Όμορφα! Οι «έρμοι» καλλιτέχνες όμως;

Λέξεις: Γιώργος Βαβάτσης

Aνακοινώθηκε επίσημα ότι οι καλλιτέχνες θα αντιμετωπιστούν επάξια ως εργαζόμενοι, καθώς υπάρχει πρόβλεψη για την παραλαβή του ποσού των 800€. Αυτό είναι ένα πολύ σημαντικό βήμα. Ωστόσο το βήμα αυτό είναι μόνο το πρώτο, όχι η οριστική λύση του ζητήματος.

Από τη μία, με αυτόν τον τρόπο γίνεται εφικτή η διαλογή ανάμεσα στους επαγγελματίες καλλιτέχνες και στους χομπίστες. Σε αυτούς που εξαρτάται η επιβίωσή τους από την Τέχνη και σε αυτούς που εξαρτώνται μονάχα πνευματικά από αυτήν. Δεν υποβιβάζεται σε καμία περίπτωση με αυτή τη διαλογή η αξία του έργου που μπορεί να παραγάγει ο ερασιτέχνης. Ωστόσο, ο ερασιτέχνης πιθανότατα καλύπτει τα προς το ζήν του με άλλα μέσα. Επομένως, ορθά δε δικαιούται -νομικά μιλώντας πάντα- την αποζημίωση.

Αυτομάτως όμως, με αυτό το βήμα ξεδιπλώνεται ένα κουβάρι τόσων και τόσων, επαγγελματιών μεν, ανασφάλιστων δε ανθρώπων της τέχνης. Ξεπροβάλλει στα μάτια της κυβέρνησης ένα νέο, γιγαντιαίο κώλυμα. Το οποίο δεν είναι άλλο από αυτό της χρόνιας παραοικονομίας. Αν υλοποιηθεί η παραπάνω λύση, πώς ακριβώς θα εξυπηρετηθούν οι άνθρωποι που δουλεύουν ‘’μαύρα’’; Δε θα εναντιωθούν σε μία τέτοια πρόβλεψη; Είναι σχεδόν δεδομένο ότι μονάχα οι άνθρωποι που έχουν κατορθώσει να καταξιωθούν επαρκώς θα λάβουν αυτήν την πρόνοια. Δημιουργείται λοιπόν ένα σημαντικό χάσμα στον ίδιο το χώρο της Τέχνης, ανάμεσα στους ευνοημένους και τους μη ευνοημένους. Ίσως, και αυτό το λέω με επιφυλάξεις, αυτός να είναι ένας λόγος για τη μέχρι την ανακοίνωση (4ης Μαϊου) αμηχανία όπου βρισκόταν η κυβέρνηση.

Προκύπτει λοιπόν νέο πρόβλημα. Όπου υπάρχει όμως πρόβλημα, υπάρχει και μια λύση για να το συμπληρώσει. Για την παρουσίασή της ωστόσο, δυστυχώς θα πρέπει να χρησιμοποιηθεί μια εκτενέστατη εισαγωγή.

Ίσως ο μέσος αναγνώστης αυτήν την περίοδο να έχει κουραστεί τις εισηγήσεις που ξεκινούν με τη φράση ‘’αυτήν την περίοδο’’. Αυτήν την περίοδο όμως, θέλω να ξεκινήσω λέγοντας, αναδεικνύονται από τη μία τα κακώς κείμενα της οικονομικής, κοινωνικής, ηθικής και πολιτικής κατάστασης της κοινωνίας στην οποία όλοι είμαστε μέλη. Μια ανάδειξη που, όπως τα καιρικά φαινόμενα, λαμβάνει χώρα πάντα σε περιόδους κρίσης. Από την άλλη, μη μοιρολατρική μεριά όμως, αναδεικνύονται και οι τρόποι με τους οποίους αυτή η κρίση μπορεί να αντιμετωπιστεί. Και πίσω από αυτούς τους τρόπους, κάποιος παρατηρητής μπορεί να εντοπίσει σημαντικές αρετές. Μία από αυτές που θα μπορούσε να διακριθεί, είναι η αλληλεγγύη.

Εδώ και 53 ημέρες, οι άνθρωποι αυτής της χώρας κατάφεραν να την επιδείξουν σε τέτοιο σημείο, που η περίπτωση της χώρας μας άξια αντιμετωπίζεται ως διεθνές πρότυπο. Δεν πρέπει όμως σε καμία περίπτωση να επαναπαυτούμε, και να πιστέψουμε ότι η κρίση τελείωσε. Πρέπει, και το δηλώνω ρητά, πρεπει να συνειδητοποιήσουμε ότι μονάχα κερδίσαμε τη μάχη. Γιατί ο πόλεμος τώρα αρχίζει. Και με τις ίδιες αρετές με τις οποίες νικήσαμε τη μάχη, ελπίζω να νικήσουμε και τον πόλεμο. Και κύρια εξ’ αυτών, όπως ήδη ειπώθηκε, η αλληλεγγύη.

Πώς συνδέεται τώρα ένα κείμενο που αφορά τους καλλιτέχνες με την αλληλεγγύη; Εύλογο ερώτημα. Με μια όμως εύλογη επίσης απάντηση. Προειδοποίηση: ακολουθεί εισαγωγή.

Η Τέχνη, είναι ο χώρος του ιδεατού. Γι΄ αυτό άλλωστε γράφεται και με ‘’Τ’’. Ο χώρος στον οποίο υπάρχει η ελεύθερη βούληση, η ελεύθερη έκφραση, η άρση κάθε είδους λογοκρισίας, το ‘’τσαλάκωμα’’. Θα ήθελα να σταθώ για λίγο στο ‘’τσαλάκωμα’’. Ένας ορισμός που θα μπορούσε να δοθεί για το ‘’τσαλάκωμα’’ -ελπίζω να μη δρω αυθαίρετα τώρα-, είναι ο εξής: τσαλακώνομαι= θυσιάζω τον εαυτό μου στο βωμό της Τέχνης, προκειμένου να προσφέρω κάτι που θα κάνει τον κόσμο πιο όμορφο. Αυτοθυσία είναι η Τέχνη! Η Τέχνη όμως, για να μπορεί να είναι φορέας πολιτισμού, θα πρέπει και να υπάρχει. Θα πρέπει να μην ξεχνάμε ότι, η Τέχνη, είναι κυρίως οι άνθρωποί της. Κι αυτοί δεν πρέπει να εξοντωθούν. Εδώ λοιπόν συνδέεται η αλληλεγγύη με την καλλιτεχνική φύση. Οι καλλιτέχνες οφείλουν, ενωμένοι, να θυσιαστούν ο ένας για τον άλλον. Γιατί, θυσιάζοντας εαυτόν για το συνάδελφό σου, θυσιάζεσαι για το ίδιο το λειτούργημά σου. Αγγίζεις το ιδεατό, αυτό που υπηρετείς. Κι εδώ δε χωρούν ανταγωνισμοί.

Προηγουμένως, αναφέρθηκε το ζήτημα του κινδύνου εσωτερικού χάσματος στο χώρο της τέχνης. Αν υλοποιηθούν οι χρηματοδοτήσεις όσων νομικά τις δικαιούνται, τότε θα δημιουργηθούν δύο στρατόπεδα: οι ευνοημένοι (μεν) και οι μη ευνοημένοι (δε). Πράγμα που, υπό διχαστικό πρίσμα, μπορεί να δημιουργήσει εύφλεκτες καταστάσεις. Εδώ λοιπόν, η τέχνη οφείλει να δείξει αυτό το αληθινό, αγνό της πρόσωπο. Αυτό της ελευθερίας. Και έτσι, θα αποφύγει την πυρκαγιά.

Τα δεδομένα, καλώς ή κακώς, παραμένουν δεδομένα. Ό,τι κι αν γίνει, σε όποιο μέρος κι αν βρεθούμε, θα υπάρχουν ευνοημένοι και μη ευνοημένοι. Αυτό το συγκεκριμένο ζήτημα, έχει μεγάλη σημασία, επισημαίνω την προσοχή σας. Για να προχωρά ομαλά η κοινωνία, τα δεδομένα δεν πρέπει να τα δαιμονοποιούμε, μα να τα αξιοποιούμε προς το καλύτερο. Και αυτή η πεποίθηση, μπορεί να έχει εφαρμογή σε αυτή τη συνθήκη.

Υπό το πρίσμα λοιπόν της προστασίας των μεν προς τους δε, και όχι της διχόνοιας, η δοθείσα συνθήκη από εύφλεκτη και ερεθιστική μπορεί να τραπεί σε καταπραϋντική και ενωτική. Προειδοποίηση: ακολουθεί λύση.

Η λύση που προτείνω έχει να κάνει με τη δημιουργία ενός ιερού και απαραβίαστου νέου φορέα. Το ιερό και απαραβίαστο ‘’Ταμείο για τον Καλλιτέχνη’’. Από το να είναι αυτοδιοικούμενη οργάνωση, κρίνω προτιμότερο το να αποτελέσει έναν κρατικό φορέα.

Αυτό, πρώτον θα προσδώσει την απαραίτητη νομιμότητα σε ένα τέτοιο εγχείρημα. Επίσης, θα αποφευχθούν έτσι δόλιες σκοπιμότητες ‘’επιτηδείων’’. Δεύτερον, και ίσως σημαντικότερο, θα ανακουφίσει τη διαταραγμένη σχέση πολίτη- Πολιτείας.

Ο τρόπος τώρα με τον οποίο θα λειτουργήσει το ταμείο, έχει να κάνει ως εξής: όσοι καλλιτέχνες δικαιούνται νομικά το ποσό των 800€ και δεν τα χρειάζονται, θα μπορούν να το καταθέσουν εκεί. Έπειτα, το συγκεντρωθέν ποσό θα διαμοιραστεί στους ‘’μη ευνοημένους’’. Για την οργάνωση και την αποτελεσματικότερη λειτουργία ενός τέτοιου εγχειρήματος, δυστυχώς δεν είμαι αρμόδιος να μιλήσω. Ας το αναλάβουν όσοι γνωρίζουν καλύτερα περί τέτοιων ζητημάτων. Και ξαναλέω, λύκοι κυκλοφορούν σε κάθε κρίση, ας το αναλάβουν καλύτερα φορείς του κράτους- προστάτη. Αυτό που μπορούσα να κάνω, το έκανα. Μένει μόνο να φανεί αν, ο σπόρος, θα μπει στη γη ή αν θα τον πάρει ο αέρας.