Πολιτική ανασκόπηση 2021: Η πολιτική της πανδημίας ή η πανδημία της πολιτικής

Δεν ήταν λίγα τα πολιτικά γεγονότα της χρονιάς που έφυγε, αλλά η πανδημία του κορονοϊού επιβράδυνε σημαντικά τις πολιτικές εξελίξεις και περιόρισε δραστικά τις ανοιχτές πολιτικές διεργασίες, οι οποίες σε μεγάλο βαθμό πραγματοποιήθηκαν διαδικτυακά και όχι ζωντανά.

Ακόμα και το υπουργικό συμβούλιο και η Βουλή συνεδρίασαν μέσω του διαδικτύου, πρακτική που λόγω των εξελίξεων στο μέτωπο της πανδημίας θα συνεχιστεί και το 2022. Επί της ουσίας, η υγειονομική πανδημία έχει εισάγει νέα ήθη και πρακτικές στην πολιτική ζωή του τόπου. Κορυφαία κομματικά όργανα συνεδρίαζαν από απόσταση, κομματικά συνέδρια, όπως της ΝΔ, αναβλήθηκαν ενώ εκλογές σε σωματεία και φορείς μέσα στο 2021, διεξήχθησαν με ηλεκτρονικές ψηφοφορίες.

Αυτή η αλλαγή στην πολιτική πρακτική αναγκαστικά άλλαξε σε μεγάλο βαθμό και την πολιτική συμπεριφορά συνολικά της κοινωνίας των πολιτών. Λόγω κορονοιού, επί παραδείγματι είχαμε αισθητή μείωση των κινητοποιήσεων και των πολιτικών συγκεντρώσεων, όπως και των πολιτικών αντιπαραθέσεων. Ωστόσο η πανδημία, μέσα στο 2021, προκάλεσε και εντάσεις με ξεχωριστό πολιτικό νόημα: το κίνημα των αντιεμβολιαστών πρόσφερε την ευκαιρία στην άκρα δεξιά να επιχειρήσει την επανεμφάνιση της, εκμεταλλευόμενη πολιτικά το φαινόμενο των αρνητών του κορονοιού και των εμβολίων. Ο πολιτικός ανορθολογισμός το 2021 κατέγραψε κέρδη

Τα κορυφαία πολιτικά γεγονότα στην Ελλάδα για το 2021 ήταν:

• Κυβερνητικοί ανασχηματισμοί:

Μέσα στο 2021 είχαμε δύο κυβερνητικούς ανασχηματισμούς. Ο πρώτος έγινε στις 13 Αυγούστου και χαρακτηρίστηκε «μίνι» ανασχηματισμός, με πιο σοβαρή αλλαγή, την αναβάθμιση του γ.γ. του υπουργείου Οικονομικών, Χρήστου Τριαντόπουλου, σε υφυπουργό στον Πρωθυπουργό, την αναβάθμιση του υφυπουργού Χρήστου Σκέρτσου σε υπουργό Επικρατείας και την ανάδειξη του Γιάννη Οικονόμου, σε κυβερνητικό εκπρόσωπο με αναπληρώτρια την Αριστοτελία Πελώνη.

Ο ανασχηματισμός που ακολούθησε στις 31 Αυγούστου, και έγινε στον απόηχο των καταστροφικών πυρκαγιών σε Εύβοια και Αττικήμ σημαδεύτηκε από το παρασκήνιο γύρω από την άρνηση του πρώην υπουργού του ΣΥΡΙΖΑ, Ευάγγελου Αποστολάκη, να αναλάβει το υπουργείο Πολιτικής Προστασίας, ο οποίος αρχικά είχε αποδεχτεί τη θέση. Στις άλλες σημαντικές ανακατατάξεις ήταν η σύσταση του νέου υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας, υπό τον Χρήστο Στυλιανίδη, η αντικατάσταση του Βασίλη Κικίλια, από τον Θάνο Πλεύρη, στο υπουργείο Υγείας, η απομάκρυνση του Μιχάλη Χρυσοχοίδη, από το υπουργείο Προστασίας του Πολίτη, και η μετακίνηση του Νίκου Χαρδαλιά, στο υπουργείο Άμυνας.

• Θετικός ο απολογισμός στη ΝΔ:

Για το κυβερνών κόμμα το 2021, δεν ήταν μία εύκολη χρονιά. Η επιβολή του lockdown από τον Νοέμβριο του 2020 μέχρι και τον Μάρτιο του 2021 και των άλλων περιοριστικών μέτρων, λόγω πανδημίας, προκάλεσαν οικονομική ύφεση και γκρίνια στους ελεύθερους επαγγελματίες και στη «μεσαία τάξη», αλλά η κυβέρνηση, όπως δείχνουν και οι δημοσκοπήσεις, αντέχει. Ωστόσο η αδυναμία της κυβέρνησης να ελέγξει αποτελεσματικά την υγειονομική κρίση και τις επιπτώσεις της, δεν άφησε αλώβητο το κυβερνητικό στρατόπεδο, με τους ψηφοφόρους και τα μεσαία στρώματα που παραδοσιακά ψηφίζουν συντηρητικά, να εκφράζουν τη δυσαρέσκεια τους, ιδίως για τους πρόχειρους σχεδιασμούς και τις παλινωδίες στις επιλογές των μέτρων.

Επίσης οι πυρκαγιές σε Αθήνα και Εύβοια, κλόνισαν την εικόνα του περίφημου επιτελικού κράτους ενώ το «αντιεμβολιαστικό κίνημα», της προκάλεσε φθορά και απώλειες από το δεξιό άκρο, παρά τις προσπάθειες του Α. Γεωργιάδη και την υπουργοποίηση Πλεύρη. Το 2021 δεν ήταν κοινωνικά και πολιτικά ήρεμο για τη ΝΔ, αλλά πολιτικά το κόστος δείχνει να το διαχειρίζεται με άνεση, κυρίως διότι δεν μεταφέρεται ως πολιτικό κέρδος σε κάποιο κόμμα της αντιπολίτευσης, ακόμη. Κατά συνέπεια η χρονιά που έρχεται για τη ΝΔ θα είναι μία περίοδος διόρθωσης και ανάκαμψης και ίσως εθνικών εκλογών, αν τελικά ο κ. Μητσοτάκης, αποφασίσει να ποντάρει στο σενάριο των διπλών εκλογών, λόγω απλής αναλογικής.

• Η απώλεια της Φώφης Γεννηματά:

Ο θάνατος της προέδρου του Κινήματος Αλλαγής, στις 25 Οκτωβρίου, προκαλεί πανελλήνια θλίψη. Η Φώφη Γεννηματά, φεύγει στα 56 χρόνια και αφήνει πίσω της ισχυρή πολιτική παρακαταθήκη για το κόμμα της, που μέσα από ένα τραγικό γεγονός ξαναβρίσκει την ενότητα και τη δυναμική του. Το μεγάλο επίτευγμα της Φ. Γεννηματά ήταν ότι παρέλαβε ένα κόμμα, το ΠΑΣΟΚ, σχεδόν διαλυμένο με το χαμηλότερο εκλογικό ποσοστό στην ιστορία του και το μετουσίωσε σε ένα πολιτικό σχηματισμό, το Κίνημα Αλλαγής που εδραιώθηκε ως τρίτη πολιτική δύναμη στη χώρα.

• Οι εξελίξεις στο ΚΙΝΑΛ και η άνοδος του Ν. Ανδρουλάκη:

Οι εσωκομματικές εκλογές σε δύο γύρους, στις 5 και 12 Δεκεμβρίου, αναδεικνύουν νέο πρόεδρο του ΚΙΝΑΛ, τον ευρωβουλευτή, Νίκο Ανδρουλάκη, που στο δεύτερο γύρο με ποσοστό 67,9% νικά κατά κράτος τον Γιώργο Παπανδρέου. Αυτή η εξέλιξη σηματοδοτεί σίγουρα σημαντικές εξελίξεις στον ευρύτερο χώρο της κεντροαριστεράς και προκαλεί ανακατατάξεις στο πολιτικό σύστημα.

Το 2021 για την κεντροαριστερά έκλεισε με μία μεγάλη απώλεια αλλά και με μία σημαντική αλλαγή σε ηγετικό επίπεδο, που υπόσχεται την ανανέωση στην στρατηγική και την επιστροφή σε διψήφια εκλογικά ποσοστά. Ωστόσο κατά τη διάρκεια της χρονιάς, το ΚΙΝΑΛ δεν κατόρθωσε να ξεχωρίσει ως διακριτή πολιτική δύναμη, παρότι επένδυε στη ρητορική της αυτόνομης πορείας. Πρακτικά στη Βουλή το ΚΙΝΑΛ έδειξε να μη ξεχνά τη συνεργασία Σαμαρά – Βενιζέλου, υπερψηφίζοντας σε ποσοστό κοντά στο 70% τα κυβερνητικά νομοσχέδια.

• Αλλαγή πλεύσης στον ΣΥΡΙΖΑ και το αίτημα Τσίπρα για πρόωρες εκλογές:

Για πρώτη φορά από το 2019, ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ,  λίγο πριν φύγει το 2021,  διατυπώνει αίτημα για προσφυγή στις εθνικές κάλπες, προβάλλοντας τα συνθήματα για «νέα αρχή» και «η πολιτική αλλαγή, είναι ζήτημα ζωής».

Ο ΣΥΡΙΖΑ, μετά τις εξελίξεις στο ΚΙΝΑΛ, συνειδητοποιεί ότι στο χώρο του κέντρου και της κεντροαριστεράς, οι συσχετισμοί έχουν αρχίσει να αναδιαμορφώνονται. Μέσα στο 2021 διατήρησε υψηλούς του τόνους έναντι της κυβέρνησης, αλλά μέχρι και τον Δεκέμβριο, απέφυγε να ζητήσει προσφυγή στις κάλπες. Στο εσωτερικό του προσπάθησε να υλοποιήσει το εγχείρημα της οργανωτικής και της προγραμματικής του ανανέωσης, χωρίς ωστόσο, λόγω συνθηκών, να κατορθώσει να δρομολογήσει τις διαδικασίες για το συνέδριο, το οποίο θεωρητικά έχει προγραμματιστεί για τον Φεβρουάριο του 2022.

Σημαντική μέσα στο 2021 ήταν η διαδικασία της προγραμματικής συνδιάσκεψη του ΣΥΡΙΖΑ, που πραγματοποιήθηκε το Ιούλιο. Στη συνδιάσκεψη συζητήθηκαν θέματα κυρίως πολιτικής φυσιογνωμίας και στρατηγικής και καταρτίστηκε η προγραμματική πρόταση του κόμματος. Υπήρξε έντονος πολιτικό διάλογος και υπήρξαν διαφωνίες αλλά η πολιτική απόφαση τελικά πέρασε με ποσοστό 96,4%. Ανάλογο κλίμα γόνιμης αντιπαράθεσης υπάρχει σε όλα τα επίπεδα του κόμματος, όπου οι «προεδρικοί» της «Ενωτικής Κίνησης» , η τάση της «Ομπρέλλας», η  μετεξέλιξη των 53, και η «Ριζοπαστική Εναλλακτική Ενότητα» (ΡΕΝΕ) (κυρίως πασοκογενείς), κατορθώνουν μέσα από τις αντιθέσεις τους να συνυπάρχουν και να λειτουργούν συνθετικά. Το μεγάλο στοίχημα για τον Α. Τσίπρα και το κόμμα του, είναι οι επόμενες εκλογές που σίγουρα θα κρίνουν την ενότητα και την προοπτική του ΣΥΡΙΖΑ

• Καταδίκη Χρυσής Αυγής – Τεράστια αντιφασιστική συγκέντρωση στο Εφετείο:

Αρχές Οκτωβρίου πραγματοποιείται στην Αθήνα τεράστια αντιφασιστική συγκέντρωση με αφορμή τον ένα χρόνο μετά την καταδικαστική απόφαση για την νεοναζιστική Χρυσή Αυγή. Χιλιάδες πολίτες, παρά την πανδημία, πραγματοποίησαν πορεία προς το Σύνταγμα όπου πραγματοποιείται αντιφασιστική συναυλία. Κυρίαρχο σύνθημα ήταν το «έξω οι φασίστες από τις γειτονιές μας». Παρούσα στη συγκέντρωση η μητέρα του Παύλου Φύσσα, Μάγδα, δηλώνει ότι «ο αγώνας συνεχίζεται, τίποτα δεν έχει τελειώσει».

• Ελληνογαλλική συμφωνία:

Πολλά ειπώθηκαν επίσης για την υπογραφή τον Σεπτέμβριο, της αμυντικής συμφωνίας της Ελλάδας με τη Γαλλία, ύψους 5 δισ. ευρώ, για την προμήθεια των υπερσύγχρονων φρεγατών Μπελαρά. Η συμφωνία  περιλαμβάνει για πρώτη φορά, ρήτρα αμοιβαίας αμυντικής συνδρομής σε περίπτωση ένοπλης επίθεσης.

• Αμυντική συνεργασία Ελλάδας-ΗΠΑ:

Το Οκτώβριο είχαμε και την υπογραφή της αναβαθμισμένης αμοιβαίας αμυντικής συνεργασίας της χώρας μας με τις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, για την υποστήριξη του εκσυγχρονισμού των Ελληνικών Ένοπλών Δυνάμεων. Η συμφωνία πέρασε από την Αμερικάνικη Γερουσία και τη σχετική τροπολογία ενέκρινε ο πρόεδρος Τζο Μπάιντεν, που ανοίγει το δρόμο για την πώληση στην Ελλάδα μαχητικών F-35.

• Σύνοδος Κορυφής στην Αθήνα:

Τον Σεπτέμβριο πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα η Σύνοδος Κορυφής των κρατών-μελών του νότου της Ευρωπαϊκής Ένωσης (EUMED9), μέσω της οποίας η ελληνική κυβέρνηση επιδίωξε να στείλει μηνύματα στην γείτονα για το καθεστώς ασφάλειας στην Ανατολική Μεσόγειο και την τουρκική παραβατικότητα στο Αιγαίο και στη Κύπρο.

Να σημειωθεί ότι EUMED9 πραγματοποιήθηκε στον απόηχο της περίφημης συμφωνίας AUKUS στον Ειρηνικό μεταξύ ΗΠΑ- Βρετανίας και Αυστραλίας και πως συμμετείχαν ξεχωριστές προσωπικότητες της ΕΕ όπως η πρόεδρος της Κομισιον, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, ο πρόεδρος της Γαλλίας, Εμμανουέλ Μακρόν, και οι πρωθυπουργοί της Ιταλίας και της Ισπανίας, Μάριο Ντράγκι και Πέδρο Σάντσεθ.

• Η επίσκεψη της Μέρκελ στην Ελλάδα:

Τον Οκτώβριο ήρθε στην Ελλάδα η  Γερμανίδα καγκελάριος Α. Μέρκελ. Ήταν μία αποχαιρετιστήρια επίσκεψη κατά την οποία, η πρώην πια Γερμανίδα καγκελάριος, παραδέχτηκε δημοσίως ότι η πολιτική που ακολούθησε έναντι της Ελλάδας ήταν ιδιαίτερα σκληρή. Μίλησε για για «εξαιρετικά αποτελέσματα» της Ελλάδας και παραδέχτηκε τρεις φορές δημόσια πως ζήτησε «τόσα πολλά από τους Έλληνες». Ιστορικής όμως σημασίας ήταν η επίσκεψη του στο νησί της Μυτιλήνης όπου μετέβη στον προσφυγικό καταυλισμό του Καρά Τεπέ και απεύθυνε μήνυμα σε όλο τον κόσμο υπέρ των προσφύγων και των μεταναστών. «Αδελφοί, ας μην απαρνηθούμε την ανθρωπιά που μας συνδέει. Παρακαλώ τον Θεό να μας αφυπνήσει. Να αφυπνήσει τις κωφές μας καρδιές. Ευχαριστώ τους κατοίκους του νησιού αυτού και της χώρας  για όλα όσα κάνουν», είπε μεταξύ άλλων ο Πάπας.

• Ο θάνατος του Κάρολου Παπούλια:

Η χρονιά έκλεισε με ένα δυσάρεστο γεγονός, το θάνατο του πρώην προέδρου της Δημοκρατίας, Κάρολου Παπούλια. Έφυγε πλήρης ημερών, στα 92 χρόνια και ετάφη με τιμές αρχηγού κράτους στο Νησί των Ιωαννίνων. Βουλευτής του ΠΑΣΟΚ για 26 χρόνια (1977-2004). Στις στις 8 Φεβρουαρίου του 2005 ο Κάρολος Παπούλιας εξελέγη Πρόεδρος της Δημοκρατίας με 279 ψήφους και στις 3 Φεβρουαρίου 2010 ο Κάρολος Παπούλιας επανεξελέγη στο ύπατο αξίωμα της χώρας με 266 ψήφους.

• Τα 200 χρόνια από την ελληνική επανάσταση:

Το 2021 ήταν η χρονιά της Ελληνικής Επανάστασης. Έκλεισαν 200 χρόνια από το ξεκίνημα του ελληνισμού να ξαναβρεί το εθνικό του στίγμα και να ξαναγεννηθεί ως ανεξάρτητο και ελεύθερο κράτος. Πολλές οι εκδηλώσεις σε όλη τη χώρα, με κορυφαία την επέτειο της 25ης Μαρτίου στην Αθήνα, όπου συμμετείχαν πολλοί ξένοι ηγέτες.