Πλέον το παρελθόν δεν βοηθά να αντιμετωπίσουμε τη πανδημία

Εικόνες: Unsplash

Τους τελευταίους 20 μήνες, δημοσιογράφοι και πολιτικοί έχουν μπει σε μια διαδικασία να προσπαθήσουν να καταλάβουν τι μπορεί να μας διδάξει το παρελθόν σχετικά με τις μολυσματικές ασθένειες. Σχεδόν πάντα καταλήγουν σε ερωτήματα τα οποία σχετίζονται με το πώς αυτή η πανδημία είναι παρόμοια με την πανδημία της ισπανικής γρίπης του 1918-19, που μέχρι πρότινος, δηλαδή μέχρι τη COVID-19, ήταν η χειρότερη πανδημία στην ιστορία της ανθρωπότητας.

Η αλήθεια είναι ότι δεν έχουμε ιστορικό προηγούμενο για τη στιγμή που βρισκόμαστε τώρα. Πρέπει να σταματήσουμε να σκεφτόμαστε το 1918 ως οδηγό για το πώς θα ενεργήσουμε στο παρόν και να αρχίσουμε να σκεφτόμαστε το 2021 ως οδηγό για το πώς θα ενεργήσουμε στο μέλλον. Αυτή είναι η πανδημία που ιστορικοί της ιατρικής επιστήμης θα μελετήσουν και θα διδάξουν στην επόμενη γενιά γιατρών και φοιτητών δημόσιας υγείας.

Ορισμένες ομοιότητες υπάρχουν μεταξύ της πανδημίας του σήμερα και του 1918. Για παράδειγμα, το οικονομικό κόστος της καραντίνας και οι φόβοι που ενέπνευσε παγκοσμίως ο κάθε ιός ξεχωριστά. Μάλιστα, λίγο πριν έρθει η Μετάλλαξη Δέλτα, όλοι περίμεναν με ανυπομονησία ένα «καυτό καλοκαίρι» στην μετά εμβολιασμού εποχή, ονειρεύονταν να ταξιδέψουν ξανά και να επιστρέψουν στο γραφείο. Όλοι ελπίζαμε ότι ίσως και να οδεύαμε προς την «κανονικότητα» και ίσως ακόμη και προς μια άνθηση παρόμοια με εκείνη της δεκαετίας του 1920.

Η επιδημία της γρίπης (μαζί με το τέλος του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου) συνέβαλε στο σύνθημα της προεκλογικής εκστρατείας του Warren G. Harding το 1920, «κανονικοί καιροί και επιστροφή στην κανονικότητα». Ο Harding προέδρευσε σε αυτό που ο Φ. Σκοτ Φιτζέραλντ ονόμασε περίφημα «Εποχή της Τζαζ», μια εποχή κατά την οποία, όπως έγραψε ο Φιτζέραλντ στο βιβλίο του The Crack-Up, «οι αβεβαιότητες του 1919 είχαν τελειώσει, δεν υπήρχε αμφιβολία για το τι επρόκειτο να συμβεί. Η Αμερική προχωρούσε στο μεγαλύτερο, πιο φανταχτερό γλέντι της ιστορίας και θα είχαμε πολλά να πούμε γι’ αυτό».

Αλλά οι τελευταίες εβδομάδες στέρησαν αυτή τη σκέψη σε πολλούς από εμάς. Στον κοινωνικά κατεστραμμένο και ιδεολογικά διασπασμένο κόσμο μας, η ευκαιρία για μια νέα εποχή αντίστοιχη των Roaring ’20s, της αναγέννησης του πολιτισμού και της κερδοφορίας, είναι μάλλον μικρή.

Οι διαφορές μεταξύ των πανδημιών υπερτερούν των ομοιοτήτων. Από την άποψη των αριθμών ή αλλιώς των «σκληρών δεδομένων». Από τη COVID-19 έχουν νοσήσει περισσότεροι άνθρωποι από ό,τι στη πανδημία της γρίπης του 1918-19, παρόλο που δημογραφικά θα μπορούσαμε να λάβουμε υπόψη τον μικρότερο παγκόσμιο πληθυσμό το 1918 και τη σχετική νεότητα πολλών εκ των θυμάτων της γρίπης.

Η γρίπη φαίνεται ότι σκότωσε περίπου 500.000 έως 650.000 Αμερικανούς ενώ οι εκτιμήσεις για τους θανάτους παγκοσμίως ξεκινούν από περίπου 20 εκατομμύρια και φτάνουν μέχρι και τα 100 εκατομμύρια. Από τις 18 Αυγούστου 2021, ο καταγεγραμμένος παγκόσμιος αριθμός κρουσμάτων της COVID-19 ήταν πάνω από 208 εκατομμύρια, ο καταγεγραμμένος αριθμός θανάτων στις ΗΠΑ ήταν πάνω από 623. 000 και τουλάχιστον 4,3 εκατομμύρια παγκοσμίως έχουν πεθάνει.

Τέτοιες εντυπωσιακές στατιστικές έρχονται καθώς η πιο μεταδοτική Μετάλλαξη Δέλτα συνεχίζει να προκαλεί μια κόλαση. Με άλλα λόγια, αυτή η πανδημία απέχει πολύ από το να τελειώσει. Σε όλη την καταγεγραμμένη ιστορία, ο κόσμος δεν έχει σταματήσει να λειτουργεί ποτέ τόσο απότομα όσο για τους περισσότερους από εμάς κατά τη διάρκεια του τελευταίου περίπου έτους. Το 1918, οι διαταγές κοινωνικής αποστασιοποίησης υιοθετήθηκαν για πολύ μικρότερα χρονικά διαστήματα, κατά μέσο όρο, περίπου για 10 εβδομάδες, σε σύγκριση με τη δική μας «δοκιμασία αντοχής στον κορονοϊό» που διήρκεσε ενάμιση χρόνο. Και τέλος, η δυσπιστία μας ο ένας για τον άλλον μοιάζει απαράμιλλη, καθώς οι μάσκες και τα εμβόλια έχουν γίνει περισσότερο πολιτικές επιλογές παρά ζητήματα δημόσιας υγείας.

Τα τελευταία 75 χρόνια, στα πλουσιότερα έθνη του κόσμου είχε δοθεί μια αναστολή από τις περισσότερες μολυσματικές ασθένειες, σε μεγάλο βαθμό χάρη στον ισχυρό μαζικό εμβολιασμό και στα προγράμματα δημόσιας υγείας. Αλλά μόνο σε αυτόν τον αιώνα, έχουμε ήδη βιώσει έξι μεταδοτικές κρίσεις (SARS το 2003, γρίπη των πτηνών H1N5 το 2005-6, γρίπη H1N1 το 2009, MERS το 2012, Έμπολα το 2014 και COVID-19). Ο κόσμος μας μετά τη COVID-19 θα περιλαμβάνει πιθανότατα διαδοχικές, αναδυόμενες και επανεμφανιζόμενες μολυσματικές απειλές.

Η ακραία κλιματική αλλαγή μπορεί να επιφέρει έναν εντελώς νέο μικροβιακό κόσμο γεμάτο απειλές για τον ανθρώπινο πληθυσμό. Τα ταχύτατα υπερατλαντικά ταξίδια με αεροπλάνα, το αυξανόμενο κίνημα κατά του εμβολιασμού, η αντοχή στα αντιβιοτικά και οι ζωονοσογόνες μετακινήσεις ιών από το ένα είδος στο άλλο επιταχύνουν αυτόν τον κίνδυνο.

Για να διαχειριστούμε αυτό το μέλλον, δεν πρέπει να κοιτάξουμε στο παρελθόν μας αλλά πρέπει να κοιτάξουμε τον τρόπο με τον οποίο χειριζόμαστε το παρόν μας. Πρέπει να μάθουμε να καινοτομούμε, να σχεδιάζουμε και να δοκιμάζουμε τεκμηριωμένα πρωτόκολλα πανδημίας, να αναπτύσσουμε και να ανανεώνουμε αποθέματα προστατευτικού εξοπλισμού, συσκευών εντατικής θεραπείας, φαρμάκων και εμβολίων και να χρηματοδοτούμε τη βασική έρευνα για τις μολυσματικές ασθένειες. Πρέπει επίσης να επιμείνουμε ότι οι ηγέτες μας απαιτούν τη διαφανή επικοινωνία και επιτήρηση των ασθενειών μεταξύ όλων των εθνών, καθώς αναπτύσσονται νέες απειλές σε όλο τον κόσμο.

Οι πολίτες, επίσης, έχουν την ευθύνη να πουν στους ηγέτες τους ότι θέλουν υγιείς, επιστημονικά τεκμηριωμένες πολιτικές δημόσιας υγείας για την προστασία τους. Οι περισσότεροι από εμάς συμφωνούμε στο να πληρώνουμε φόρους για την υποστήριξη της τοπικής μας πυροσβεστικής υπηρεσίας, ακόμη και αν οι πιθανότητες να καεί το σπίτι μας είναι μικρές. Σε περίπτωση μιας τέτοιας καταστροφής, έχουμε πίστη ότι οι πυροσβέστες θα έρθουν να σβήσουν τη φωτιά πριν να είναι πολύ αργά. Η ίδια κρατική οικονομική στήριξη πρέπει να εφαρμοστεί για τη χρηματοδότηση των οργανισμών δημόσιας υγείας και για τους πολίτες μας που αντιμετωπίζουν επισιτιστική, στεγαστική ή εισοδηματική ανασφάλεια.

Αυτό που θα έπρεπε να μας κρατάει ξύπνιους τη νύχτα είναι ο πραγματικός κίνδυνος οι μπερδεμένοι ηγέτες μας να ξεχάσουν τα ίδια τα ζητήματα που μας έφεραν σε αυτό το χάος εξ αρχής. Θα προχωρήσουν σε άλλα έργα και σχέδια. Μια τέτοια σκόπιμη αμνησία βοηθάει μόνο στο να προετοιμαστούμε για μια άλλη πανδημία, μια τραγωδία με διαστάσεις Ιμαλαΐων, για να μην αναφέρουμε ότι αποτελεί σαφή απειλή για τη συλλογική μας υγεία. Η πανδημία του κορονοϊού θέτει ένα νέο σημείο αναφοράς, το οποίο θα πρέπει να μελετήσουμε για να μας βοηθήσει να αντιμετωπίσουμε την επόμενη.

*To παρόν άρθρο αποτελεί μετάφραση του αντίστοιχου άρθρου του Howard Markel, καθηγητή στο Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν και συγγραφέας του επερχόμενου βιβλίου «Το μυστικό της ζωής: Η Rosalind Franklin, ο James Watson, ο Francis Crick και η ανακάλυψη της διπλής έλικας του DNA».

Πηγή: The Atlantic

Δείτε επίσης: