Και το πρωί και το μεσημέρι παιχνίδι στο χιόνι, κυρία Κεραμέως

Το διαδικτυακό σχόλιο της Υπουργού Παιδείας (Το πρωί παιχνίδι στο χιόνι, το μεσημέρι τηλεκπαίδευση) συνοδευόμενο από ένα emoji χιονονιφάδας, για να το παίξει προσαρμοσμένη και κουλ, μου θύμισε εκείνα τα σχόλια που κάνουν κάποιοι θείοι μετά τη βράβευση ενός παιδιού -ας πούμε- για τις επιδόσεις του στο βιολί καθώς το συγχαίρουν πρόχειρα και τυπικά: ‘’καλή η μουσική, αλλά πρώτα τα γράμματα’’. Ή άλλο κοντινότερο στιγμιότυπο, όταν οι μεγάλες σε ηλικία γιαγιάδες μάς πιάνουν επ’ αυτοφώρω με κάποιο μυθιστόρημα και μας επιπλήττουν να διαβάσουμε πρώτα για τη σχολή και ύστερα αυτά τα ‘’εξωσχολικά’’.

Η μεγάλη διαφορά είναι ότι οι θείοι και οι γιαγιάδες το λένε με αγάπη και επειδή δεν μάθανε αλλιώς. Φανερώνουν μια γλυκιά αδυναμία προσαρμογής στα πράγματα και τις εξελίξεις της ζωής. Ενώ μια Υπουργός, σε καμία περίπτωση δεν διαθέτει ούτε το περιθώριο-άλλοθι της γλυκύτητας, ούτε της αδυναμίας προσαρμογής. Καλά, η συγκεκριμένη ίσως φλερτάρει τακτικά με τη δεύτερη περίπτωση. Πρωτίστως, όμως, δεν πρέπει να είμαστε αφελείς και να πιστεύουμε κανένα από τα δύο ενδεχόμενα, γιατί μια Κυβέρνηση έχει και τη διάθεση, αλλά και τα μέσα να οργανώσει και να προωθήσει τους στόχους που επιθυμεί να πετύχει. Άλλωστε Κυβερνήσεις μάθανε στους θείους και τις γιαγιάδες μας να σκέφτονται έτσι. Αυτές είναι που επηρεάζουν και διαμορφώνουν πεποιθήσεις ανάλογα με το πού θέλουν πολιτικά να στρέψουν τη βάρκα.

Το μίζερο αυτό σχόλιο που συνέπεσε με την ώρα που τα παιδιά χαίρονταν και έπαιζαν με το χιόνι, όχι πως το είδαν δηλαδή, αλλά το είδαν οι γονείς τους (η διαμόρφωση πεποίθησης) καταδεικνύει ότι αυτό που επιδιώκει η Κυβέρνηση είναι να εκμεταλλευτεί την πανδημία, είτε για να κάνει πράγματα που δεν θα μπορούσε ή θα έκανε με ακόμη μεγαλύτερο κόστος (βλ. πανεπιστήμια) είτε για να ενσωματώσει στην άσκηση της πολιτικής της πρακτικές που εμφανίσθηκαν ως λύσεις ανάγκης για την πανδημία, όπως η τηλεκπαίδευση και σε μεγαλύτερη κλίμακα οι διαδικτυακές περιηγήσεις και προβολές.

Εδώ και καιρό η Κυβέρνηση επιχειρεί σε όλα τα μέτωπα, αλλά και όλα τα μέτωπα και τα πεδία της ζωής να τα γυμνώσει και να τα απομονώσει από την ανθρώπινη διάστασή τους, ώστε αυτό που θα μείνει να είναι αποκλειστικά μια δραστηριότητα διαρκούς παραγωγής, από μονάδες και όχι από άτομα. Όσο λιγότερες είναι οι απαιτήσεις, ο χρόνος της εκτός εργασίας ζωής, τόσο το καλύτερο. Τόσο για την εργασία καθεαυτή, αλλά και για τις δυνατότητες αντιλόγου, πολιτικής ζύμωσης και ανθρώπινης αλληλεπίδρασης. Αυτά όλα φαίνονται καθημερινά στον πόλεμο του πολιτισμού με τα κλειστά θέατρα και τα σινεμά, τις παράλογες απαγορεύσεις συναθροίσεων, τη στοχοποίηση της πλατείας, στο χαρακτηρισμό μετακινήσεων ως άσκοπων και τον ελάχιστο χρόνο που απομένει για κοινωνική ζωή μετά τη δουλειά, ειδικά σε εποχές κρίσης.

Στο σχολείο τώρα, το σχόλιο αυτό της κυρίας Κεραμέως αποκαλύπτει την τάση για τη στροφή της εκπαίδευσης αποκλειστικά σε στενά πλαίσια παραγωγικότητας, ανταγωνισμού, εντατικοποίησης, άγχους με παράλληλη κατασκευή μονοδιάστατων παιδιών, που θα επικεντρώνονται αποκλειστικά στο ελεγχόμενο περιβάλλον των σχολικών μαθημάτων και όχι σε οτιδήποτε άλλο που φαντάζει κάπως διαφορετικό σαν διαδικασία και σκέψη. Τα παιδιά της Αθήνας πολύ σπάνια θα δούνε τόσο χιονισμένη την πόλη τους ξανά, πόσο μάλλον ως παιδιά. Πόσο μεγαλύτερο όφελος θα έχει για την ψυχή τους αυτή η εικόνα, το παιχνίδι σε σχέση με την πολύωρη παρακολούθηση μιας οθόνης. Η κάλυψη της ύλης λόγω χαμένων ημερών είναι προφάσεις εν αμαρτίαις. Εδώ μειώθηκε η ζωή μας, η ύλη δεν μπορεί να μειωθεί.

Η μέρα του χιονιού πάντα αποτελούσε ημέρα -τουλάχιστον όταν ήμουν εγώ μαθητής- αφιερωμένη στους φίλους της γειτονιάς, τα ξαδέρφια έναντι των σχολικών ημερών που ανήκαν στους φίλους του σχολείου. Είναι μέρα που δημιουργεί τον ενθουσιασμό, τη χαρά στα παιδιά και αυτά τα συναισθήματα πρέπει να διοχετεύονται στο παιχνίδι. Θυμάμαι, όταν ξυπνούσαμε πρωί-πρωί βάζοντας την τηλεόραση με σκοτάδια ακόμα έξω για να ακούσουμε από τις πρωινές ενημερωτικές εκπομπές αν θα έχουμε ή όχι σχολείο λόγω χιονιού. Αυτή η αναμονή και η χαρά του κλεισίματος είναι αναντικατάστατα και πιο εκπαιδευτικά από μια μέρα μαθημάτων. Ακόμη και τα παιδιά που δεν θα έπαιζαν στο χιόνι, μπορούσαν να καθίσουν, να χαζέψουν, να παίξουν, να διαβάσουν, να ζωγραφίσουν, οτιδήποτε άλλο πέρα από το σχολείο. Γιατί το οτιδήποτε άλλο είναι αυτό που τα χαρακτηρίζει και μας χαρακτηρίζει.

Η εναλλακτική του διαδικτυακού μαθήματος ούτε χαρούμενο γεγονός είναι ούτε επίτευγμα, άσχετα που η Υπουργός καμώνεται γι’ αυτό. Κυρίως, όμως, δεν είναι κατάσταση που πρέπει να μείνει στα σχολεία και την επόμενη μέρα της πανδημίας, αφού το μόνο στο οποίο αποσκοπεί είναι να δεσμεύσει τα παιδιά σε ένα κυνήγι παραγωγικότητας, στεγνό από τις μικρές διαχρονικές και απαραίτητες δόσεις χαράς και τις πολύτιμες γλυκές παρεκκλίσεις.