Καλλιτέχνες του double tap διαπρέπουν στο Instagram

Λέξεις: Λαμπρινή Παπανίκου

Καλλιτέχνες του double tap. Ο Β.Γ., εικαστικός, και η Δ.Π, φωτογράφος, μοιράζονται την εμπειρία τους σχετικά με τους νέους καλλιτέχνες στα social media.

Ο Β.Γ. ξεκίνησε να χρησιμοποιεί τα social media και συγκεκριμένα το Instagram πιο συστηματικά τον τελευταίο χρόνο, κυρίως λόγω της συνθήκης της πανδημίας. Η αναστολή της οργάνωσης κάθε καλλιτεχνικής έκθεσης, τον οδήγησε στο να αναζητήσει νέους τρόπους δημοσίευσης της τέχνης του, ώστε να υπάρχει αλληλεπίδραση με περισσότερα άτομα και όχι μόνο αυτά του στενού του κύκλου. 

Η Δ.Π επαναπροσδιόρισε την σχέση της με τα κοινωνικά δίκτυα μέσα στην περίοδο της καραντίνας, με σκοπό να βελτιώσει την ποιότητα της καλλιτεχνικής και της επαγγελματικής της ζωής.

Τόσο η Δ.Π όσο και ο Β.Γ. αναγνωρίζουν την χρησιμότητα και την ευκολία των social media ως εργαλεία για την προώθηση της τέχνης τους. Βέβαια, δεν μπορούν να παραβλέψουν τις αρνητικές επιρροές τους. 

Ένας ψηφιακός κόσμος γεμάτος ευκαιρίες, διασυνδέσεις, ανταγωνισμό, αντιγραφή κα μη ρεαλιστικές προσδοκίες. Θέματα τα οποία έχουν ξεκινήσει μια αέναη συζήτηση μεταξύ νεαρών καλλιτεχνών. 

Ευκαιρίες

«Στο Instagram δεν έρχονται ευκαιρίες. Από κοντά έρχονται οι ευκαιρίες»

Αυτό μου τόνισε ο Β.Γ. κατά την διάρκεια όλης της κουβέντας που κάναμε σε σχέση με την εμπειρία του στα social media. Οι πλατφόρμες αυτές, κατά την γνώμη του, εξυπηρετούν μονάχα σκοπούς marketing και αποτελούν διαύλους για διασυνδέσεις. 

«Μπορείς πολύ εύκολα να επικοινωνήσεις με κάποιον άνθρωπο. Μιλάω με καλλιτέχνες που δεν θα μιλούσα ποτέ  και ανταλλάσσουμε απόψεις».

Βέβαια, εκμυστηρεύτηκε, πως μέσα από τον λογαριασμό που τρέχει στο Instagram, γνώρισε άτομα εξαιρετικά στον εικαστικό τομέα, με τα οποία σκόπευε να συνεργαστεί από κοντά. Η πανδημία όμως άλλαξε τα σχέδιά του. Θεωρεί λοιπόν, πως στην συγκεκριμένη συνθήκη, η ψηφιακή του παρουσία αποτελεί κάτι σαν αναγκαίο κακό, θα μπορούσε να πει κανείς, καθώς προσπαθεί να βρει τρόπους, για να μην χαθεί από τον καλλιτεχνικό χάρτη. 

«Ακόμη και να έκανα εκθέσεις όλο αυτό τον καιρό, το Instagram πάλι θα βοηθούσε να το δει κόσμος και να έρθει. Κόσμος που δεν θα το έβλεπε αλλιώς».

Η Δ.Π ως φωτογράφος, μέσα από τους λογαριασμούς της μπορεί να εντοπίσει και να γνωρίσει καινούριους συνεργάτες, αλλά και να μείνει σε επαφή μαζί τους, για μελλοντικές συνεργασίες. «Είσαι μέσα στα πράγματα», όπως το έθεσε και η ίδια. Άλλωστε, έτσι έκλεισε και τις πρώτες της σημαντικές δουλειές. Μέσα από τα κοινωνικά δίκτυα. 

Για εκείνη, βέβαια, όντως κάποιες ευκαιρίες έρχονται πιο γρήγορα μέσα από τα social media, δεν οφείλει όμως πολλά σε αυτά.

«Και να μην υπήρχαν τα social, στην δουλειά ό,τι δώσεις θα πάρεις. Αν δεν το κυνηγήσεις μόνος σου τότε δεν θα σου έρθουν οι ευκαιρίες. Παίζουν δηλαδή τον ρόλο τους αλλά δεν είναι το παν».

Ένας φαύλος κύκλος

«Νιώθεις ότι πρέπει να κάνεις κάτι, που στην ουσία δεν θα το δει κανείς ποτέ από κοντά, οπότε χάνει και το νόημά του. Αν αυτό το διάστημα γινόταν εκθέσεις δεν θα είχα την ανάγκη να ανεβάζω κάτι στο Instagram».

Ο Β.Γ. υποστηρίζει πως τα κοινωνικά δίκτυα έχουν διαμορφώσει έναν φαύλο κύκλο. Έναν που αν καταφέρεις να τον αντιληφθείς τότε μόνο τα αξιοποιείς προς όφελός σου. 

Κάθε ανάρτηση πέρα από μια απλή δημοσίευση, αποκτά και άλλη υπόσταση. Μέχρι και η διαλογή του τι θα ανεβάσεις κρύβει πολλά. Σε ποιον θα αρέσει; Πόσα likes θα πάρει; Ερωτήματα που προκύπτουν ασυνείδητα και γίνονται κομμάτι της διαδικασίας. 

«Ακόμη και το πως ντύνεσαι παίζει τον ρόλο του, κάπως κυκλώνονται τα πράγματα και παύει να είναι καλλιτεχνικό το ζήτημα, αλλά ένα statement ζωής. Αν ο κόσμος που βλέπεις έξω είναι και ο κόσμος που έχεις στο Instagram δεν μπορείς να μην έχεις στο νου σου σε ποιον θα αρέσει το έργο σου και σε ποιον όχι , ασχέτως αν κάνεις κάτι πολύ προσωπικό. Το αισθητικό κομμάτι παίζει τον ρόλο του στο lifestyle και δεν έχω δει ποτέ κανέναν με κοστούμι να κάνει κακή ζωγραφική και κανέναν με μαύρες φόρμες να κάνει ρεαλιστική ζωγραφική και υπάρχει λόγος».

Ένας χώρος που γιγαντώνει κάθε τάση τελειομανίας. Η Δ.Π παλαιότερα δημοσίευε στην πλατφόρμα καθημερινά. Κάθε καινούριο πρότζεκτ της, επαγγελματικό ή ερασιτεχνικό. Αποφάσισε, ωστόσο, να πάρει μια απόσταση, γιατί παρατηρούσε πως είχε καταλήξει να κολλάει στα μικροπράγματα και να χάνει την έμπνευσή της. Αναζήτησε, λοιπόν ερεθίσματα από την πραγματική ζωή και όχι από το Instagram και με κάθε post της να έχει κάτι να δώσει και να προσφέρει και στον καθένα που θα τύχει να το δει στην αρχική του σελίδα.

Ένα μπαρ που υπάρχουν όλοι

«Το κοινό στο Instagram με το κοινό των εκθέσεων δεν έχει καμία απολύτως σχέση. Το κοινό στο Instagram είναι σαν ένα μπαρ, που υπάρχουν όλοι. Υπάρχει και ο φασαίος, υπάρχει και ο σαραντάχρονος χωρισμένος που  πήγε να πιει για την γυναίκα του, υπάρχουν και οι δεκαεφτάχρονοι και ο μπάρμαν, οι σερβιτόροι και όλοι έχουν μια άποψη. Δέκα στους εκατό όντως καταναλώνουν τέχνη με σοβαρό τρόπο και μελετάν και κάνουν έρευνα».

Με την παρομοίωση του Β.Γ. συμφώνησε και η Δ.Π όταν της την ανέφερα κατά την διάρκεια της συνέντευξης μας. Θα μπορούσαν μάλιστα να το κατατάσσουν και στα πιο αρνητικά στοιχεία του Instagram. 

«Οι ακόλουθοι και τα likes δεν ορίζουν την επιτυχία μας, σημασία έχει τι κοινό βρίσκεται πίσω από όλα αυτά. Τι γνώσεις έχει, η αισθητική του, ο λόγος που σε ακολουθεί. Η αξία της τέχνης προσδιορίζεται από την διαχρονικότητά της και τα συναισθήματα που προκαλεί, όχι από το engagement στα κοινωνικά δίκτυα. Οι αριθμοί δεν σημαίνει ότι όλοι είναι πελάτες σου. Το θέμα δεν είναι οι followers αλλά το πόσο προσπαθείς γι’ αυτό που κάνεις».

Επίσης, οι αριθμοί δεν παίζουν κάποιο ρόλο όταν έχεις να κάνεις με έναν ανταγωνιστικό αλγόριθμο σαν αυτό του Instagram. 

Copy-Paste

Σε ένα μπαρ που υπάρχουν όλοι, όμως υπάρχουν και οι πελάτες που κάπου θέλουν να μοιάσουν. Με πολύ πιο απλά λόγια, αυτοί που αντιγράφουν. Στο μπαρ του Instagram αυτοί οι πελάτες είναι παραπάνω συχνοί απ’ ό,τι ίσως και να είναι αποδεκτό.

Στην Δ.Π έχει τύχει να πέσει πάνω σε κάποιο post που ολοφάνερα μιμείται κάποια δική της δουλειά και μάλιστα από άτομο που της είχε ζητήσει βοήθεια. Η ίδια το έθιξε, γιατί θεωρεί πως ο καθένας θα πρέπει να αναλαμβάνει την ευθύνη των πράξεών του. Θεωρεί πως ως καλλιτέχνης το πιο σημαντικό είναι ο σεβασμός τόσο στην δική σου τέχνη αλλά και σε αυτή των άλλων. 

«Αυτό είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα. Κάποιος βλέπει ότι κάτι πουλάει, και σκέφτεται, “ας κάνω κάτι παρόμοιο” και καταλήγει να είναι πολλοί, που κάνουν το ίδιο πράγμα με αυτό που κάνεις και μετά εσύ αναγκάζεσαι να αλλάξεις την δουλειά σου». 

Στα παραπάνω ο Β.Γ. πρόσθεσε πως κάτι τέτοιο έχει τύχει και σε αυτόν, από πολλά άτομα μάλιστα, την ίδια χρονική περίοδο. Αυτό που είχε περισσότερη σημασία για εκείνον ήταν ποιος τον είχε αντιγράψει και όχι το ίδιο το γεγονός. 

«Αφού δεν ήμασταν το ίδιο κάτι έπρεπε εγώ να αλλάξω».

Αντιγραφή υπάρχει γιατί υπάρχει ανταγωνισμός

«Είμαστε νέοι και όλοι έχουμε ένα κοινό όνειρο, οπότε θα έπρεπε να υπάρχει μια αλληλεγγύη παραπάνω. Με την αλληλεγγύη γίνονται θαύματα. Απλά σε κάποιες περιπτώσεις υπερισχύει ο εγωισμός ή η ανασφάλεια. Κάθε σύγκριση για μένα είναι εντελώς ανούσια, γιατί συγκρίνεις διαφορετικά επίπεδα εξέλιξης. Την σύγκριση δεν την είχα ποτέ μέσα μου».

Έτσι αντιλαμβάνεται η Δ.Π τον ανταγωνισμό που υπάρχει στον ψηφιακό χώρο. Πολλές φορές της έχει τύχει να γνωρίσει άτομα που πατούν επί πτωμάτων για να διεκδικήσουν μια δουλειά ή πρόσωπα που πίσω από το πρόσχημα της φιλίας να μην ευχαριστιούνται την επιτυχία κανενός άλλου, αλλά μόνο του εαυτού τους. 

Η εμπειρία του Β.Γ. σε αυτό το κομμάτι είναι πιο ευχάριστη, καθώς έχει λάβει σημαντική βοήθεια από άτομα του δικού του χώρου που δραστηριοποιούνται και στα κοινωνικά δίκτυα.

Βέβαια, δεν μπορεί να αγνοήσει πως ο ανταγωνισμός υπάρχει και γεννά και άλλα αρνητικά με την παρουσία του, όπως και η αντιγραφή, που αναφέρθηκε παραπάνω. 

Η πραγματική ζωή

Όταν ζήτησα και από τα δύο παιδιά να μου κάνουν μια μικρή αποτίμηση των κοινωνικών δικτύων σε σχέση με την συζήτησή μας που μόλις είχε προηγηθεί και οι δύο εστίασαν στην πραγματική ζωή.

Αυτή έχει την μεγαλύτερη σημασία είτε είσαι καλλιτέχνης είτε είσαι κάτι διαφορετικό. 

Η Δ.Π πιστεύει πως αν κάποιος δεν έχει υπόσταση εκτός των social media τότε ένα προσεγμένο προφίλ δεν σημαίνει τίποτα, γιατί αν όλα αυτά χαθούν δεν θα έχει μείνει τίποτα.

Όπως η ίδια το έθεσε καλύτερα:

«Εύχομαι να δοθεί λιγότερη σημασία στην ψηφιακή μας παρουσία και περισσότερη στο τι κάνουμε στην πραγματική ζωή, στις πραγματικές εμπειρίες. Να γνωρίσουμε κόσμο, το κοινό μας. Να μην είναι όλα τόσο απρόσωπα».

Τα λόγια του Β.Γ. συμπληρώνουν πολύ όμορφα την σκέψη της Δ.Π.

«Στην πραγματικότητα μόνο οι εκθέσεις μετράνε. Γίνονται σε πραγματικό χρόνο και φαίνεται όντως αν θα πάει κόσμος, αν κάποιος πούλησε ή όχι. Μπορεί να έχεις και 20.000 like και να μην έχεις πουλήσει ποτέ έργο σου, οπότε τι να τα κάνεις είναι απλά ένα εγωκεντρικό πράγμα που σε γεμίζει».

*Η Λαμπρινή Παπανίκου είναι φοιτήτρια του Τμήματος Δημοσιογραφίας και ΜΜΕ του ΑΠΘ