Η γονιμότητα ως «εθνικό χρέος» και ως ΣΔΙΤ

Λέξεις: Έφη Γιαννοπούλου

Η ιστορία του 1ου Πανελλήνιου Συνεδρίου Γονιμότητας και Αναπαραγωγικής Αυτονομίας από το πρωί του Σαββάτου 12/6, όταν έσκασε ξαφνικά στις οθόνες μας μέχρι το πρωί της Δευτέρας 14/6, που η οργανωτική του επιτροπή αποφάσισε την ακύρωσή του, θα μπορούσε κάλλιστα να χαρακτηριστεί ένα φιάσκο.

Το βίντεο προώθησης του συνεδρίου, που έγινε και το κατεξοχήν viral υλικό της καταγγελίας του, κατέβηκε πολύ γρήγορα από το youtube, η Προέδρος της Δημοκρατίας απέσυρε (υπερβολικά ήσυχα και χωρίς τις αναγκαίες εξηγήσεις) την αιγίδα της, η υφυπουργός Εργασίας για θέματα Δημογραφικής Πολιτικής και Οικογένειας απέσυρε την ομιλία της μαζί με την αιγίδα της Γενικής Γραμματείας Δημογραφικής και Οικογενειακής Πολιτικής και Ισότητας των Φύλων.

Ο υπουργός Επικρατείας Θ. Λιβάνιος ανέστειλε τη χορηγία επικοινωνίας της ΕΡΤ και του ΑΠΕ, ο υπουργός Τουρισμού Χ. Θεοχάρης δήλωσε ότι ποτέ δεν είχε δεχθεί την πρόσκληση να είναι ομιλητής στο συνέδριο. Πολλοί από τους «επώνυμους» που είχαν στηρίξει με κάποια βιντεοδήλωση το συνέδριο έσπευσαν να πάρουν αποστάσεις.

Το κείμενο της περιγραφής του άλλαξε απαλείφοντας τον εθνικιστικό οίστρο και τις αντιφεμινιστικές κορώνες. Η τελική ανακοίνωση της ακύρωσης χαιρετίστηκε ως νίκη των γυναικών και των ανδρών που αντέδρασαν και αποδεικνύει για μια ακόμη φορά τη δυναμική των κοινωνικών δικτύων.

Τι ήταν όμως αυτό το 1ο Πανελλήνιο Συνέδριο Γονιμότητας και Αναπαραγωγικής Αυτονομίας και γιατί προκάλεσε τόσες αντιδράσεις; Το εξοργιστικό προωθητικό του βίντεο μπορεί να έβριθε από πλήθος στερεοτύπων ενός αντιδραστικού, οπισθοδρομικού, μισογυνικού λόγου, μπορεί να το διαπερνούσε η ωμή επιθυμία ελέγχου των σωμάτων, της σεξουαλικότητας και της ζωής των γυναικών, σίγουρα όμως δεν ήταν το μόνο πρόβλημα αυτού του συνεδρίου, ούτε και η χειρότερη όψη του.

Τι δουλειά είχε σε ένα επιστημονικό συνέδριο για την γονιμότητα και την αναπαραγωγική αυτονομία (τι ακριβώς είναι άραγε αυτό;) η μισή Ιερά Σύνοδος και ο διοικητής του Αγίου Όρους; Τι δήλωνε η παρουσία έξι μελών της κυβέρνησης, βουλευτών της ΝΔ και κάποιων αυτοδιοικητικών στελεχών της; Ποια συμβολή περίμεναν άραγε οι διοργανωτές από τον Δημήτρη Καμπουράκη και τη Σταματίνα Τσιμτσιλή (ο πρώτος είναι γνωστός για τις σεξιστικές δηλώσεις του, η δεύτερη έχει δηλώσει ότι έμεινε έγκυος κατόπιν προσκυνήματος στην Παναγία Τσαμπίκα); Ποιο ήταν το ποσοστό των γυναικών στην οργανωτική και την επιστημονική επιτροπή του συνεδρίου και στον κατάλογο των ομιλητών; Ποιοι μιλάνε τελικά για τα γυναικεία σώματα, τη γονιμότητά τους, τις αποφάσεις τους για τεκνοποιία ή όχι, τις επιλογές και τις προτεραιότητες της ζωής τους; Από ποια θέση και με τι ιδεολογικό πρόσημο;

Τρία συμπεράσματα μπορούμε να εξάγουμε από την παρ’ ολίγο πραγματοποίηση του συνεδρίου για τη γονιμότητα.

Πρώτο, ότι η ισχυρή παρουσία πολιτικών προσώπων μεταξύ των ομιλητών, οι διάφορες αιγίδες και χορηγίες δεν ήταν τυχαίες αλλά μας προετοιμάζουν για κάποια επικείμενη πολιτική ή νομοθετική πρωτοβουλία.

Δεύτερο, ότι σε ιδεολογικό επίπεδο το συνέδριο ακουμπά σε ένα πυρηνικό αφήγημα της δεξιάς κυβερνώσας παράταξης. Ένα αφήγημα που εμφορείται από το λόγο της εθνοπατριαρχίας και της ετεροκανονικότητας, που συγχέει την υπογονιμότητα με την υπογεννητικότητα, η οποία κατά τους διοργανωτές «μαστίζει τη σύγχρονη κοινωνία» και απαντά καθιστώντας τις γυναίκες παιδομηχανές προκειμένου να αντιμετωπιστεί η απειλή «αφανισμού του έθνους μας».

Που ορίζει ποιους πρέπει να φροντίζει η κοινωνία μας, όχι τα άκρα (!), παιδιά και ηλικιωμένους, αλλά τα ζευγάρια σε αναπαραγωγική ηλικία, μόνο που δεν εννοεί κοινωνικές πολιτικές για την υποστήριξη των οικογενειών, αλλά πολιτικές που αφορούν την τεχνολογία της γονιμότητας. Και που εντέλει επιβάλλει πρότυπα που καταπιέζουν ψυχολογικά, εξουθενώνουν σωματικά, καθυποτάσσουν κοινωνικά και εξαντλούν οικονομικά γυναίκες (συνεπακόλουθα και τους συντρόφους τους) που μπαίνουν στον αγώνα της εξωσωματικής γονιμοποίησης και της τεκνοποιίας ως νοήματος της ζωής. Το εθνικιστικό και πατριαρχικό κρεσέντο, με την επίκληση των 200 χρόνων από την ελληνική επανάσταση και της αδυσώπητης κρίσης του ιστορικού του μέλλοντος, σπάει κόκαλα. Εν έτει 2021, η γυναίκα, αδαής και χρήζουσα ενημέρωσης για το σώμα της και τη λειτουργία του, μετατρέπεται και πάλι σε «μήτρα του έθνους» και υπεύθυνη για την επιβίωσή του διά της τεκνοποίησης.

Όπως όμως συμβαίνει συχνά σε αυτή την κυβέρνηση και σε άλλες που της μοιάζουν, το εθνοπατριαρχικό αφήγημα συναντιέται με ένα οικονομικό πρότζεκτ, με μια μεγάλη μπίζνα. Κι εδώ ερχόμαστε στη βιομηχανία της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής, της παρένθετης μητρότητας, της κατάψυξης ωαρίων και εμβρύων, της ανάπτυξης ενός ιατρικού τουρισμού της γονιμότητας, των μερικών χιλιάδων κατεψυγμένων ωαρίων για τα οποία ο κ. Πάντος περιμένει να πάρει το πράσινο φως ώστε να τα «απαλλοτριώσει» από τις γυναίκες που τα κατέψυξαν και να τα πουλήσει σε μια άγρια κι ανεξέλεγκτη αγορά νέων πελατών. Κι έτσι η γονιμότητα μετατρέπεται ταυτοχρόνως σε «εθνικό χρέος» και κερδοφόρο ΣΔΙΤ, σε πεδίο βολής της alt-right ιδεολογίας και της ακόρεστης νεοφιλελεύθερης αγοράς. Η αγανάκτηση των γυναικών και των ανδρών στα κοινωνικά δίκτυα και η έγκληση των θεσμικών φορέων που είχαν σπεύσει να βάλουν υπό τη σκέπη τους αυτό το mega project οδήγησε στην ακύρωση του συνεδρίου, ωστόσο η εγρήγορσή μας δεν πρέπει να ανασταλεί.

Κι ένα τελευταίο συμπέρασμα, ακόμη πιο χρήσιμο στο βαθμό που εδώ και ενάμιση χρόνο ζούμε στις δαγκάνες της πανδημίας και του Covid-19: η επιστήμη δεν είναι τόσο ουδέτερη, αντικειμενική και απαλλαγμένη από ιδεολογίες. Αντίθετα, εναγκαλίζεται συχνά την πολιτική και εξυπηρετεί συμφέροντα και αφηγήματα που διαρκώς πρέπει να ελέγχονται και να αμφισβητούνται. Η ιστορία των γυναικών είναι ένα καλό παράδειγμα για αυτή τη λειτουργία της επιστήμης, αλλά όχι το μοναδικό.

*Η Έφη Γιαννοπούλου είναι μεταφράστρια και δημοτική σύμβουλος στο Δήμο Αθηναίων με την παράταξη «Ανοιχτή Πόλη».