Κτίρια Εντός – Έπαυλη Μοδιάνο (Λ.Ε.Μ.Μ.Θ.)

Το “Κτίρια Εντός” είναι ένα φωτογραφικό οδοιπορικό σε ιστορικά και σημαντικά κτίρια της Θεσσαλονίκης (παλαιά και νεότερα), το οποίο έχει σκοπό να δώσει την ευκαιρία σε όλους μας να θαυμάσουμε τις εσωτερικές αρχιτεκτονικές τους ιδιαιτερότητες. Κτίρια τα οποία όλοι μας βλέπουμε καθημερινά απ’ έξω, όμως ελάχιστες φορές βρισκόμαστε μέσα σε αυτά. Ακόμη και να βρεθούμε εντός τους, θα είναι στα πλαίσια κάποιας εκδήλωσης ή έκθεσης μαζί με κόσμο. Το “Κτίρια Εντός” μας δίνει την ευκαιρία να απολαύσουμε όλα αυτά τα αρχιτεκτονικά στολίδια της Θεσσαλονίκης, σα να είμαστε μόνοι μας μέσα σε αυτά. Σκοπό έχει να αναδείξει το αρχιτεκτονικό όραμα των ανθρώπων που τα σχεδίασαν, πέρα από την εκάστοτε σημερινή τους χρήση. Βασική αρχή του οδοιπορικού αυτού είναι να βρεθούν σε πρώτο (φωτογραφικό) πλάνο οι γραμμές, οι συμμετρίες και τα μοτίβα των κτιρίων αυτών και όχι η έμφαση σε διακοσμητικές λεπτομέρειες με φωτογραφίες πορτραίτου.

Έπαυλη Μοδιάνο

Η «Έπαυλη Μοδιάνο», νυν Λαογραφικό και Εθνολογικό Μουσείο Μακεδονίας –Θράκης, αναπόσπαστο κομμάτι της περίφημης συνοικίας των Εξοχών, χτίζεται στις αρχές του 20ου αι. για λογαριασμό του Γιακό Μοδιάνο, γνωστού τραπεζίτη, γόνου μιας από τις πιο δυνατές οικογένειες της εβραϊκής κοινότητας της Θεσσαλονίκης.

Συνιστά το πρώτο σημαντικό έργο του αρχιτέκτονα και μηχανικού Ελί Μοδιάνο, γιου του ιδιοκτήτη, που άφησε το στίγμα του σε σημαντικά κτίρια της πόλης (όπως το Τελωνείο και η Αγορά Μοδιάνο). Με έντονες τις επιρροές από τις σπουδές του Ελί στο Παρίσι, η έπαυλη αποτελεί δείγμα μεγαλοαστικής κατοικίας σε εκλεκτικιστικό ύφος, με πολλές art nouveau λεπτομέρειες – κυρίως στα κιγκλιδώματα και τα μεταλλικά θυρόφυλλα της κεντρικής εισόδου.

Ακολουθώντας στις όψεις την τυπική διαίρεση βάση – κορμός – στέψη, το κτίριο αποτελείται από τέσσερα επίπεδα, συνολικής έκτασης 1200 τμ.

Ένας μεγάλος οκταγωνικός χώρος, περιμετρικά του οποίου αναπτύσσονται ακτινωτά και ασύμμετρα τα δωμάτια, γνώρισμα της εκλεκτικιστικής τάσης, χαρακτηρίζει κάθε επίπεδο.

Στη νοτιοδυτική γωνία του κτιρίου ένας διώροφος εξώστης («loggia»), με κίονες και τόξα στην περίμετρο, προσδίδει καμπυλότητα και αξιοποιώντας πλήρως τη θέση του κτιρίου, προσφέρει θέα στη θάλασσα και την κορυφογραμμή του Ολύμπου.

Ένα μεγάλο πολύχρωμο υαλογράφημα με θέμα τον Παράδεισο, μοναδικό σωζόμενο δείγμα βιτρό ιδιωτικής κατοικίας της Θεσσαλονίκης, εξυπηρετεί τις ανάγκες φωτισμού του κεντρικού κλιμακοστασίου της έπαυλης.

Ο κήπος έφτανε ως τη θάλασσα και αναφέρεται ως ο ωραιότερος ανθώνας της πόλης.

Σήμερα ο κήπος του Μουσείου έκτασης 2500 τμ., ο μισός σχεδόν της αρχικής ιδιοκτησίας της έπαυλης Μοδιάνο, παραμένει ένας από τούς λίγους μεγάλους αύλειους χώρους της περιαστικής Θεσσαλονίκης των αρχών του 20ου αιώνα.

Η οικογένεια Μοδιάνο κατοίκησε το οίκημα πολύ μικρό χρονικό διάστημα, περίπου μέχρι το 1913. Η χρήση του κτιρίου άλλαξε πολλές φορές από τότε. Αμέσως μετά την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης, αγοράστηκε από τη Δημοτική Αρχή και παραχωρήθηκε ως ανάκτορο στη βασιλική οικογένεια.

Κατόπιν χρησιμοποιήθηκε ως κατοικία του εκάστοτε Γενικού Διοικητή της Μακεδονίας, για τον λόγο αυτό είναι γνωστό και ως «Παλαιό Κυβερνείο». Χρησιμοποιήθηκε ξανά ως ανάκτορο για τον Γεώργιο Β΄. Κατά τη διάρκεια της κατοχής το κτίριο επιτάχθηκε.

Αργότερα, στέγασε τη Στρατιωτική Ιατρική Σχολή (1947) καθώς και την Ιερατική Σχολή (1960). Κατά τη δικτατορία παραχωρείται ως κατοικία του Υπουργού Βορείου Ελλάδος (1968).

Κατά αυτόν τον τρόπο το κτίριο του ΛΕΜΜ-Θ διασώζει όχι μόνο μια ζωντανή εικόνα της περίφημης συνοικίας των Εξοχών, αλλά και ένα κομμάτι της νεότερης ιστορίας της πόλης, της οποίας δε σταμάτησε ποτέ να είναι κομμάτι της.

Από το 1970 στεγάζει το Λαογραφικό και Εθνολογικό Μουσείο Μακεδονίας. Οι πολλαπλές χρήσεις του κτιρίου επέφεραν αλλαγές και προσαρμογές, ενώ ο διάκοσμος υπέστη σημαντική φθορά.

Γι’ αυτόν το λόγο έγιναν δύο αποκαταστάσεις, μία μεταξύ 1970-1972 και μία μεταξύ 1995-2000.

Από το 1980 το κτίριο του ΛΕΜΜ-Θ είναι κηρυγμένο ως διατηρητέο μαζί με τον αύλειο χώρο του.

Το 2003, εγκαινιάζεται η μόνιμη έκθεση του Μουσείου «Στους Μύλους της Μακεδονίας και της Θράκης: Νερόμυλοι, Νεροπρίονα, Νεροτριβές και Μαντάνια στην Παραδοσιακή Κοινωνία» και το 2005 εγκαινιάζεται η δεύτερη μόνιμη έκθεση, «Παραδοσιακές Ενδυμασίες της Μακεδονίας και της Θράκης (1860 – 1960)».

Το έργο του Μουσείου κοινοποιείται, πέραν των μόνιμων εκθέσεων, με περιοδικές εκθέσεις, εκπαιδευτικά προγράμματα, εκδόσεις και εκδηλώσεις.

* Πηγή πληροφοριών: Λαογραφικό & Εθνολογικό Μουσείο Μακεδονίας Θράκης * Η φωτογράφιση έγινε με την άδεια του Λαογραφικού & Εθνολογικού Μουσείου Μακεδονίας Θράκης

Δείτε επίσης…