν να προσεγγίσουν τα πολλά διαφορετικά μέλλοντα των ανθρώπων. Στο Way Beyond η Πωλίν Ζιλιέ μας μεταφέρει στο CERN, εκεί όπου μια διεθνής επιτροπή ειδικών παρακολουθεί στενά το έργο FCC (Future Circular Collider), τον κολοσσιαίο και πιθανό διάδοχο του σημερινού επιταχυντή σωματιδίων. Αντίστοιχων αναζητήσεων είναι και το Solutions της Περνίλε Ρόζε Γκρόνικερ, η οποία παρακολουθεί την συνάντηση μιας ομάδας κορυφαίων επιστημόνων στον κόσμο, που απομονώνεται για 10 ημέρες στο φημισμένο Ινστιτούτο Santa Fe, κρυμμένο στην έρημο του Νέου Μεξικού, με σκοπό να ξεκινήσουν ένα επαναστατικό κίνημα με έναν φιλόδοξο στόχο: Να εξασφαλίσουν το μέλλον της ανθρωπότητας μέσω της επιστήμης βρίσκοντας το δρόμο για ένα νέο παράδειγμα. Τέλος στο The Gig is Up η Σάνον Γουόλς μιλάει για τους προγραμματιστές εφαρμογών, οι οποίοι προσέλκυσαν ένα τεράστιο εργατικό δυναμικό υποσχόμενοι ευέλικτα ωράρια χωρίς γραφεία ή αφεντικά – αλλά αρκετοί από αυτούς με εμπειρία σε μεγάλα project εταιριών όπως οι Uber, Amazon, Lyft, κ.α. παρουσιάζουν το κόστος μιας αναστάτωσης που στοιχείζει αρκετά στην ανθρωπότητα.

Άνοιξε τους ορίζοντες σου

Τεράστιο ενδιαφέρον παρουσιάζει φέτος η λίστα των φετινών Ανοιχτών Οριζόντων όπως και τα Top Docs του #tdf24. Ανάμεσα στις πολλές και καλές ταινίες της λίστας ξεχωρίζουν ιστορίες για την μουσική, το περιβάλλον, τα ανθρώπινα δικαιώματα, πορτραίτα ιδιαίτερων προσωπικοτήτων. Η Σαρλότ Γκενσμπούρ, αγαπημένη ηθοποιός και πρωταγωνίστρια του Λαρς Φον Τρίερ, μέσα από το Jane by Charlotte παρουσιάζει ένα διαφορετικό πορτραίτο της μητέρας της, της μυθικής, διάσημης μουσικού και τραγουδίστριας Τζέιν Μπίρκιν. Μουσικό πορτραίτο έχουμε και στο Patti Smith – Electric Poet, ντοκιμαντέρ που αναδεικνύει την ζωή και την ανατρεπτική καλλιτεχνική διαδρομή μιας εκ των μύθων της ροκ από την δεκαετία του ’70 μέχρι και σήμερα. Καθαρά μουσικό είναι και το Italo Disco – The Sparkling Sound of the 80s, το οποίο κινείται στον ήχο της χορευτικής ντίσκο μουσικής της δεκαετίας του ’80.

Την ίδιαίτερη φιλική σχέση ανάμεσα σε δύο πνευματικές προσωπικότητες με ειδικό βάρος για την παγκόσμια κοινότητα, τον Δαλαϊ Λάμα και τον Ντέσμοντ Τούτου παρουσιάζει ο – παλιός γνωριμος του #tdf24 και βραβευμένος με Όσκαρ – Λουί Ψυχογιός στη νέα του ταινία Mission: Joy-Finding Hapiness in Troubled Times. Ένα ιδιαίτερο οικογενειακό ημερολόγιο αφηγείται η σπουδαία σκηνοθέτις Ζανίν Μιραπφέλ στο A Woman, παρακολουθώντας την ζωή της μητέρας της και ανακαλύπτωντας ένα πλούτο ιστοριών από το Μπουένος Αϊρες μέχρι το Στρασβούργο. Χαμένη σε έναν αόρατο πόλεμο μεταξύ Αλήθειας και Προπαγάνδας η Βέρα Κριτσέφσκαγια καταγράφει στο F@ck this Job  την ίδρυση και λειτουργία ενός ανεξάρτητου τηλεοπτικού σταθμού με ειδησεογραφικό περιεχόμενο σε μια χρονική διαδρομή 12 ετών, στην Ρωσία του Πούτιν.

Ένα ταξίδι στην πανίδα και στην χλωρίδα του Θιβέτ, σε ένα χώρο άγνωστο στους περισσότερους από ‘μας, ταξιδεύουν ο Βενσάν Μινιέ και Μαρί Αμιζέ με το Velvet Queen ενώ στο Calendar Girls οι Μαρία Λόχουφουντ και Λοβ Μάρτινσεν σπάνε κάθε κοινωνικό στερεότυπο καταγράφοντας την δράση μιας χορευτικής ομάδας που στηρίζεται στη συμμετοχή γυναικών άνω των 60 ετών. 

Λαϊλα Πακάλνινα – Βίρπι Σουτάρι

Δύο ρετροσπεκτίβες σε δύο γυναίκες δημιουργούς ιδιαίτερες και διαφορετικές από την περιοχή της Βαλτικής ετοιμάζει το #tdf24. Η πρώτη είναι η Λαϊλα Πακάλινινα, η οποία  αποτελεί μια από τις εξέχουσες μορφές του κινηματογράφου της Λετονίας. Αναδεικνύει τα θέματα της με ένα ιδιαίτερο ύφος μιας παράλογης και μυστηριακής κωμικής διάθεσης. Σκηνοθέτης και σεναριογράφος, κλείνει μέσα σε μια πλούσια διαδρομή 30 και πλέον ετών όπως περιγράφει με αφοπλιστικό χιούμορ η ίδια «41 ταινίες, 2 παιδιά, 1 σύζυγο, 2 σκυλιά και 2 ποδήλατα και πολλές ιδέες για νέες ταινίες». Η Πακάλνινα έχει συμμετάσχει στα σπουδαιότερα διεθνή φεστιβάλ της Ευρώπης ανάμεσα στα όποια είναι οι Κάννες, Βενετία, Μπερλινάλε, Λοκάρνο, Κάρλοβι Βάρι, Ρώμη, όπου οι ταινίες της έχουν κερδίσει πολλά βραβεία.   

Ανάλογο ενδιαφέρον παρουσιάζει και η Βίρπι Σούταρι, μια από τις πιο αναγνωρισμένες γυναίκες δημιουργούς από την Φινλανδία. Με ξεχωριστή πορεία στον χώρο του ντοκιμαντέρ η Σούταρι αναζητά τα θέματα της από την φωτογραφία και τη ζωγραφική παρά από τον ίδιο τον κινηματογράφο. Κι αυτό γιατί η ίδια αισθάνεται ότι η φωτογραφία και η ζωγραφική σπάνια ψυχολογούν ή ηθικολογούν αλλά αντίθετα μας επιτρέπουν να ερμηνεύσουμε ελεύθερα την εικόνα και να κάνουμε τις δικές μας παρατηρήσεις. Στις δύο ρετροσπεκτίβες θα προβληθούν οι πρόσφατες ταινίες των δύο δημιουργών αλλά και μια ειδική επιλογή από το σύνολο της φιλμογραφίας τους (που περιλαμβάνει πολλές μικρές αλλά και μεγάλου μήκους ταινίες).

Ελληνικό Πανόραμα

Ο ελληνικός κινηματογράφος πρωταγωνιστεί στην γιορτή του 24ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης. Μέσα από ένα πρόγραμμα που περιλαμβάνει 90 ταινίες με αφιερώματα, ειδικές προβολές και συμμετοχή των ελληνικών ταινιών σε τρία διαγωνιστικά, τα ελληνικά ντοκιμαντέρ αναδεικνύονται περισσότερο από κάθε άλλη φορά στο πρόγραμμα του #tdf24. Το Φεστιβάλ συνεχίζει επίσης την συνεργασία του με την ΕΑΚ και του ειδικού προγράμματος Χώρα σε Βλέπω με την προβολή μιας σειράς ιστορικών ντοκιμαντέρ με νέες αναπαλαιωμένες κόπιες. Προσδοκώντας την συμμετοχή όλων των σινεφίλ το Φεστιβάλ εντάσσει επιπλέον στην διοργάνωση την προβολή μιας ταινίας ντοκιμαντέρ καθολικής πρόσβασης για ΑμεΑ (Ο Μανάβης του Δ. Κουτσιαμπασάκου) ενώ στο πλαίσιο του ελληνικού προγράμματος της διοργάνωσης θα υπάρξει και ένα ειδικό αφιέρωμα για τα 100 χρόνια από την Μικρασιατική Καταστροφή με την προβολή της ιστορικής ταινίας του Βασίλη Μάρου Τραγωδία στο Αιγαίο.