Πανδημίες ναι! Θεομηνίες ναι! Πόλεις όχι;

Λέξεις: Χρήστος-Ερμής Λαζάρου

Κατά το μεγαλύτερο μέρος της περιόδου που ονομάζουμε αρχαιότητα στον δυτικό κόσμο, δηλαδή περίπου από το 1000 π. Χ. μέχρι και το 200 μ. Χ., η πόλη – κράτος αποτέλεσε βασικό πρωταγωνιστή. Αθήνα εναντίον Σπάρτης, Ρώμη εναντίον Καρχηδόνας, Αλεξάνδρεια, Βαβυλώνα, Μέμφιδα. Οι πόλεις είχαν πιο ισχυρή αντιληπτική υπόσταση από τα έθνη. Ένας πολίτης ήταν πρώτα Αθηναίος και μετά Έλληνας.

Αργότερα κατά τη διάρκεια του μεσαίωνα αυτή η συνθήκη άλλαξε. Αρνητικές αλλαγές στην υγιεινή των πολιτών και αδιαφορία για την καθαριότητα οδήγησαν σε άνοδο των πανδημιών. Σε συνδυασμό με αυτό που ορισμένοι κλιματολόγοι υποστηρίζουν ότι ήταν μια μικρή μείωση της θερμοκρασίας (μια μίνι εποχή των παγετώνων), έκαναν τα αστικά κέντρα να είναι αφιλόξενα, ανθυγιεινά, βρώμικα και επικίνδυνα. Οι περισσότεροι άνθρωποι στράφηκαν προς την επαρχία και την αγροτική ζωή ως λύση καθώς γνώριζαν πως οι μικροί οικισμοί δεν διέθεταν τόσο μεγάλα ποσοστά ασθενειών και θανάτων.

Φτάνοντας στο σήμερα, τα τελευταία 100 χρόνια όλο και περισσότεροι άνθρωποι επιλέγουν συνειδητά να αφήσουν τη ζωή στην επαρχία και να εγκατασταθούν και να εργαστούν μόνιμα σε μεγάλα αστικά κέντρα. Σύμφωνα με έρευνες το 55% του σύγχρονου παγκόσμιου πληθυσμού ζει σε πόλεις ενώ αυτό το ποσοστό αναμένεται να φτάσει στα 68% σε λίγες δεκαετίες εάν ο ρυθμός αύξησης παραμείνει σταθερός. Παράλληλα, οι πόλεις αποτελούν πλέον την κινητήρια δύναμη των εθνικών οικονομιών με το 60% του παγκόσμιου ΑΕΠ να αναλογεί σε αστικά κέντρα. Φυσικά όλα αυτά δεν είναι περίεργα ή ανεξήγητα αφού η υγιεινή των πόλεων έχει βελτιωθεί δραματικά τις τελευταίες δεκαετίες επιτρέποντας σε ανθρώπους να έχουν ποιοτική ζωή άρα και εκτεταμένη μετακίνηση, συνδιαλλαγή και παραγωγή προϊόντων, πληροφοριών, ιδεών και κεφαλαίων.

Κάπου εδώ έρχεται η καραντίνα να αλλάξει τα δεδομένα της κατάστασης. Οι αυξημένες μετακινήσεις πληθυσμών μέσα σε πόλεις, ανάμεσα σε νόμους ή και ανάμεσα σε κράτη οδηγεί σε υπεραυξημένη κινητικότητα μικροβίων. Είναι αλήθεια απορίας άξιο πώς δεν είχαμε κι άλλες καραντίνες προτύτερα. Με λίγα λόγια τα αστικά κέντρα μετατρέπονται για άλλη μια φορά σε συσσωρευτές ασθενειών. Αντίστοιχα τα περιοριστικά μέτρα της καραντίνας εφαρμόζονται πιο αποτελεσματικά στις πόλεις. Οι πολίτες αναγκάζονται να περάσουν αμέτρητες ώρες περιορισμένοι στους προσωπικούς τους χώρους ενώ οι κάτοικοι της επαρχίας βιώνουν μια πιο ελαστική κατάσταση. Ακόμα πολλοί από αυτούς διαθέτουν αυλές και κήπους όπου μπορούν ακόμα και να καλλιεργήσουν τροφή σε περίπτωση έλλειψης φαγητού και εισοδήματος.

Συνεπώς οδεύουμε προς ένα νέο μεσαίωνα; Πιθανότατα όχι. Το σίγουρο ωστόσο είναι πως οι πανδημίες και οι θεομηνίες θα αυξηθούν από εδώ και πέρα λόγω της κλιματικής αλλαγής. Κάποιοι επιστήμονες έφτασαν στο σημείο να προειδοποιήσουν και να προβλέψουν πως με το λιώσιμο των πάγων, προϊστορικά μικρόβια στα οποία μάλλον κανένα είδος δεν έχει ανοσία, θα ξεχυθούν στον πλανήτη.

Με λίγα λόγια είναι πλέον πολύ πιθανό, χαρακτηριστικά από την καραντίνα που βιώσαμε να μετατραπούν σε καθημερινές συνήθειες και τρόπο ζωής.