Ο Γεώργιος Α’ και ο δρόμος με το όνομα του

Δρόμοι της πόλης που περπατάμε, που γνωρίζουμε, αλλά αγνοούμε από ποιους επιφανείς πήραν το όνομα τους.

Η ιστορία της Bασιλέως Γεωργίου.

Ποιος ήταν ο Γεώργιος Α’

Ο Γεώργιος Α’ υπήρξε ο μακροβιότερος βασιλιάς της Ελλάδας. Βασίλεψε από τις 30 Μαρτίου 1863 μέχρι τη δολοφονία του το 1913. Γεννημένος ως Δανός πρίγκιπας στην Κοπεγχάγη, φαινόταν προορισμένος για καριέρα στο Βασιλικό Ναυτικό της Δανίας. Στα 17 του χρόνια εξελέγη βασιλιάς από την Ελληνική Εθνοσυνέλευση, η οποία είχε διώξει τον βασιλιά Όθωνα.

Η εκλογή του προτάθηκε και υποστηρίχθηκε από τις Μεγάλες Δυνάμεις. Παντρεύτηκε τη Μεγάλη Δούκισσα Όλγα Κωνσταντίνοβνα της Ρωσίας το 1867 και έγινε ο πρώτος μονάρχης μιας νέας ελληνικής δυναστείας. Η βασιλεία του Γεώργιου Α’ ήταν η μεγαλύτερη στη σύγχρονη ελληνική ιστορία (50 χρόνια σχεδόν)  και χαρακτηρίστηκε από εδαφικά κέρδη καθώς η Ελλάδα καθιέρωσε τη θέση της στην προπολεμική Ευρώπη.

Το 1864, η Βρετανία παραχώρησε ειρηνικά τα Ιόνια Νησιά, ενώ η Θεσσαλία προσαρτήθηκε από την Οθωμανική Αυτοκρατορία μετά τον Ρωσοτουρκικό πόλεμο (1877-1878). Η Ελλάδα δεν ήταν πάντα επιτυχής στις εδαφικές της φιλοδοξίες μιας που νικήθηκε στον Ελληνοτουρκικό πόλεμο (1897). Κατά τη διάρκεια του Πρώτου Βαλκανικού Πολέμου, αφού τα ελληνικά στρατεύματα κατέλαβαν μεγάλο μέρος της Μακεδονίας, ο Γεώργιος δολοφονήθηκε στη Θεσσαλονίκη.

Συγκεκριμένα, στις 18 Μαρτίου 1913, ο Γεώργιος Α΄ θέλοντας να επισκεφτεί για εθιμοτυπικούς λόγους το Γερμανό ναύαρχο Γκόπφεν, κατέβηκε στην αποβάθρα του Λευκού Πύργου. Μαζί του ήταν και ο υπασπιστής του, ταγματάρχης Φραγκούδης. Σε μια συμβολή της οδού Βασιλίσσης Όλγας, ο Αλέξανδρος Σχινάς πλησίασε και από μικρή απόσταση πυροβόλησε καίρια το Γεώργιο. Έπειτα, προσπάθησε να πυροβολήσει και τον υπασπιστή του, αλλά εκείνος πρόλαβε και τον αφόπλισε. Ο Σχινάς συνελήφθη από δυο χωροφύλακες, που βρίσκονταν στο σημείο και ανακρίθηκε. Στις 6 Μαΐου, σύμφωνα με την επίσημη εκδοχή, αυτοκτόνησε πηδώντας από το παράθυρο του τμήματος της χωροφυλακής, όπου κρατούταν.

Η κατάθεσή του δε δόθηκε ποτέ στη δημοσιότητα. Οι φάκελοι της ανάκρισης φαίνεται πως κάηκαν όταν στο ατμόπλοιο «Ελευθερία», που τους μετέφερε στον Πειραιά, εκδηλώθηκε πυρκαγιά. Η πυρκαγιά κατέστρεψε κυρίως την καμπίνα όπου φυλάσσονταν οι προανακριτικοί φάκελοι. Πίσω από τη δολοφονία του βασιλιά φήμες λένε πως κρυβόταν η Γερμανία, αφού ο Γεώργιος δεν ήταν υποστηρικτής της. Η θεωρία αυτή στηρίζεται με το γεγονός ότι οι Γερμανοί ήθελαν να ανεβεί στον ελληνικό θρόνο ο φίλος τους, Κωνσταντίνος.

Ο τραυματισμένος Γεώργιος μεταφέρθηκε εσπευσμένα στο «Παπάφειο Ίδρυμα», αλλά οι γιατροί δε μπόρεσαν να του προσφέρουν καμία βοήθεια, αφού ήταν ήδη νεκρός. Αμέσως, η πόλη τέθηκε σε κατάσταση επιφυλακής, τα καταστήματα έκλεισαν και άρχισαν οι καμπάνες των εκκλησιών να χτυπούν πένθιμα.

Η σορός του Γεωργίου Α΄ μεταφέρθηκε στον Πειραιά, ταριχεύθηκε και εκτέθηκε σε λαϊκό προσκύνημα για πέντε ημέρες. Μετά την πάνδημη κηδεία του, ετάφη στο βασιλικό ανάκτορο στο Τατόι.

Ο δρόμος είχε τη δική του ιστορία

Η οδός Βασιλέως Γεωργίου είναι η συνέχεια της Βασιλίσσης Όλγας, και ο κεντρικός δρόμος πριν μπεις στο ιστορικό κέντρο της πόλης από τα ανατολικά, έχει επάνω της ορισμένες από τις πιο αξιθαύμαστες βίλες των εξοχών νεοκλασικά διαμάντια της εποχής που κρατούν την αίγλη της κοσμοπολίτισας Θεσσαλονίκης.

H Bασιλέως Γεωργίου ήταν αναπόσπαστο κομμάτι της συνοικίας Χαμιδιέ ή αλλιώς Λεωφόρος των Εξοχών. Χαράχτηκε το 1880 και είχε την ονομασία Γιαλιλάρ Καντεσιτών, δηλαδή δρόμος των θαλάσσιων λουτρών, διότι στην περιοχή έκαναν οι κάτοικοι τα μπάνια τους. Με την απελευθέρωση μετονομάστηκε σε λεωφόρος Δημοκρατίας μέχρι να πάρει την σημερινή ονομασία.

Η μεγάλη αυτή λεωφόρος έχει παλιά και ένδοξη ιστορία που ξεκινά με την σταδιακή εγκατάσταση των κατοίκων της Θεσσαλονίκης έξω από τα νοτιοανατολικά τείχη πριν το 1890. Αρχικά, σ’ αυτόν τον μεγάλο δρόμο τα σπίτια ήταν ελάχιστα. Ευκατάστατες οικογένειες με κύρος και υψηλό εισόδημα την επέλεξαν για να κατασκευάσουν μεγάλες μονοκατοικίες και εξοχικά. Εκείνη την περίοδο στην Θεσσαλονίκη κατοικούσαν οικογένειες από διάφορες εθνότητες, που μας έδωσαν μοναδικές και σπάνιες τεχνοτροπίες σπιτιών, κάποιες από τις οποίες διασώθηκαν κατά μήκους του δρόμου μέχρι και σήμερα. Με την κατασκευή αυτών των επιβλητικών σπιτιών δημιουργήθηκε η περιοχή που ήταν γνωστή ως λεωφόρος των Πύργων ή των Εξοχών. Η μια έπαυλη διαδεχόταν την άλλη, οι περισσότερες με στοιχεία του Ευρωπαϊκού εκλεκτισμού. Ο δρόμος άρχισε να αλλάζει με τους πολέμους που δεν έλεγαν να σταματήσουν και επέφεραν αλλαγές στην αρχιτεκτονική και την ανθρωπογεωγραφία της Θεσσαλονίκης.

Γύρω από τις επαύλεις υπήρχαν κήποι και αλάνες. Ένας δρόμος όαση για την ιστορία της πόλης. Μέχρι το 1890 ήταν χωματόδρομος όποτε το 1892 εγκατάσταθηκε επάνω του η γραμμή του τραμ. Κοσμοπολίτης με τρομερή αρχιτεκτονική και πλούσιες επαύλεις.

Κτίρια ορόσημα

Το 1891 ο Χατζημίσεφ αγοράζει οικόπεδο πάνω στην κεντρική Λεωφόρο – των εξοχών τότε, τώρα Βασιλέως Γεωργίου-  για να χτίσει ένα σπίτι, το 1896 που πεθαίνει αφήνει το σπίτι αυτό στην οικογένεια του τον ίδιο χρόνο οι γιοι του αγοράζουν το διπλανό οικόπεδο και το 1899 χτίζουν εκεί το αρχοντικό που σήμερα είναι γνωστό καφέ. Αρχιτέκτονας και της κατάληψης παλιά (12ο Δημοτικό Θεσσαλονίκης) και του ”Δέντρου στο Μπαρ” ήταν ο Φρέντερ Σαρνό. Το 1915 η οικογένεια Χατζημίσεφ εγκαταστάθηκε μόνιμα στο εξωτερικό αφήνοντας έτσι την διαχείρηση του κτιρίου το 1917 στο Ελληνικό Δημόσιο. Το αρχοντικό που στεγάζεται το “Δέντρο στο Μπαρ” αποτελεί πρώιμο παράδειγμα πρώιμου νεοκλασικού.

Όσον αφορά το πρώην 12ο Δημοτικό Θεσσαλονίκης από το 1919 έως το 1933 στεγάζεται εντός του κτιρίου το Προξενείο των ΗΠΑ, πέντε χρόνια μετά φιλοξενείται στο κτίριο το 5ο Γυμνάσιο Αρρένων και το 1952 περιέρχεται στην ιδιοκτησία του ΟΔΕΠ, το 1983 κηρύσσεται διατηρητέο μνημείο ενώ το 1974 μέχρι και το 2004 εγκαθίσταται στο κτίριο το 12ο Δημοτικό Σχολείο μέχρι που κρίνεται ακατάλληλο και μερικά χρόνια αργότερα μέχρι και σήμερα το κτίσμα βρίσκεται υπό κατάληψη, η ομάδα που κρατά την κατάληψη, ζωντανεύει το κτίριο με διάφορες εκδηλώσεις, μαθήματα τέχνης, πάρτι και συσσίτια.

Aκριβώς απέναντι από την κατάληψη, στέκεται η Βίλλα Ναβάρο. Χτίστηκε το 1896 από τον Έλληνα υπήκοο Διον. Σπανό και το 1897 είχε πουληθεί στην οικογένεια Πάντου. Το 1904 υποθηκεύτηκε στον Μωύς Ισ. Σαλώμ και περιήλθε στην ιδιοκτησία του τελευταίου το 1911. Το 1983 χαρακτηρίζεται διατηρητέο έργο τέχνης και το 1990 πωλείται στην οικογένεια Τσακάλου,  που το αναστηλώνει και στεγάζει ΙΕΚ. Κατα καιρούς στέγασε υπηρεσίες της ΣΤ’.

Στο σήμερα

Η Βασ. Λεωργίου σήμερα, είναι ένας από τους πιο γνωστούς κεντρικούς και πολύβουους δρόμους της πόλης. Την διασχίζουν καθημερινά χιλιάδες Θεσσαλονικείς, περνούν από πάνω της μιλούνια λεωφορεία και αυτοκίνητα, δεσπόζουν ιστορικά καταστήματα και μερικά καταστήματα εστίασης, super market, φούρνοι ανθωπωλεία και περίπτερα.

Ο δρόμος έχει κρατήσει την ταυτότητα του μέχρι σήμερα, με τις επαύλεις που έχουν διασωθεί, πλάι των οποίων είναι χτισμένες πολυώροφες πολυκατοικίες με στενά μπαλκόνια. Αν σηκώσεις ψηλά το κεφάλι σου θα εντοπίσεις την Θεσσαλονίκη του τότε και αν το βλέμμα σου πέσει στον δρόμο θα δεις την εγκατάλειψη του σήμερα.