Κλιματιστικά, ζέστη, κοροναϊός: Όσα ξέρουμε μέχρι τώρα

Με την άνοδο της θερμοκρασίας τις τελευταίες ημέρες και ενόψει καλοκαιριού εντάθηκε η συζήτηση γύρω από την χρήση των κλιματιστικών τα οποία υπό συνθήκες ενδέχεται και να διευκολύνουν την αερογενή μετάδοση του κοροναϊού με μηχανικό τρόπο.

Τέλος του προηγούμενου μήνα το υπουργείο Υγείας απέστειλε εγκύκλιο σε όλα τα υπουργεία και τις περιφέρειες της χώρας, με τις οδηγίες για τον περιορισμό της μηχανικής διάδοσης του κορονοϊού μέσω των ρευμάτων αέρα που αναπτύσσονται κατά την λειτουργία των κλιματιστικών μονάδων.

Η εγκύκλιος του υπουργείου για τα κλιματιστικά

Η εγκύκλιος αναφέρει ότι οι μηχανισμοί μετάδοσης έκθεσης του ιού SARS CoV-2 μέσω του αέρα είναι οι ακόλουθοι:

– Η μετάδοση μέσω μεγάλων σταγονιδίων / σωματιδίων (>10 microns) σε κοντινή επαφή κατά την οποία τα σταγονίδια που απελευθερώνονται προσπίπτουν σε επιφάνειες σε απόσταση 1-2 μέτρα το πολύ από το μολυσμένο άτομο. Οι άνθρωποι μπορούν να μολυνθούν αφού ενώ έχουν αγγίξει τις μολυσμένες επιφάνειες αγγίζουν στη συνέχεια τα μάτια, τη μύτη ή το στόμα τους. Μπορούν όμως να μολυνθούν και από την εισπνοή απευθείας μολυσμένων σταγονιδίων που προέρχονται από φτάρνισμα ή βήχα ή από εκπνοή μολυσμένου ατόμου, εφόσον στέκονται σε απόσταση 1-2 μέτρα από αυτό.

– Η αερογενής μετάδοση μέσω μικρών σωματιδίων (

Στην εγκύκλιο διευκρινίζεται ότι «δεν έχει τεκμηριωθεί ότι οι κλιματιστικές μονάδες αυτές καθεαυτές δεν λειτουργούν ως εστίες ανάπτυξης και πολλαπλασιασμού του ιού» ωστόσο ενδέχεται υπό  προϋποθέσεις «να διευκολύνουν την αερογενή μετάδοση με μηχανικό τρόπο από άτομα που είναι ήδη φορείς». Σε κάθε περίπτωση σε ένα σπίτι ή γραφείο που οι διαμένοντες ή εργαζόμενοι είναι όλοι υγιείς δεν υφίσταται κίνδυνος μόλυνσης).

Οι οδηγίες του υπουργείου Υγείας

Αποσκοπώντας στην κατά το δυνατόν μείωση του χρόνου παραμονής του αέρα σε ένα δωμάτιο, επισημαίνονται τα κατωτέρω σε ό,τι αφορά τη χρήση των κλιματιστικών μηχανημάτων σε κτίρια, όπου αυτό είναι εφικτό:

– Αύξηση της παροχής του νωπού αέρα σε όλες τις κεντρικές κλιματιστικές μονάδες (ΚΚΜ)

– Πλήρης αποφυγή της ανακυκλοφορίας του αέρα

– Συνεχής λειτουργία των ΚΚΜ (24/7) ακόμη κι αν δεν λειτουργεί το τμήμα το οποίο τροφοδοτούν (για λόγους αποφυγής πολλαπλασιασμού μικροοργανισμών)

–  Στις ΚΚΜ με περιστροφικούς εναλλάκτες αέρα θα πρέπει να σταματήσει η περιστροφή τους και αν είναι δυνατόν να απορρίπτεται ο αέρας χωρίς να διέρχεται από τον εναλλάκτη. Οι ΚΚΜ με πλακοειδείς εναλλάκτες να τίθενται εκτός λειτουργίας εφόσον είναι εφικτό (παρότι δεν τεκμηριώνεται επαρκώς ο βαθμός επικινδυνότητάς τους)

– Στις ΚΚΜ με ανακυκλοφορία αέρα θα πρέπει να κλείσουν τους ρυθμιστές ροής (damper) ανάμειξης και να απορρίπτεται ο αέρας επιστροφής κατ’ ευθείαν στον εξωτερικό περιβάλλοντα χώρο

– Οι αεραγωγοί απόρριψης να έχουν τη μεγαλύτερη δυνατή απόσταση από τα σημεία αναρρόφησης φρέσκου αέρα

– Οι μονάδες fan coil (FCU) όπου είναι εφικτό, να τίθενται εκτός λειτουργίας ή όταν αυτό δεν είναι εφικτό να τίθενται σε συνεχή λειτουργία 24/7 (για λόγους αποφυγής της επαναιώρησης των ιών σε περίπτωση διακοπής και επαναλειτουργίας των μονάδων)

–  οι μονάδες οικιακού τύπου (split units) όπου είναι εφικτό, να τίθενται ομοίως εκτός λειτουργίας ή όταν αυτό δεν είναι εφικτό να τίθενται σε συνεχή λειτουργία 24/7 με παράλληλη λειτουργία φυσικού αερισμού

– Ρύθμιση του εξαερισμού στην ταχύτητα που υποδεικνύεται από τον κατασκευαστή τουλάχιστον 2 ώρες πριν από το χρόνο χρήσης του κτιρίου και αλλαγή σε χαμηλότερη ταχύτητα 2 ώρες μετά το χρόνο χρήσης του κτιρίου

– Τις νύχτες, τα σαββατοκύριακα και τις αργίες δεν συνιστάται η απενεργοποίηση του εξαερισμού, αλλά η διατήρηση των συστημάτων εξαερισμού σε λειτουργία αλλά με χαμηλότερη ταχύτητα

– Αποφυγή αλλαγής των καθορισμένων επιπέδων θέρμανσης, ψύξης και πιθανής υγρασίας

–  Αποφυγή προγραμματισμού για τον καθαρισμό των αγωγών αυτήν την περίοδο. Θα πρέπει να ενθαρρύνεται ο καθαρισμός των αεραγωγών εφόσον γίνεται με μηχανικά μέσα (robots)

– Για τις ΚΚΜ και τις μονάδες οικιακού τύπου μονάδες οικιακού τύπου (split units) η αντικατάσταση των φίλτρων θα γίνεται σύμφωνα με την κανονική διαδικασία σύμφωνα με την προγραμματισμένη συντήρηση. Οι τακτικές εργασίες αντικατάστασης και συντήρησης φίλτρων θα εκτελούνται με χρήση και λήψη όλων των προστατευτικών μέτρων (ατομική προστασία, αερισμός χώρου, ασφαλής αποκομιδή των φίλτρων που αντικαθίστανται) συμπεριλαμβανομένης της αναπνευστικής προστασίας.

–  Εξασφάλιση του επαρκούς αερισμού όλων των χώρων με εξωτερικό αέρα

Στο πλαίσιο της ευρύτερης προστασίας της υγείας επισημαίνονται τα ακόλουθα:

– Σύσταση στους χρήστες του κτιρίου να εκκενώνουν τις λεκάνες αποχωρητηρίου με κλειστό το καπάκι. Με τον τρόπο αυτό επιδιώκεται ο περιορισμός της μετάδοσης μέσω του αερολύματος από την τουαλέτα κατά τη στιγμή της εκκένωσης

–  Συνεχής λειτουργία των ανεμιστήρων των χώρων αποχωρητηρίου (WC). Στην περίπτωση όπου η λειτουργία του ανεμιστήρα είναι συνδεδεμένη με τη λειτουργία του διακόπτη φωτισμού, να αποσυνδεθεί, εφόσον αυτό είναι εφικτό

–  Συστηματική λήψη όλων των κατάλληλων μέτρων για τη σωστή λειτουργία των κλιματιστικών εγκαταστάσεων και αποφυγή δημιουργίας εστιών μόλυνσης και από άλλους μικροοργανισμούς

– Σε κάθε περίπτωση επισημαίνεται εκ νέου ότι θα πρέπει να λαμβάνεται μέριμνα για τον συνεχή ή τουλάχιστον συστηματικό φυσικό αερισμό του χώρου μέσω ανοιγμάτων (παράθυρα, εξωτερικές θύρες) ακόμη και με παράλληλη χρήση κλιματιστικών μηχανημάτων.

Στην ενημέρωσή του στις 21 Απριλίου ο Σωτήρης Τσιόδρας είπε για τα κλιματιστικά

Με προσοχή τα κλιματιστικά, το ζήτημα ακόμα μελετάται Ο Σ. Τσιόδρας απαντώντας σε ερώτηση σχετικά με το αν η χρήση κλιματιστικού ευνοεί τη μετάδοση του κορονοϊού, με αφορμή περιστατικά που έχουν καταγραφεί κυρίως στην Κίνα, είπε ότι μας απασχολεί το θέμα των κλιματιστικών για τους κλειστούς χώρους και προτιμούμε να τηρείται η αποφυγή του συγχρωτισμού, δηλαδή να τηρούνται τα 2 μέτρα απόσταση, και να αερίζονται φυσικά οι χώροι. «Καλό είναι να αποφεύγεται η χρήση τους ειδικά όταν έχουμε περιστατικό κορονοϊού στο σπίτι μας. Θα το συζητήσουμε και στην επιτροπή αν πρέπει να παρθούν ειδικά μέτρα στους κλειστούς χώρους».

Όπως εξήγησε ο κύριος Τσιόδρας μέχρι στιγμής αυτό που γνωρίζει με σιγουριά η επιστημονική κοινότητα, είναι ότι η μετάδοση του κορονοϊού γίνεται με τα αεροσταγονίδια, τα οποία μπορούν να ταξιδέψουν από το στόμα ή τη μύτη κάποιου έως και δύο μέτρα μακριά και μετά πέφτουν στο έδαφος. «Κάποιες επιστημονικές ομάδες στην Ελλάδα έχουν βρει και σε κάποια κλιματιστικά παρουσία του ιού όταν υπήρχε θετικό κρούσμα στον χώρο. Θέλει λοιπόν προσοχή» κατέληξε ο κύριος Τσιάδρας.

Ο λοιμωξιολόγος και διευθυντής Υγειονομικού της Πολεμικής Αεροπορίας, υποπτέραρχος Δημήτρης Χατζηγεωργίου που έκανε την καθιερωμένη ενημέρωση του υπουργείου Υγείας για τον κορονοϊό στις 10 Μαΐου 2020 είπε για τα κλιματιστικά:

Η χρήση κλιματιστικών θα πρέπει να γίνεται όσο το δυνατό με «φρέσκο» αέρα.

Αναφερόμενος στα κλιματιστικά τόνισε πως τα συστήματα κεντρικού κλιματισμού «όταν πρέπει οπωσδήποτε να λειτουργήσουν ο αέρας θα πρέπει να διοχετεύεται μέσα στο χώρο να είναι κατά το δυνατό φρέσκος αέρας και να μην γίνεται ανακύκλωση του». Αναφερόμενος στα οικιακά κλιματιστικά είπε να μην τα χρησιμοποιούμε αν αυτό δεν είναι απόλυτα απαραίτητο. «Αν πρέπει απαραίτητα να τα χρησιμοποιήσουμε, να γίνεται χρήση έχοντας ανοιχτό κάποιο παράθυρο ώστε να ανανεώνεται ο αέρας στο χώρο».

Ο καθαρισμός τους όπως τόνισε θα πρέπει να γίνεται περισσότερο από μια φορά το χρόνο και σύμφωνα με τις οδηγίες που έχει δώσει το υπουργείο Υγείας. «Τα κλιματιστικά που έχουμε στο σπίτι μας δεν είναι επικίνδυνα, ιδίως αν δεν είχαμε κρούσμα κορονοϊού στο περιβάλλον» επισήμανε. Μιλώντας για τον συγχρωτισμό στις παραλίες, εξήγησε ότι «όσος περισσότερος κόσμος μαζεύεται σε μία παραλία τόσο περισσότερο αυξάνονται ο κίνδυνος, γι’ αυτό θα πρέπει ακόμα και στην παραλία και σε όλους τους εξωτερικούς χώρους να τηρούνται τα 2 μέτρα απόσταση μεταξύ μας».