Η νεολαία της Τουρκίας: Στη μέση της πόλωσης

Turkey’s younger, politicised generation has emerged as a key actor in its polarised environment, offering a glimpse of hope for the 2023 elections.

Seren Selvin Korkmaz explains for @od_europe.https://t.co/7kpuIJVDqX

— openDemocracy (@openDemocracy) February 27, 2021

Περίπου 6 εκατομμύρια νέοι ψηφοφόροι θα συμμετέχουν στις εκλογές του 2023, και τα πολιτικά κόμματα προσπαθούν να τους προσεγγίσουν.

Επιμέλεια-Μετάφραση: Θάνος Στρατάκης

Στο διάστημα που οι κινητοποιήσεις των φοιτητών συνεχίζονται στο με μεγάλο κύρος πανεπιστήμιο Boğaziçi της Κωνσταντινούπολης, ο Πρόεδρος Ερντογάν προσπαθεί να κινητοποιήσει τη βάση του βαθύνοντας ακόμα περισσότερο την πόλωση. Μέχρι τώρα, η απάντηση των φοιτητών του πανεπιστημίου κατάφερε να περιορίσει τον αυταρχικό λαϊκισμό του Ερντογάν. Αυτή η νεότερη γενιά, ηλικίας κάτω των 30, έχει αναδειχθεί ως ο τρίτος πόλος σε αυτό το πολωμένο πολιτικό τοπίο, δίνοντας μας μία μικρή ελπίδα για το μέλλον της Τουρκίας.

Οι ανησυχίες και τα κοινωνικό-πολιτικά αιτήματα των νέων ανθρώπων συχνά αντιμετωπίζονται ως «μη-επείγοντα», ή σαν να έχουν «ελάχιστη σημασία». Ωστόσο, πολλές έρευνες επανειλημμένα δείχνουν ότι εκατομμύρια των νέων στην Τουρκία αρχίζουν να ζητούν μία ριζική κατάληψη των συστημάτων που ορίζουν τις ζωές μας και ότι, επιπλέον, αυτή είναι μία ικανή δύναμη ώστε να ανασχηματίσει την πολιτική της χώρας.

Το αίτημα για πολιτικές ελευθερίες

Από τις αρχές του Ιανουαρίου, φοιτητές και εργαζόμενοι της ακαδημίας διαμαρτύρονται για το διορισμό ενός εξωτερικού από το πανεπιστήμιο Boğaziçi Πρύτανη, του Melih Bulu. Το πανεπιστήμιο είχε μία πολύχρονη παράδοση στο να εκλέγει Πρύτανη από τις τάξεις του, αλλά στο 2016 η αρμοδιότητα για την επιλογή πέρασε στον ίδιο τον Πρόεδρο, ως μέρος της προσπάθειας του Ερντογάν να πετύχει τον πλήρη έλεγχο των κρατικών ιδρυμάτων. 

Όταν ξεκίνησαν οι διαδηλώσεις, η κυβέρνηση αμέσως στοχοποίησε τους φοιτητές ως «τρομοκράτες». Οι φοιτητές εκτέθηκαν στην αστυνομική βία, ενώ πολλοί, επίσης, φυλακιστήκαν. Ενώ η κυβέρνηση από την αρχή επιδίωξε τη σύγκρουση ελπίζοντας ότι έτσι θα ενοποιήσει τη βάση των οπαδών της, οι φοιτητές απάντησαν μαζικά με έναν δημιουργικό τρόπο, προβάλλοντας, αντίθετα, τον πλουραλισμό και την ειρηνική μεταξύ τους συνύπαρξη στο κάμπους του πανεπιστημίου. 

Ο ρόλος των ανεπίσημων δικτύων επικοινωνίας των νέων

Αντί της συμμετοχής στην οργανωμένη πολιτική, ως μέλη των φοιτητικών παρατάξεων των εδραιωμένων πολιτικών κομμάτων, οι νεαροί Τούρκοι μάλλον συνέρχονται στις νέες ανεπίσημες, συμπεριληπτικές και καινοτόμες τεχνολογικά πλατφόρμες. Αυτές οι πλατφόρμες δεν αναπαράγουν τις βασικές διαιρέσεις που δομούν την επίσημη πολιτική στη χώρα, για παράδειγμα, κοσμικότητα-Ισλάμ, Αριστερά-Δεξιά, Τούρκικο-Κουρδικό. Αντίθετα, στις νέες πλατφόρμες η νεολαία επιζητά και ενεργά δημιουργεί «γκρίζες ζώνες», ανακαλύπτοντας, συζητώντας, θέτοντας υπό διαπραγμάτευση, κάνοντας κριτική στις ορίζουσες που θεμελιώνουν τις συμβατικές διαιρέσεις. Αυτές οι ομάδες συχνά επισημαίνουν ότι δεν θέλουν να κυριαρχηθούν από την πολιτική πόλωση και το λεξιλόγιο που συνήθως τη συνοδεύει. Χωρίς απαραίτητα να ακυρώνουν την ταυτότητα των βασικών προβληματισμών, ωστόσο θέλουν να ξανά δημιουργήσουν έναν πολιτικό χώρο για διαβουλεύσεις, διαπραγματεύσεις, ανταλλαγή επιχειρημάτων και συναινέσεων. Στην πλατφόρμα με το όνομα «Γκρι Ζώνη», μία από αυτές τις πλατφόρμες, οι συμμετέχοντες εστιάζουν στα προβλήματα της νεολαίας και στο όραμα τους για το μέλλον.

Υπάρχουν και άλλοι οργανισμοί που προσπαθούν να θίξουν τα ζητήματα από τα οποία συνήθως η νεολαία υποφέρει δυσανάλογα. Ένα ακόμα παράδειγμα αυτής της τάσης είναι Η «Πλατφόρμα για την Ανεργία στους Νέους», που εστιάζει στις κοινωνικό-οικονομικές συμφορές της χώρας.

Στην τρέχουσα οικονομική κρίση που μαστίζει τη χώρα, η ανεργία ανάμεσα στους νέους κινείται σταθερά γύρω στο 25%. Πολλοί νέοι απόφοιτοι κολλεγίων τα τελευταία δύο χρόνια αδυνατούν να βρουν δουλειά για να πληρώσουν τα φοιτητικά τους χρέη και η κατάσταση μόνο θα χειροτερεύσει λόγω της πρόσφατης πανδημίας. Αυτές οι οργανώσεις έχουν θέσει ως στόχο τους να αυξήσουν το ενδιαφέρον της κοινής γνώμης γύρω από τέτοια θέματα.

Καθένας από τους συμμετέχοντες διαπνέεται από πολύ διαφορετικές πολιτικές στοχεύσεις – αριστεροί ή δεξιοί, κοσμικοί ή ισλαμόφιλοι, Τούρκοι ή Κούρδοι, Σουνίτες, Χριστιανοί, Άθεοι ή Αλεβίτες. Στη μέση μίας πολιτικής ρητορικής που επενδύει διαρκώς στην πόλωση και το μίσος, το φόβο, το διχασμό, με ορισμένες πρωτοβουλίες τους οι νέοι ασκούν φιλανθρωπικό έργο, όπως συμβαίνει στην πλατφόρμα Ahbap, που έχει υιοθετήσει το μάλλον αποτελεσματικό σύνθημα “σε αναζήτηση της καλοσύνης και της αγάπης”. Μοιάζουν να είναι πιο εξωστρεφής και φιλόδοξοι από τους προγόνους τους ή τους θεσμικούς τους συνομιλητές στο παρόν. Επιλέγουν δράσεις ευαισθητοποίησης και κοινωνικής δικαιοσύνης όπως την εκστρατεία Arayüz, που εστιάζει στην άνιση εκπροσώπηση των νέων ανθρώπων, ή ιδρύοντας πλατφόρμες όπως το IVME, που εμπνέεται από το Μomentum της Αγγλίας και τους δημοκρατικούς σοσιαλιστές του Μπέρνι Σάντερς στις ΗΠΑ.

Ο αγώνας για να εκπροσωπηθεί η νεολαία στην Τουρκία

Δεδομένου του σημερινού εκλογικού νόμου, τόσο η κυβερνητική συμμαχία όσο και το μπλοκ της αντιπολίτευσης, πρέπει να προσεγγίσουν τους νέους και αναποφάσιστους ψηφοφόρους. Περίπου 6 εκατομμύρια νέοι ψηφοφόροι θα λάβουν μέρος στις εθνικές εκλογές του 2023. Με αυτό ως γνώμονα, κάθε υποψήφιος προσπαθεί να στρατολογήσει νέα στελέχη και οπαδούς που θα προέλθουν από τις τάξεις των νέων ψηφοφόρων. 

Ενώ ο πρόεδρος Ερντογάν διαμαρτύρεται ότι το κυβερνών κόμμα δεν έχει καταφέρει ακόμα να κυριαρχήσει και να ηγεμονεύσει το επίπεδο των ιδεών, ο απώτερος στόχος του να διαμορφώσει μία φιλεύσπλαχνη γενιά που θα τον λατρεύει έχει αποτύχει παταγωδώς. Η δυσκολία να αφουγκραστεί τις νέες επιθυμίες, τα αιτήματα, και τον τρόπο ζωής των νεών γίνεται όλο και πιο φανερή στον τρόπο με τον οποίο η κυβερνητική συμμαχία επέλεξε τελικά να τους προσεγγίσει. 

Στις 19 Οκτωβρίου, για παράδειγμα, η νεολαία του κυβερνώντος κόμματος της Δικαιοσύνης και της Ανάπτυξης (ΑΚP) δημοσίευσε ένα τρίλεπτο βίντεο για τους νέους ανθρώπους, με τίτλο “Ποιοι είσαστε;”. Η φωνή στο βίντεο συνεχώς θέτει αυτό το ερώτημα στους θεατές. Δεν κάνει ούτε μία παύση για να δώσει στο κοινό τη δυνατότητα να συμμετέχει στην αφήγηση και να δώσει ενδεχομένως τις δικιές του απαντήσεις στο ερώτημα που έχει τεθεί. Η απάντηση περιλαμβάνει τα ονόματα φημισμένων Μουσουλμάνων και Τούρκων, όπως ο Προφήτης Μωάμεθ, ο Κεμάλ Ατατούρκ, και χωρίς να πάει ενάντια στα προγνωστικά, καταλήγει με τον Ερντογάν. Με άλλα λόγια, η ιστορία αναπαρίσταται ολόκληρη μέσα από έναν άνδρα, τον τελευταίο μεταξύ των μεγάλων. Είσαι ο Ερντογάν – δεν υπάρχει πιθανότητα να είσαι οτιδήποτε άλλο. Το βίντεο τελικά είχε τα εντελώς ανάποδα αποτελέσματα, γελοιοποιώντας την κυβέρνηση. Πολλοί νέοι έσπευσαν να δημοσιεύσουν αντί-βίντεο «Ποιο είναι αυτοί;» στα οποία παρουσιάζονται οι καθημερινές τους αγωνίες. 

Μία πρόσφατη δημοσκόπηση βρήκε ότι το 62,5% των νεαρών Τούρκων θα άφηνε τη χώρα. Το 47% των ψηφοφόρων του ΑKP (Κυβέρνηση) και το 69% των κομμάτων της αντιπολίτευσης επιθυμεί να μεταναστεύσει σε μία χώρα της Δύσης. Για αυτούς τους ίδιους νέους ανθρώπους τα μεγαλύτερα προβλήματα είναι η εργασιακή ανασφάλεια, ο νεποτισμός, η ανεργία.

Άλλες έρευνες επίσης έδειξαν ότι οι νέοι δυσανασχετούν σε σχέση με αυτό που θεωρούν οι ίδιοι ως μία αυταρχική-συντηρητική επίθεση στις πολιτικές τους ελευθερίες. Με ομόφωνο σχεδόν τρόπο θεωρούν ότι το μεγαλύτερο πρόβλημα της Τουρκίας σήμερα είναι οι πολιτικοί της. Οι περισσότεροι νέοι πιστεύουν ότι όχι μόνο δεν μπορούν να λύσουν οι κυρίαρχοι πολιτικοί δρώντες τα προβλήματα της χώρας, αλλά και ότι στην πραγματικότητα είναι οι ίδιοι που τα προκαλούν.

Αντί να προσφέρουν στους νέους ανθρώπους μία συμμετοχική δυνατότητα στον πολιτικό χώρο, όπου θα μπορούν να ακουστούν τα αιτήματα τους και να παρουσιαστούν λύσεις, η πολιτική τάξη συνεχίζει να στέλνει σε αυτούς μηνύματα «συμπάθειας» και «λαϊκισμού», που όμως δεν τα ακούει κανείς.

Απολιτίκ, ή μία νέα δύναμη εκ-δημοκρατισμού;

Η νεολαία της Τουρκίας για πολύ καιρό αναπαρίσταται ως απολιτικ, όμως αυτό που συμβαίνει είναι ότι έχει μία εντελώς άλλη προσέγγιση στην πολιτική. Το κριτήριο τους, που δεν μπορεί να ελεγχθεί από την κυρίαρχη συστηματική πολιτική, είναι η «δικαιοσύνη». Απαιτούν ένα σταθερό κοινωνικό-πολιτικό σύστημα που δεν παραγνωρίζει την προσπάθεια που έκαναν για να αποκτήσουν την εκπαίδευση τους, και επίσης ένα σύστημα που εγγυάται τις πολιτικές και πολιτειακές ελευθερίες τους.

Ωστόσο, πρέπει να επισημανθεί ότι ταυτόχρονα οι νέοι άνθρωποι είναι επίσης αγχωμένοι και έχουν καταπονηθεί ψυχικά, όπως σχολιάζουν τα ευρήματα των ερευνών που αναφέρουμε. Πολιτικοί όπως ο Εκρεμ Ιμάμογλου, ο δήμαρχος της Κωνσταντινούπολης, που πήρε την ιστορική νίκη ενάντια στο AKP στην πόλη ως υποψήφιος δήμαρχος για την αντιπολίτευση, οφείλει εν μέρει την επιτυχία του στη στήριξη που πήρε από τους νέους ανθρώπους, με κεντρικό του σύνθημα το «Σε βάθος (ριζική) Αγάπη». Σύμφωνα με την τελευταία έρευνα του RAWEST, οι νεότεροι Κούρδοι της Τουρκίας επίσης ψήφισαν μαζικά για τον δήμαρχο Ιμάμογλου. Όπως ο Ντεμιρτάς, ο φυλακισμένος ηγέτης του HDP, ο Ιμάμογλου είναι  η νέα μεγάλη φιγούρα που ανέδειξε η αντιπολίτευση, και αυτό οφείλεται στη διαφορά που έχει σε σχέση με τους άλλους στον τρόπο που συνδυάζει τα πολιτικά αιτήματα.

Ο Αλί Μπαμπακάν, ηγέτης του νεοιδρυθέντος Deva, έχει επίσης πιθανότητες να συσπειρώσει τη νεολαία με το προφίλ ενός ηγέτη που πραγματικά ακούει τον καθημερινό άνθρωπο. Τόσο η Γενιά Y που πρωτοστάτησε στις διαδηλώσεις του πάρκου Γκεζί το 2013, όσο και η Γενιά Ζ με την νέα αντίληψη τους για την πολιτική και για την καθημερινότητα, μοιράζονται από κοινού ένα πιο διευρυμένο όραμα για την κοινωνία, και ελπίζουν για τον νέο εκ-δημοκρατισμό της Τουρκίας στο άμεσο μέλλον.

Σήμερα δημοσιεύουμε ένα κείμενο του Seren Selvin Korkmaz, συνιδρυτή της ανεξάρτητης δεξαμενής σκέψης InstanPol, και διδακτορικού φοιτητή στο πανεπιστήμιο της Στοκχόλμης. Χωρίς να ταυτιζόμαστε απαραίτητα με τις γνώμες όσων κειμένων θα μεταφράσουμε, εδώ βρήκαμε εκπληκτική συμφωνία με τις πρόσφατες κινητοποιήσεις από τη δική μας πλευρά των συνόρων, και παροιμιώδη ασυμφωνία με όλα εκείνα που αναπαράγονται για τους εχθρούς της χώρας από τα συστημικά ΜΜΕ. Υπάρχει ελπίδα, και στις δύο πλευρές, αρκεί να την ψάξεις.

Πηγή: https://www.opendemocracy.net/