Να σταθούμε μαζί μπροστά στην επόμενη μέρα

Από τις 26 Φεβρουαρίου, που εντοπίστηκε στην πόλη μας το πρώτο κρούσμα του COVID-19, η καθημερινή μας ζωή βρίσκεται σε κατάσταση συνεχών μεταβολών. Ο φόβος για την ατομική αλλά και τη δημόσια υγεία, η παρατεταμένη παραμονή στο σπίτι, με περιορισμένη και ελεγχόμενη δυνατότητα κυκλοφορίας και η ελαχιστοποίηση της διά ζώσης κοινωνικής επαφής ήταν αναμφίβολα οι βασικές διαστάσεις της δίμηνης περιόδου που διανύσαμε και χαρακτηρίζεται ως πρώτο κύμα της επιδημίας.

Η συνθήκη αυτή υπήρξε πρωτόγνωρη για το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού. Πολλοί από εμάς δεν είχαμε καν φανταστεί τη πιθανότητα να ζήσουμε μια κάποια μορφή ενός lockdown. Και πως θα μπορούσαμε άλλωστε; Η «Δύση» φάνηκε να αντιδρά σαν να πίστευε κι αυτή πως οι επιδημίες είναι κάτι που θα μπορούσε να συμβεί μόνο κάπου αλλού. Εδώ είναι ο πρώτος, ο ανεπτυγμένος, ο πολιτισμένος κόσμος.

Η ζωή μας θα συνεχίσει να αλλάζει. Αυτή η περίφημη «επιστροφή στην νέα κανονικότητα» – πως επιστρέφει άραγε κανείς σε κάτι νέο, σε κάτι στο οποίο δεν βρισκόταν πριν; – από τη μια επιχειρεί να καθησυχάσει, από την άλλη καλύπτει το γεγονός πως σχεδόν κανείς δεν ξέρει με ακρίβεια πως θα είναι η επόμενη μέρα μετά την πανδημία. Ποιες ακριβώς συνέπειες θα αφήσει; Ποιες αλλαγές ήρθαν για να μείνουν στις κοινωνίες μας; Πολλοί προσπαθούν να ψηλαφίσουν κάποιες αλλαγές: η επιστροφή του κράτους, η αναβαθμισμένη επιτήρηση, η περαιτέρω «ψηφιοποίηση» της ζωής μας.

Το βέβαιο είναι πως την επόμενη μέρα έρχεται μια μεγάλη παγκόσμια οικονομική ύφεση. Δεν έχουν περάσει δύο χρόνια από την τυπική έξοδο της χώρας από τον μνημονιακό κύκλο και η Ελλάδα θα έρθει αντιμέτωπη με μια εξαιρετικά σημαντική μείωση του ΑΕΠ της (πτώση περίπου 10% εκτιμά η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το ΔΝΤ).

Μπροστά σε αυτό το αύριο, όπου η οικονομική κρίση μπορεί να συναντήσει το δεύτερο κύμα της επιδημίας, θα πρέπει να σκεφτούμε και τις αλλαγές στο επίπεδο της ατομικής και συλλογικής υποκειμενικότητας. Ποιες κοινωνικές σχέσεις μπορούν να χτιστούν όταν ο συνάνθρωπος μετατρέπεται σε «απειλή»; Μπορεί να αναπτυχθεί η τόσο ζωτική κοινωνική αλληλεγγύη σε μια κοινωνία που σφραγίζεται από τον λόγο της ατομικής ευθύνης;

Όταν μιλάμε για κοινωνικές διεργασίες δεν υπάρχουν νομοτέλειες. Η ελπίδα μπορεί να ξεπηδήσει από τον άνθρωπο που θα αναγνωρίσει από την μια την ευαλωτότητά του και από την άλλη τη δύναμη της κοινότητας.

Την επόμενη μέρα δεν την ξέρουμε. Μπορούμε να την αντιμετωπίσουμε μαζί.

Θα έχει δυσκολίες. Μπορούμε να τις παλέψουμε μαζί.

*O Αντώνης Γαλανόπουλος είναι υποψήφιος διδάκτορας της Σχολής Πολιτικών Επιστημών του Α.Π.Θ.