Ο Κάρολος Ντηλ και ο δρόμος με το όνομα του

Δρόμοι της πόλης που περπατάμε, που γνωρίζουμε αλλά αγνοούμε από ποιους επιφανείς πήραν το όνομα τους. 

Ξεκίνημα νέας στήλης με την Καρόλου Ντηλ.

Ποιος ήταν ο Κάρολος Ντηλ

Ο Κάρολος Ντηλ ήταν Γάλλος ιστορικός, γεννημένος στο Στρασβούργο, αυθεντία στην Βυζαντινή τέχνη και ιστορία. Σπούδασε στην σχολή École Normale Supérieure στο Παρίσι και αργότερα δίδαξε Βυζαντινολογία στη Σορβόννη. Ήταν μέλος της Γαλλικής σχολής της Ρώμης και της Αθήνας. Στην πρώτη δεκαετία του εικοστού αιώνα, έφτασε στη Θεσσαλονίκη, με πλήθος περγαμηνών.

Επιφορτισμένος με μία σπουδαία αποστολή, συγκεκριμένα του είχε ανατεθεί η επίβλεψη της αναστήλωσης της Αγίας Σοφίας που έστεκε καμένη πάνω από δεκαπέντε χρόνια, στο κέντρο της πολιτείας.

Η διατήρηση της αρχιτεκτονικής δυναμικής και της οικονομικής ακμής της πόλης, με μετάκληση σπουδαίων επιστημόνων και επιχειρηματιών της Ευρώπης ήταν ένας από τους πιο μεγάλος στόχους της εκσυγχρονιστικής οθωμανικής διοίκησης, που την αντιπροσώπευε ο Λέσβιος Χιλμή Πασάς, αφού η Αγία Σοφία ήταν ήδη τζαμί από τον 16ο αιώνα.

Με τα χρόνια χάραξε μία ακόμη πορεία επιτυχίας στη Θεσσαλονίκη ως καθηγητής της βυζαντινής ιστορίας στη Σορβόνη, στο πλάι του είχε τον στενό του συνεργάτη Μαρσέλ Λε Τουρνώ, επιτυχημένος αρχιτέκτονας που ερευνούσε αρχιτεκτονικές δομές της βυζαντινής Θεσσαλονίκης. O Kάρολος Ντήλ, είχε αφοσιωθεί στη δυτική λεκάνη της Μεσογείου και στην Ιταλία, από νωρίς μελέτησε τον Οσιο Λουκά στη Φωκίδα και τα μνημεία της Θεσσαλονίκης.

Τεράστια υπήρξε η συμβολή του στην κατανόηση της θετικής προσφοράς και συμβολής του βυζαντινού πολιτισμού στην ανθρωπότητα, μέσα από το έργο του το οποίο συνδέει όλους τους κλάδους της Βυζαντινολογίας. Αξίζει να σημειωθεί πως ο ρόλος του ήταν πρωτοποριακός στην απόρριψη της επικρατούσας κατά την αρχή της σταδιοδρομίας του αρνητικής εκτίμησης της προσφοράς του βυζαντινού πολιτισμού, στοιχείο που χαρακτήριζε το έργο αρκετών μελετητών του 19ου αιώνα αν και κατά τον ίδιο αιώνα είχα εμφανιστεί τα πρώτα σπουδαία βυζαντινολογικά συγγράμματα στη δυτική Ευρώπη. Στην προσπάθεια του να αποκαταστήσει τον βυζαντινό πολιτισμό, ο Ντηλ ορισμένες φορές εξιδανίκευε ποικίλες πτυχές της νομικής, της καλλιτεχνικής και της διοικητικής κυβερνητικής δομής της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας.

Έγραψε εύληπτα ιστορικά δοκίμια στα οποία απομειώνεται ο ο συστηματικός επιστημονικός τους χαρακτήρας. Ήταν ο τελευταίος, επιστήμονας και ιστορικός που είδε τα χαμένα ψηφιδωτά του Αγίου Δημητρίου, ο μόνος άνθρωπος που είδε δια ζώσης τη μονή Λατόμου, την Αχειροποίητο, την Αγία Σοφία και τον Αγιο Δημήτριο. Ο Ντηλ συνέγραψε πολλά βιβλία σχετικά με τη βυζαντινή τέχνη και ιστορία. Το πιο γνωστό είναι το Βυζάντιο: Ακμή και παρακμή, απεβίωσε το 1944. 

Ο δρόμος έχει την δική του ιστορία

Με την μεγάλη πυρκαγιά της Θεσσαλονίκης το 1917, το πολεοδομικό τοπίο της πόλης άλλαξε άρδην. Κατά την Οθωμανική αυτοκρατορία, τα σπίτια βρισκόντουσαν στην Άνω Πόλη και με τα χρόνια κατέβαιναν προς τα κάτω. Οι δρόμοι που υπάρχουν μέχρι σήμερα οι οποίοι είναι στενοί και μικροί κάθετοι και παράλληλοι ο ένας με τον άλλον ανήκουν στο πολεοδομικό σχέδιο του Ερνέστου Εμπράρ, το οποίο και είναι βασισμένο στο Ιπποδάμειο Πολεοδομικό Σύστημα που δημιουργήθηκε από τον ο Ιππόδαμο Μιλήσιο, ο οποίος ήταν ο πρώτος πολεοδόμος που έφτιαξε και σχέδια για πόλεις, σε όλο τον κόσμο, λόγου χάριν στην Ρόδο και στον Πειραιά.

Επιστρέφοντας όμως στην μορφή της Καρόλου Ντήλ μετά την πυρκαγιά, τίποτα δεν είχε κατασκευαστεί μέχρι το 1924-25, ακόμη κι αν είχε σωθεί η περιουσία στην περίκαπτη ζώνη. Εκείνη την εποχή στην Θεσσαλονίκη έφταναν για μόνιμη εγκατάσταση πλούσιοι από τις Σέρρες και τη Νάουσα οι οποίοι και αγόραζαν κτίρια που σώζονται μέχρι και σήμερα, βλέπε Κόκκινο Σπίτι. Το 99% των κτιρίων και ένα μικρό ποσοστό εξ αυτού δομείται και στην Καρόλου Ντήλ αλλά και σε άλλους σημαντικούς δρόμους από πάνω προς τα κάτω. Τα επόμενα χρόνια που ακολούθησαν, στον δρόμο υπήρχαν μόνο σπίτια ενώ στο παραλιακό της μέτωπο δέσποζαν καφέ και εστιατόρια.

Άξιο αναφοράς για την Καρόλου Ντήλ, είναι το Μέγαρο Χατζηδημουλά το οποίο βρίσκεται στην συμβολή της Ερμού με Καρόλου Ντηλ. Χτίστηκε το 1924 σε σχέδια του αρχιτέκτονα Δημ. Φυλλίζη και είναι γνωστό ως Μέγαρο Χατζηδημουλά, οπότε συμπεραίνουμε ότι πρόκειται για οικογενειακό μέγαρο κατοικιών, κάτι που ήταν ιδιαίτερα σύνηθες εκείνη την εποχή.

Ο Ηρακλής Χατζηδημουλάς υπήρξε εύπορος βιομήχανος και διατηρούσε Βαμβακοκλωστήριο στην Έδεσσα, από το 1907.  Βρίσκεται στη συμβολή των οδών Ερμού και Καρόλου Ντηλ. Είναι χαρακτηρισμένο έργο τέχνης με ΦΕΚ του 1986 και ανήκει στο Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων. Αποτελείται από υπόγειο, ισόγειο και δύο ορόφους και αρχικά κατέληγε σε γωνιακό πυργίσκο που κατεδαφίστηκε μετά τους σεισμούς του 1978. Η είσοδος στο χώρο του κλιμακοστασίου είναι ιδιαίτερα προσεγμένη και αποτελείται από μαρμάρινο πλαίσιο σε μορφή αψίδας θριάμβου ενώ στο κλειδί του τόξου είναι χαραγμένα τα αρχικά του ιδιοκτήτη. Έντονες είναι οι επιρροές από τα σχέδια που εκπόνησε ο Hebrard για δημόσια κτίρια της πόλης και τις προτεινόμενες όψεις των κτιρίων του κέντρου. Θεωρείται δείγμα εκλεκτικιστικής αρχιτεκτονικής.

Στο σήμερα

Η Καρόλου Ντήλ, είναι ο δρόμος που γεννήθηκαν στέκια, αν την χωρίσουμε νοητά σε τρία διαφορετικά κομμάτια, σε κάθε γειτονιά (κομμάτι) της, μαζεύεται και διαφορετικός κόσμος. Στην συμβολή της με την Προξένου Κορομηλά, τα τελευταία χρόνια υπάρχει μεγάλη ανάπτυξη καθώς βρίσκονται εκεί καφέ τα οποία συγκεντρώνουν άτομα νεότερης ηλικίας. Θυμίζω πως εν μέσω πανδημίας εκεί γεννήθηκε η έννοια του take away. Το βασικό πρόβλημα είναι πως τα τραπεζοκαθίσματα έχουν δυστυχώς εξαπλωθεί κατα μήκος της Καρόλου Ντήλ έως την Τσιμισκή σε μεγάλο μέρος του πεζοδρομίου αφήνοντας ελάχιστο έως καθόλου χώρο για τον πεζό.

Τα ιστορικά της στέκια βρίσκονται πάνω από την Τσιμισκή. Στην συμβολή της με την Αγίας Θεοδώρας. Το Stretto είναι γνωστό για τους μεγαλύτερους της πόλης, θυμάμαι πως οι γονείς μου συχνά έδιναν ραντεβού για τον Σαββατιάτικο πρωινό καφέ τους με φίλους. Στα τραπέζια του σύχναζαν διανοούμενοι, συγγραφείς, δημοσιογραφικές συντροφιές.

Στην Γ. Στρατού με Καρόλου Ντήλ υπάρχει η ”Γαζία” αγαπημένο μου στέκι, στο οποίο και πέρασα τα φοιτητικά μου χρόνια. Φέτος, επί της Αγίας Θεοδώρας άνοιξε σε ένα εγκαταλελειμμένο περίπτερο ένα ανθοπωλείο το οποίο γέμισε χρώμα και αρώματα τον δρόμο.

Στην απέναντι όψη του περιπτέρου και λίγο πιο πάνω θα συναντήσεις τις Βιτρίνες του ΟΤΕ, όπου εντός τους κάθε μήνα στήνεται μία μικρή έκθεση και φέρνει τον πολιτισμό στον δρόμο, δίνει χώρο και αέρα στους καλλιτέχνες της πόλης.

Αν ανέβεις ακόμη πιο πάνω θα φτάσεις στην συμβολή της Καρόλου Ντήλ με την γραφική μας γειτονιά της Άθωνος γυρνώντας το κεφάλι σου στα αριστερά θα δεις τα ψάθινα καλάθια της Παπαμάρκου, σήμα κατατεθέν της και την πλατεία που δεσπόζουν τα ιστορικά της ουζερί.

Η Καρόλου Ντήλ είναι ένας από τους αγαπημένους μου δρόμους στην πόλη, έχει πολλές ταυτότηες και αυτό διότι, κάθε συμβολή της αποτελεί σημείο συνάντησης για διαφορετικές ηλικίες, επίσης οι πολυκατοικίες που την κοσμούν ανήκουν στην παλιά αρχιτεκτονική της πόλης και έχουν νεοκλασικά στοιχεία με αποτέλεσμα να τραβούν τα μάτια σου προς τα πάνω όσο την διασχίζεις. Αν λοιπόν τύχει να περάσεις από εκεί πρόσεξε την κάθε γωνιά της διότι θα γνωρίζεις πια την ιστορία της.

 

Με πληροφορίες από thessgiatro.gr

https://parallaximag.gr/thessaloniki/maties-ston-poli/proksenou-koromila-grafei-ti-diki-tis-istoria