ΗΠΑ – Ιράν: Μια έχθρα που κρατάει σχεδόν 70 χρόνια

Δεν είναι η πρώτη φορά που ΗΠΑ και Ιράν βρίσκονται στα πρόθυρα του πολέμου. Η μεταξύ του κόντρα διαρκεί για περίπου 70 χρονιά και έχει τροφοδοτηθεί από ένα πραξικόπημα, σοβαρότατα περιστατικά βίας, δεκάδες αλληλοκατηγορίες ένα τεράστιο οικονομικό σκάνδαλο και πολλά γεγονότα που φροντίζουν διαρκώς η ένταση να υπάρχει αλλά να μην λαμβάνει διαστάσεις πολέμου.

ΟΙ 2 χώρες δεν ξεκίνησαν ωστόσο τις σχέσεις τους με εχθρικές διαθέσεις καθώς κατά τη διάρκεια του Δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου Αμερικανοί, Άγγλοι και Σοβιετικοί είχαν ανάγκη το πολυπόθητο Ιρανικό πετρέλαιο προκειμένου προκειμένου να τροφοδοτηθεί απρόσκοπτα ο πόλεμος εναντίων των Ναζιστικών δυνάμεων. Το σκηνικό βεβαίως αυτό διαφοροποιείται κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου και της φρενίτιδας των Αμερικάνων για τη Σοβιετική επεκτατική πολιτική στην περιοχή.

Το πραξικόπημα εναντίον του Μοχάμαντ Μοσαντέκ 

Το 1953 όλα αλλάζουν. Η CIA σε συνεργασία με τις βρετανικές μυστικές υπηρεσίες ενορχηστρώνουν και εκτελούν το πραξικόπημα που ανέτρεψε τον δημοκρατικά εκλεγμένο πρωθυπουργό του Ιράν Μοχάμεντ Μοσαντέκ. Ο Μοσαντέκ είχε μόλις αποφασίσει την εθνικοποίηση της ιρανικής πετρελαϊκής βιομηχανίας με το σκεπτικό πως ο Ιρανικός λαός θα πρέπει να απολαμβάνει τα οφέλη από την πώληση του πετρελαίου της χώρας του. Οι Αμερικανοί επαναφέρουν στην εξουσία τον Σάχη Μοχάμεντ Ρεζά Παχλαβί. Η δημοκρατία καταλύεται και για πολλούς αρχίζει η σχέση μίσους ΙΡΑΝ – ΗΠΑ η οποία διαρκεί μέχρι σήμερα.

1978 – 1979: Η Ισλαμική Επανάσταση

Στα τέλη της δεκαετίας του 70 ο, υποστηριζόμενος από τις ΗΠΑ, Σάχης Μοαχάμεντ Ρεζά Παχλαβί αντιμετωπίζει πολύμηνες κινητοποιήσεις και απεργίες και αναγκάζεται να εγκαταλείψει τη χώρα. Η εικόνα των “κακών” ΗΠΑ όχι μόνο δεν έχει ξεθωριάσει αλλά έχει φουντώσει. Στο δημοψήφισμα την 1η Απριλίου του 1979 ο ανώτατος θρησκευτικός ηγέτης Αγιατολάχ Χομεϊνί, ο οποίος έχει επιστρέψει στη χώρα από την εξορία, ανακηρύσσει την Ισλαμική Δημοκρατία του Ιράν και η χώρα προετοιμάζεται για την χειρότερη κρίση με τις ΗΠΑ.

1979 – 1981: Η ομηρεία στην Αμερικανική Πρεσβεία

36. Angry students outraged at America giving refuge to the Shah would besiege the American embassy in Tehran and take it over. Embassy staff had suddenly become hostages. Thus began the Iran hostage crisis which would doom Carter’s presidency. pic.twitter.com/jKkbUOQfrj

— Frank (@FrankBullit67) January 5, 2020

Η είδηση ότι ο Σάχης κατέφυγε τελικά σε αμερικανικό έδαφος για να νοσηλευτεί εξοργίζει την Τεχεράνη. Ήταν η θρυαλλίδα που οδήγησε φοιτητές να επιτεθούν στην πρεσβεία των Ηνωμένων Πολιτειών, στις 4 Νοεμβρίου 1979, παίρνοντας 52 Αμερικανούς διπλωμάτες και πολίτες ως ομήρους. Μοναδικό τους αίτημα η έκδοση του σάχη στο Ιράν για να δικαστεί. Η ομηρεία διήρκεσε 444 ημέρες και ίσως είναι το πιο εμβληματικό γεγονός που επηρέασε τις σχέσεις των 2 κρατών. Μια αποτυχημένη προσπάθεια διάσωσης από τις Αμερικανικές ένοπλες δυνάμεις και ένα δυστύχημα που κοστίζει την ζωή σε 8 Αμερικανούς στρατιώτες κατά τη διάρκεια της επιφέρουν ένα τραυματικό πλήγμα στην εικόνα των ΗΠΑ. Πλέον τα αισθήματα μίσους και έχθρας είναι αμοιβαία.

1985 – 1986: Ένα σκάνδαλο με όπλα και πάλι οι Αμερικανοί στην γωνία

Την διετία 1985 – 1986 ΗΠΑ και Ιράν αναπτύσσουν μια μυστική συμφωνία η οποία μπορεί να ξεκίνησε καλά και για τα 2 μέρη κατέληξε όμως σε φιάσκο. Οι ΗΠΑ θα προμήθευαν με όπλα μετριοπαθείς Ιρανικές ομάδες προκειμένου αυτές να βοηθήσουν στην απελευθέρωση ομήρων, ενώ τα χρήματα θα πήγαιναν ως βοήθεια στους Κόντρας της Νικαράγουας ένα άλλο μέτωπο των Αμερικάνων, αυτήν τη φορά, στην Λατινική Αμερική.

Η μυστική συμφωνία μεταξύ ΗΠΑ και Ιράν αποκαλύφθηκε στις 3 Νοεμβρίου του 1986 από το λιβανέζικο περιοδικό Ash-Shiraa. Το σκάνδαλο ήταν τεράστιο. Ο τότε πρόεδρος Ρόναλντ Ρήγκαν, που είχε δηλώσει επανειλημμένα ότι ποτέ δεν θα συνεργαζόταν με τρομοκράτες, προμήθευε με οπλισμό έναν από τους μεγαλύτερους εχθρούς της χώρας, το Ιράν, για να χρηματοδοτήσει μία ξένη στρατιωτική οργάνωση, τους Κόντρας στην Νικαράγουα.

1988: Οι ΗΠΑ καταρρίπτουν Ιρανικό επιβατικό αεροσκάφος 

Δυο χρόνια αργότερα οι δυο χώρες βρίσκονται και πάλι στα πρόθυρα του πολέμου. Αιτία αυτήν την φορά είναι η κατάρριψη ενός Ιρανικού επιβατικού αεροσκάφους από το Αμερικανικό πολεμικό πλοίο Vincennes που πλέει στο Περσικό Κόλπο προστατεύοντας τα συμφέροντα των ΗΠΑ στην περιοχή. Ένας από τους 2 πυραύλους κόβει στα δυο το ιρανικό Airbus A300 που εκτελούσε το δρομολόγιο Τεχεράνη — Ντουμπάι με αποτέλεσμα να χάσουν τη ζωή τους 290 άνθρωποι.  Οι Αμερικανοί υπέθεσαν ότι το Airbus ήταν ιρανικό μαχητικό και υποστήριξαν πως οι πιλότοι ποτέ δεν απάντησαν στις κλήσεις τους.

Δεκαετία 2000: Φόβοι, χαρακτηρισμοί και κυρώσεις

A reminder that the criminals in Washington wanting a war with Iran didn’t start with the Trump administration. George W. Bush said that Iran was part of the “Axis of Evil” in the 2002 State of the Union. Both Republicans and Democrats applauding the whole way. pic.twitter.com/EdVPZwmO3q

— Trevor Reese🌹🏴 (@RealTrevorReese) January 8, 2020

Το 2002 ο Τζορτζ Μπους υποστηρίζει για πρώτη φορά πως ένας “άξονας του Κακού” απειλεί την ειρήνη του πλανήτη. Μιλάει ξεκάθαρα για τρεις χώρες. Το Ιράκ, τη Βόρεια Κορέα και το Ιράν, κατηγορώντας τις ότι εξοπλίζονται με όπλα μαζικής καταστροφής, ενώ υπόσχεται τον αφοπλισμό τους με οποιονδήποτε τρόπο. Είναι την ίδια χρονιά που αποκαλύπτεται πως το Ιράν αναπτύσσει πυρηνικές εγκαταστάσεις, ανάμεσά τους και κάποιες για εμπλουτισμό ουρανίου. Ακολουθεί μια δεκαετία διπλωματικής δραστηριότητας και ανάμειξης του Ιράν με τις αρμόδιες υπηρεσίες του ΟΗΕ για τα πυρηνικά. ΟΗΕ, ΗΠΑ και ΕΕ επιβάλλουν σειρά κυρώσεων κατά της κυβέρνησης του συντηρητικού προέδρου του Ιράν, Μαχμούντ Αχμαντινετζάντ.

2013 – 2016: Μια αχτίδα φωτός 

@BarackObama talking to Rohani pic.twitter.com/KoY589lF3Z

— Firuz Rahimi (@FiruzRahimi) September 27, 2013

Τον Σεπτέμβριο του 2013 ο μετριοπαθής Χασάν Ροχανί, έχει τηλεφωνική συνομιλία με τον Αμερικανό πρόεδρο Μπαράκ Ομπάμα. Οι δυο ηγέτες συνομιλούν για πρώτη φορά τα τελευταία 30 χρόνια.Το 2015 και μετά από φρενήρεις διπλωματικές διεργασίες το Ιράν συναινεί σε μια μακροπρόθεσμη συμφωνία για το πυρηνικό του πρόγραμμα. Τη συμφωνία συνυπογράφουν οι ΗΠΑ, η Γαλλία, το Ηνωμένο Βασίλειο, η Κίνα, η Ρωσία και η Γερμανία. Βάσει αυτής η Τεχεράνη συμφωνεί να περιορίσει τις πυρηνικές της δραστηριότητες και να επιτρέψει την είσοδο στη χώρα σε διεθνείς παρατηρητές, με αντάλλαγμα την άρση των οικονομικών κυρώσεων.

2018 – 2020: Ηχούν και πάλι τύμπανα πολέμου

Τον Μάιο του 2018 ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ αποχωρεί από τη συμφωνία επαναφέροντας τις κυρώσεις στο Ιράν και οι Αμερικανοί στέλνουν ένα αεροπλανοφόρο και βομβαρδιστικά Β-52 στον Περσικό Κόλπο εξαιτίας «ανησυχητικών ενδείξεων για κλιμάκωση» που σχετίζονται με το Ιράν.Τον Μάιο και τον Ιούνιο του 2019 εκρήξεις σημειώνονται σε 6 πετρελαιοφόρα στον Κόλπο του Ομάν, με τις ΗΠΑ να κατηγορούν το Ιράν. Στις 20 Ιουνίου οι Ιρανικές ένοπλες δυνάμεις καταρρίπτουν αμερικανικό μη επανδρωμένο αεροσκάφος πάνω από τα Στενά του Ορμούζ.

Just look at the size of this crowd attending Suleimani’s funeral in Ahvaz, Iran.

Stay out of this one, Boris Johnson. You’ll kill us all. #WWIIl pic.twitter.com/6OfSS0yEFE

— Ben (@BenJolly9) January 5, 2020

Η ένταση βρίσκεται στο αποκορύφωμα της με την ανακοίνωση από την Ουάσινγκτον του Ιρανού αξιωματικού, αρμόδιου για τις επιχειρήσεις των Φρουρών της Επανάστασης Κασέμ Σουλεϊμανί. Σήμερα το πρωί ο πλανήτης ενημερώνεται για τις πυραυλικές επιθέσεις του Ιράν σε Αμερικανικές βάσεις του Ιράκ. Και η ιστορία συνεχίζεται…