Οι τρεις παράγοντες που θα καθορίσουν τον φετινό μας χειμώνα
Γιατί είμαστε τόσο κοντά, αλλά και ταυτόχρονα τόσο μακριά από την μετατροπή της πανδημίας σε ενδημία.
Το χειρότερο πρόσωπο του κορονοϊού έχει την τάση να εμφανίζεται τον χειμώνα.
Πέρσι, στις ΗΠΑ, σημειώθηκε αύξηση ρεκόρ στους νεκρούς (περίπου 250.000), με τα νοσοκομεία να κατακλύζονται σε όλη τη χώρα.
Φέτος είμαστε καλύτερα προετοιμασμένοι. Έχουμε τα εμβόλια, σύντομα θα είναι διαθέσιμα τα ισχυρά αντιικά, όμως τα κρούσματα συνεχίζουν να αυξάνονται, μαζί και η αγωνία.
Πόσο χειρότερο μπορεί να γίνει; Δεν είμαστε πλέον στην πιο επικίνδυνη φάση της πανδημίας, αλλά ούτε και στο τέλος της. Έτσι, η πορεία της πανδημίας τους επόμενους μήνες θα κριθεί από τρεις βασικούς, αλλά άγνωστους έως τώρα, παράγοντες.
Πόσο διατηρείται η ανοσία μας, πώς αλλάζει ο ιός, πώς συμπεριφερόμαστε εμείς.
Πόση ανοσία έχουμε;
Στις ΗΠΑ έχει εμβολιαστεί πλήρως το 59%. Υπάρχει όμως και το ποσοστό εκείνων που έχουν ήδη νοσήσει. «Αυτό που δεν γνωρίζουμε είναι πώς να συνδυάσουμε αυτούς τους δύο αριθμούς» λέει η επιδημιολόγος, Elizabeth Halloran. Τι ποσοστό των Αμερικανών έχει ανοσία έναντι της covid-19 από τα εμβόλια, την μόλυνση ή και τα δύο;»
Αυτό είναι που θα καθορίσει και τη δύναμη του τείχους ανοσίας αυτό το χειμώνα, κάτι που όμως φαίνεται να είναι δύσκολο να προσδιοριστεί με τα έως τώρα δεδομένα. Αυτή η αβεβαιότητα διαδραματίζει πολύ σημαντικό ρόλο, γιατί οποιαδήποτε διαφορά στο ποσοστό συνολικής ανοσίας, μπορεί να επηρεάσει και τον πραγματικό αριθμό των ευπαθών ομάδων. Εάν για παράδειγμα το 5% των Αμερικανών δεν έχει ανοσία, αυτό σημαίνει ότι 16,5 εκατ. Αμερικανοί μπορεί να κολλήσουν και χιλιάδες απ’ αυτούς να χρειαστεί να νοσηλευτούν. Επειδή τα μη εμβολιασμένα άτομα τείνουν πλέον να εντοπίζονται σε συγκεκριμένες περιοχές και επειδή πολλές ΜΕΘ λειτουργούν στα όρια τους ακόμα και σε περιόδους μη πανδημίας, δε χρειάζονται και πολλοί ασθενείς που μπορεί να κατακλύσουν ένα τοπικό σύστημα υγειονομικής περίθαλψης.
Αυτό που συμβαίνει στην Ευρώπη, σχολιάζει ο Ali Ellebedy, ανοσολόγος στο Πανεπιστήμιο της Ουάσιγκτον, είναι ένας «κόκκινος συναγερμός». Αρκετές χώρες της δυτικής Ευρώπης που έχουν υψηλότερα ποσοστά εμβολιασμού από τις ΗΠΑ, βλέπουν ήδη τα κρούσματα να ανεβαίνουν όσο οδεύουμε προς τον χειμώνα. Στη Γερμανία, η οποία έχει εμβολιάσει σχεδόν το 70% των πολιτών της, τα κρούσματα έχουν αυξηθεί κατακόρυφα και δεν αποκλείεται να τεθούν περιορισμοί στους μη εμβολιασμένους. Η Αυστρία μπαίνει ξανά σε εθνικό lockdown που αφορά εμβολιασμένους και ανεμβολίαστους. Οι ΗΠΑ μπορεί να έχουμε μεγαλύτερα επίπεδα ανοσίας, επειδή τα προηγούμενα κύματα της covid-19 κράτησαν περισσότερο, αλλά εξακολουθούν να διαθέτουν πολλά ευπαθή άτομα στον πληθυσμό τους.
Η ανοσία επίσης διαφέρει από άτομο σε άτομο και μπορεί να μεταβάλλεται. Η ανοσία που προσφέρει το εμβόλιο τείνει να είναι πιο σαφής, αλλά ηλικιωμένοι και ανοσοκατεσταλμένα άτομα, μπορεί να εμφανίζουν ασθενέστερη απόκριση. Η ανοσία έναντι της λοίμωξης μείωνεται με την πάροδο του χρόνου. Η τρίτη δόση μπορεί να το εξουδετερώσει αυτό για τον φετινό χειμώνα, αλλά ακόμα δε γνωρίζουμε πόσο ανθεκτική θα είναι και αν θα έχει μακροπρόθεσμα αποτελέσματα.
Θα εμφανιστούν νέες παραλλαγές;
Στην αρχή της πανδημίας οι επιστήμονες θεωρούν ότι ο ιός μεταλλάχθηκε αρκετά αργά. Στα τέλη του 2020 εμφανίστηκε η μεταδοτική παραλλαγή Άλφα. Και μετά η ακόμα πιο μεταδοτική Δέλτα. Σε έναν χρόνο ο ιός υπερδιπλασίασε την μεταδοτικότητα του. Μπορεί τώρα ο κορονοϊός να επιβραδύνεται, αλλά δεν έχει σταματήσει. Θα πρέπει να περιμένουμε ότι ο κορονοϊός θα συνεχίσει να αλλάζει.
Άλφα και Δέλτα θα μπορούσαν να βρουν τρόπο να αυξήσουν ακόμα περισσότερο την μεταδοτικότητα του ιού. Όμως όσοι περισσότεροι εμβολιαζόμαστε ή μολυνόμαστε, αποκτούμε πλεονέκτημα έναντι των παραλλαγών.
Οι παραλλαγές Βήτα και Γάμμα επίσης ήταν επικίνδυνες, αλλά όχι σε θέση να ανταγωνιστούν τη Δέλτα. Μπορεί να υπάρχουν και άλλες παραλλαγές. Είναι αδύνατο να το γνωρίζουμε. Άλλοι κορονοϊοί που προκαλούν το κοινό κρυολόγημα, αλλάζουν επίσης χρόνο με το χρόνο. Οι ιοί πάντα προκαλούν επαναμόλυνση, αλλά κάθε επαναμόλυνση αναζωογονεί τη μνήμη του ανοσοποιητικού συστήματος.
Μια νέα παραλλαγή θα μπορούσε να αλλάξει την τροχιά της πανδημίας, αλλά μοιάζει αδύνατο να επαναφέρει τους δείκτες του ρολογιού της πανδημίας πίσω στον Μάρτιο του 2020. Μπορεί να καταλήξουμε σε μια παραλλαγή που προκαλεί περισσότερες μολύνσεις ή λοιμώξεις, όμως όχι σε μια παραλλαγή που θα είναι πλέον σε θέση να πιάσει στον ύπνο το ανοσοποιητικό μας σύστημα.
Ο ανθρώπινος παράγοντας
Ο κορονοϊός δεν ανεβαίνει σε αεροπλάνα, δεν παρευρίσκεται σε γιορτές. Ο κορονοϊός εξαπλώνεται όταν τον διαδίδουμε εμείς. Η πρόβλεψη του τι θα κάνουν οι άνθρωποι ήταν μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις για τη διαμόρφωση των μοντέλων της πανδημίας.
Το κύμα της Δέλτα σε περιοχές των ΗΠΑ στο Νότο υποχώρησε στα τέλη του καλοκαιριού και τις αρχές του φθινοπώρου, χωρίς ωστόσο να έχουν ληφθεί περιοριστικά μέτρα. Αν μη τι άλλο θα περίμενε κανείς ότι τα κρούσματα θα αυξάνονταν, γιατί τα σχολεία θα άνοιγαν με παιδιά μη εμβολιασμένα. Τι έγινε άρα; Ίσως οι άνθρωποι να έγιναν πιο προσεκτικοί όταν είδαν τα κρούσματα γύρω τους να αυξάνονται. Κάποιοι πείστηκαν και εμβολιάστηκαν.
Μπορεί επίσης, μέχρι εκείνη τη στιγμή ο ιός να είχε καταφέρει να μολύνει όσους βρήκε στο πέρασμα του. Βέβαια, ο ιός δεν εξαπλώνεται ομοιόμορφα σε μια περιοχή. Μπορεί να διατρέξει ένα ολόκληρο νοικοκυριό, έναν χώρο εργασίας, αλλά δεν μπορεί να μεταπηδήσει σε επόμενο, εάν δεν υπάρχει μετακίνηση ανθρώπων ανάμεσα τους. Από καθαρή τύχη ο κορονοϊός μπορεί να βρεθεί στην… τσέπη ευπαθών ατόμων έναντι κάποιων άλλων σε οποιοδήποτε κύμα. Γι’ αυτό οι αναλυτές στις ΗΠΑ δεν αποκλείουν την εμφάνιση τοπικών εξάρσεων κάθε φορά που ο ιός βρίσκει έναν ευαίσθητο θύλακα. Όμως είναι δύσκολο να προβλεφθεί το πού και πότε θα συμβεί αυτό. Πιθανόν να συμβεί σε πολιτείες όπως το Μίσιγκαν, η Μινεσότα, το Νέο Μεξικό, που δεν έχουν κάποια σχέση μεταξύ τους.
Έως το τέλος του χειμώνα, οι ΗΠΑ, θα έχουν μεγαλύτερο ποσοστό ανοσίας, είτε λόγω των ανθρώπων που θα έχουν μολυνθεί, είτε λόγω του εμβολιασμού, που είναι και το προτιμότερο.
Ίσως, αυτός ο χειμώνας να είναι η τελευταία στάση του τρένου του κορονοϊού. Όμως οι τρεις παραπάνω άγνωστοι παράγοντες, θα δείξουν εάν τελικά η covid-19 αρχίσει να εξασθενεί και γίνει τελικά ενδημική. Δεν είμαστε ακόμα εκεί, αλλά ο δεύτερος πανδημικός μας χειμώνας, θα μας φέρει ένα βήμα πιο κοντά σε αυτό.
