Πότε θα πούμε το Έως εδώ;

Όταν διάβασα την είδηση για την κακοποίηση δύο ανήλικων κοριτσιών στην περιοχή της Δυτικής Αττικής από ηλικιακά μεγαλύτερούς τους, έκαναν αμέσως την εμφάνισή τους στο μυαλό μου όλα τα επιχειρήματα όσων θα έσπευδαν να πουν ίσως με θάρρος, αλλά σίγουρα με θράσος ότι μάλλον το ήθελαν με το να συναινέσουν να ακολουθήσουν τους νεαρούς, πετώντας με αυτές τις απόψεις τους στα σκουπίδια το κίνημα του #metoo, τις αποκαλύψεις για το μαρτύριο, ψυχικό και σωματικό, που βιώσαν τα θύματα σεξουαλικής κακοποίησης, τις καταγγελίες που έχουν γίνει και τις γνωρίζει, πλέον, όλη η κοινωνία χάρη στη δημοσιότητα που πήραν όλο αυτό το διάστημα, αφότου ακούστηκαν τα πρώτα περιστατικά και εξής.

Τους τελευταίους μήνες η ελληνική κοινωνία δονείται από τις αποκαλύψεις για τα σεξουαλικά σκάνδαλα κακοποίησης από ανθρώπους που βρίσκονταν σε θέσεις εξουσίας σε διάφορους χώρους του δημόσιου βίου. Σκάνδαλα που συγκαλύφθηκαν από όσους μπορούσαν να τα συγκαλύψουν, παραβατικές συμπεριφορές που για κάποιους που γνώριζαν δεν υπήρχε ζήτημα, αρκεί να μην έρχονταν στη δημοσιότητα, πολλές φορές εκβιάζοντας τα ίδια τα θύματα. Η κοινωνία είδε και άκουσε για πράξεις που συγκλονίζουν και μόνο στην ιδέα ότι μπορεί να τις έκανε ένας άνθρωπος σε άλλον άνθρωπο.

Η ιδέα που είχαν όσοι επιχείρησαν να κακοποιήσουν σεξουαλικά κάποιον είναι πως μπορούν να ασκήσουν δύναμη ή/και βία σε αυτόν που δεν θα τους πει ρητά όχι επειδή φοβάται ή για άλλους λόγους και ότι ο άλλος τούς ανήκει και μπορούν να τον εκμεταλλευτούν. Είτε πρόκειται για άτομα με εξουσία που εκμεταλλεύτηκαν σεξουαλικά ανθρώπους προκειμένου, κατά δήλωσή τους, να τους βοηθήσουν επαγγελματικά, είτε πρόκειται για κακοποίηση που δεν είχε τέτοιο κίνητρο -από συντροφικές σχέσεις μέχρι κάτι που ξεκίνησε ως φλερτ- το μοτίβο είναι το ίδιο: η έλλειψη επίγνωσης των ορίων για το μέχρι πού μπορείς να προχωρήσεις, κοινώς πού τελειώνουν τα δικαιώματά σου και αρχίζουν του άλλου.

Η πολιτεία πρέπει να εντάξει άμεσα τη σεξουαλική διαπαιδαγώγηση στα σχολεία, προκειμένου να αρχίσει να καλλιεργείται σε ρεαλιστική βάση η κουλτούρα της ισότητας και της συναίνεσης. Είναι γνωστό ότι σε πολλά σπίτια δεν υπάρχει ούτε ως ιδέα η έννοια της ισότητας μεταξύ των φύλων. Αν, λοιπόν, δεν αδράξει το σχολείο την ευκαιρία να καλύψει αυτό το μεγάλο κενό που υπάρχει αυτήν τη στιγμή στην κοινωνία, δεν θα το κάνει κάποιος άλλος. Δεν θα το κάνει η τηλεόραση και τα προϊόντα της (σίριαλ, ριάλιτι) που έχουν από καιρό αποκοπεί από την κοινωνική πραγματικότητα, δεν θα το κάνουν οι φίλοι, οι γνωστοί και οι παρέες, καθώς ειδικά σε νεαρές ηλικίες υπερισχύουν οι ιδέες των ατόμων που είναι πιο αρεστά, πιο δημοφιλή και πολλές απόψεις ομογενοποιούνται. Μόνο το σχολείο είναι ικανό να το κάνει, προκειμένου να σπάσει αυτό το απόστημα που έχει πιάσει ρίζες σε πολλές πτυχές της κοινωνίας.

Ωστόσο, αρκεί η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση για να πούμε ότι θα τελειώσουμε με την κακοποίηση; Η απάντηση είναι όχι. Για να εκριζωθεί η κουλτούρα του βιασμού, η οποία δεν εξαφανίστηκε δια μαγείας όταν ακούσαμε και διαβάσαμε για αυτή, χάρη στη δύναμη των θυμάτων που βγήκαν μπροστά, θα χρειαστεί, μαζί με την παιδεία, να απαιτήσουμε ένα όριο στο τι θεωρείται φυσιολογικό πλέον στην τηλεόραση. Δεν αρκεί να φυτευτεί ο σπόρος μιας διαφορετικής κουλτούρας, αυτής της καθολικής ισότητας, μέρος της οποίας είναι η φυλετική ισότητα. Όταν για δεκαετίες προβάλλονται πρότυπα και συμπεριφορές που θεωρούνται mainstream και εντυπωσιάζουν, επειδή ακριβώς απέχουν από την κοινωνικά πραγματικότητα και παραμυθιάζουν τον κόσμο, αυτά τα πρότυπα υιοθετούνται από πολύ κόσμο. Η κοινωνία έχει για δεκαετίες αφεθεί στο φαίνεσθαι και χρειάζεται πολλή προσπάθεια να ισορροπήσει κάπως με το είναι της. Χρειάζεται να επαναξιολογήσει τις ανθρωπιστικές αξίες της και να το κάνει ριζικά. Αν παραδεχτούμε ότι η δεκαετής κρίση, την οποία ορίσαμε και ως κρίση αξιών, δεν μας άλλαξε τελικά και μείναμε βαλτωμένοι σε προηγούμενες πρακτικές και απόψεις, αν δεχτούμε την ηθική ήττα και δεν απαιτήσουμε να αλλάξουν όσα πρέπει να αλλάξουν, δεν θα γίνει πράξη η ισότητα.

Εν τέλει, χρειάζεται να πούμε μπράβο στα κορίτσια που βρήκαν τη δύναμη και κατήγγειλαν αυτούς που έκαναν όσα έκαναν, χωρίς να τους αγγίξουν ή να τους διδάξουν όσα τρομακτικά παρακολουθήσαμε τις προηγούμενες ημέρες. Το να βρεθεί η δύναμη και να καταγγελθούν μια παρόμοια γεγονότα είναι το ζητούμενο στην απευκταία περίπτωση που συμβεί παρόμοια εγκληματική πράξη. Η Σοφία Μπεκατώρου έδειξε στην ελληνική κοινωνία το θάρρος που απαιτείται από τα θύματα για να διαβούν τον δρόμο του μαρτυρίου που ξεκίνησε από την κακοποίηση από άλλους ανθρώπους, τους εσωτερικούς δαίμονες με τους οποίους πρέπει να παλέψουν και όταν νιώσουν δυνατά ώστε να το καταγγείλουν, να το καταγγείλουν. Πολλά θύματα πήραν δύναμη από αυτές τις αποκαλύψεις και βγήκαν και μίλησαν ανοιχτά. Μέχρι και ο τελευταίος πολίτης να κάνει κτήμα του ότι το όχι ρητό ναι σημαίνει όχι, τότε δεν μπορούμε να λέμε ότι ξεμπερδέψαμε με το τέρας της βίας.