Γιατί χρειαζόμαστε ουρανοξύστες στην Ελλάδα

Λέξεις: Χρήστος Ερμής Λαζάρου

Εδώ και ένα χρόνο γράφω σε διάφορες δημοσιογραφικές πλατφόρμες άρθρα σχετικά με αρχιτεκτονική και αστική ανάπτυξη. Πολλές φορές έχω δηλώσει ότι υποστηρίζω την κατασκευή ψηλών κατασκευών (ουρανοξυστών) στη χώρα μας. Γιατί όμως επιμένω τόσο; 

Πολλοί υποστηρίζουν πως οι ουρανοξύστες είναι ξένο στοιχείο για την ελληνική πραγματικότητα. Η χώρα μας είναι γνωστή για την ήπια και ανθρώπινη, μεσογειακή εικόνα που διαφημίζουμε. Λευκά σπιτάκια, νεοκλασικά αρχοντικά, βυζαντινές εκκλησίες, ακρογιάλια, πεύκα, αμμουδιά και φύλλα ελιάς πλαισιώνουν το μάρκετινγκ του ελληνικού μύθου. Ως εδώ συμφωνώ αν και σε προηγούμενο άρθρο έχω επιχειρηματολογήσει ενάντια αναφέροντας ιστορικά παραδείγματα όπου οι πρόγονοι μας υπερέβαλαν επανειλημμένως ως προς την αισθητική, αποδεικνύοντας έτσι ότι μάλλον δεν είχαν στο μυαλό τους ήπιες μεσογειακές εικόνες ή την έννοια του μέτρου. Ο Παρθενώνας, η Αγία Σοφία στη Κωνσταντινούπολη, η Κνωσσός και ο φάρος της Αλεξάνδρειας ήταν και είναι άκρως ματαιόδοξα και πολυτελή κτίσματα των οποίων η αξία σε σημερινά νομίσματα θα πλησίαζε το εθνικό χρέος της Ελλάδας… ισως και παραπάνω. 

Άσχετα όμως με το τι έκαναν οι πρόγονοι μας, εμείς πουλάμε μια συγκεκριμένη εικόνα ως χώρα. Οι ουρανοξύστες είναι σύμβολα του δυτικού καπιταλισμού και της σύγχρονης ανάπτυξης. Δεν ταιριάζουν αισθητικά με την εικόνα που πουλάμε. Εδώ βέβαια υπάρχει ένα πρόβλημα… Τα περισσότερα ελληνικά αστικά κέντρα, μεταξύ αυτών και η Θεσσαλονίκη, δεν έχουν καμία σχέση με την κλασσική ελληνική εικόνα. Οι πόλεις μας είναι ως επί το πλείστον άναρχες συγκεντρώσεις – πυκνώσεις τσιμεντένιου χάους. Δεν έχουν καμία σχέση με την ειδυλλιακή ομορφια των Κυκλάδων ή των Επτανήσων. Ίσως η πλάκα της Αθήνας και η άνω Πόλη της Θεσσαλονίκης να αποτελούν εξαίρεση στον κανόνα. Αυτό όμως δεν φτάνει. 

Η κατασκευή μεγάλων κτηρίων θα αποτελέσει μια νέα ισχυρή συνθήκη – προσθήκη στην αισθητική των ελληνικών πόλεων. Στο κάτω κάτω, έχω επισκεφθεί και έχω ζήσει σε διάφορες ευρωπαϊκές μεγαλουπόλεις και πρωτεύουσες. Όλες τους διέθεταν πολύ πιο έντονο παραδοσιακό χαρακτήρα από την Θεσσαλονίκη και την Αθήνα και παρόλα αυτά είχαν ουρανοξύστες σε περιοχές μακρυά από το ιστορικό τους κέντρο. Παραδείγματα είναι το Λονδίνο, το Παρίσι, το Μιλάνο, η Βαρκελώνη, η Λισαβόνα, το Βερολίνο, η Μόσχα… πόλεις πολύ πιο πετυχημένες οικονομικά, πολιτιστικά και κοινωνικά από τις δικές μας. 

Ωστόσο, το πιο σημαντικό ζήτημα σε όλο αυτό το θέμα, αυτό στο οποίο θέλω να επιμείνω, είναι οι οικονομικές παράμετροι της κατασκευής ουρανοξυστών. Κατασκευάζοντας ψηλά κτήρια μέσα στις ελληνικές πόλεις δημιουργείται μια οικονομικά και καπιταλιστικά βιώσιμη συνθήκη ανάπλασης του αστικού ιστού. Ας υποθέσουμε ότι διαθέτουμε ένα οικοδομικό τετράγωνο με τέσσερις πενταώροφες πολυκατοικίες. Η κάθε μία διαθέτει 10 διαμερίσματα, σύνολο 40. Εάν κατεδαφίσουμε τις πολυκατοικίες αυτές και στη συνέχεια κατασκευάσουμε έναν ουρανοξύστη 20 ορόφων (αρκετά κοντός για ουρανοξύστη…), δίνουμε τη δυνατότητα στους παρόντες ενοίκους να ζήσουν σε αναβαθμισμένα, καινούργια διαμερίσματα, ενώ παράλληλα οι κάτοχοι συμφερόντων της κατασκευής διαθέτουν αλλά 120 διαμερίσματα για να βγάλουν κέρδος. Με λίγα λόγια η ανάπλαση του παρηκμασμένου αστικού ιστού της πόλης μετατρέπεται σε επικερδή επιχείρηση και win – win situation. 

Εδώ θα κάνω μια παύση. Στόχος δεν είναι να μετατρέψουμε την Ελλάδα σε κιτς και απρόσωπη μεγαλούπολη τύπου Ντουμπάι. Εάν συνεχίσουν να υφίστανται μεικτές χρήσεις, πυκνότητα, πεζοδρομημένοι χώροι και σύγχρονες δημόσιες εγκαταστάσεις οι πόλεις μας θα συνεχίσουν να έχουν αυτό που λέμε χαρακτήρα και ζωντάνια. Δεν προτείνω να μπούμε στον αγώνα κατασκευής του επόμενου ψηλότερου κτηρίου, του μεγαλύτερου εμπορικού κέντρου, του μεγαλύτερου ενυδρείου, σταδίου, ιπποδρόμου, πίστας ράλλυ κλπ… Εξάλλου πολλοί είναι αυτοί που υποστηρίζουν ότι ο αγώνας κατασκευής του ψηλότερου κτηρίου έφτασε στο τέλος του καθώς δεν είναι πλέον οικονομικά επικερδές να χτίζονται υπερβολικά ψηλά κτήρια. 

Αυτό που προτείνω είναι να δώσουμε μια ευκαιρία στις πόλεις μας να αλλάξουν πρόσωπο. Να γίνουν αισθητικά καλύτερες. Ενεργειακά καλύτερες, οικολογικά καλύτερες και πρακτικά καλύτερες. Με αυτό τον τρόπο ίσως μπορέσουμε να πείσουμε οικονομικά συμφέροντα να αναπλάσουν τον αστικό ιστό. 

Ας κάνουμε μια πλαστική επέμβαση στην πόλη μας.