Ρεπορτάζ: Βιασμός 24χρονης, social media και η κοινωνία

Υπόθεση ομαδικού βιασμού 24χρονής. Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή και ξεκαθαρίζω πως αυτό το ρεπορτάζ θα είναι βιωματικό, θα έχει απόψεις ειδικών και στοιχεία από δημοσκοπήσεις που έτρεξαν στα social media.

Ήταν πρωτοχρονιά, η κοπέλα πιέστηκε ή απλά ήθελε να πάει στο συγκεκριμένο πάρτι, δεν με ενδιαφέρει το ρήμα και δεν θα σταθώ εκεί, θα σταθώ στο γεγονός του ότι, 4 “άντρες”, πλούσιοι, ιδανικοί της κοινωνίας, της ρίχνουν χάπια στο ποτό της -όπως έδειξαν οι τοξικολογικές- και την βιάζουν ομαδικά, στέκομαι στα χάπια. Η μητέρα μου όταν ξεκίνησα να βγαίνω σε club μου έλεγε πάντα “Να προσέχεις το ποτό σου, αν δεις πως κάτι έχει μέσα να ζητάς άλλο. Μην πηγαίνεις ποτέ μόνη τουαλέτα πάντα με μία φίλη σου και φυσικά μην γυρνάς μετά τις 12 μόνη στο σπίτι .” Τότε στην Α’ Λυκείου την έλεγα υπερβολική, σήμερα, ομολογουμένως κατάλαβα με τον πιο ωμό τρόπο πόσο δίκιο είχε.

Είμαι μία κοπέλα που έχω βγει ελάχιστα σε club, παρόλα αυτά ζω σε μία πόλη που γνωρίζουμε όλοι τα πάντα. Πέσαμε από τα σύννεφα με την υπόθεση, συγκλονισμένη η τοπική κοινωνία της Θεσσαλονίκης γράφουν τα site, αλλά όσοι διαβάζουμε τις εξελίξεις ξέρουμε, έχουμε ακούσει, ήμασταν μπροστά σε αντίστοιχα περιστατικά, που έλαβαν χώρα σε γνωστά νυχτερινά club με γνωστούς τύπους που επιλέγουν να παρενοχλούν και να εξαγοράζουν κοπέλες.

Και πιστέψτε με όλοι απορούμε μέχρι σήμερα, πως δεν έχουν βγει κι άλλα περιστατικά στην επιφάνεια της ήδη ξαφνιασμένης κοινωνίας. Σε αυτή την κατάσταση θέλω να παραθέσω ένα ακόμη σχόλιο, στη Θεσσαλονίκη αν δεν είσαι καλά ντυμένη, φουλ βαμμένη, δεν φοράς γόβα και δεν είσαι ας πούμε έστω και λίγο κλασικά όμορφη σε αυτά τα καταστήματα τρως πόρτα, τι σημαίνει αυτό; σου απαγορεύουν να μπεις – τροφή για σκέψη-. Θα μπορούσα να γράψω πράγματα που γνωρίζω εκ των έσω αλλά νομίζω σε λίγο καιρό θα κυκλοφορούν στα κινητά σας οπότε δεν έχει ουσία.

Προχωράμε όμως ένα βήμα παρακάτω. Και ήρθε η ώρα να σπαταλήσουμε άλλη μία φορά φαιά ουσία για μερικούς ανίδεους τυπάκους δικαστές των social media και της τηλεόρασης, βλέπω κάτι σχόλια κάτω από αναρτήσεις που υπερασπίζονται το θύμα, (στην προκείμενη περίπτωση την 24χρονή αλλά ισχύει και για άλλες υποθέσεις) του στιλ “τί δουλειά είχε στη σουίτα, πόσα χρήματα πήρε.” Σε τηλεοπτική εκπομπή με παρουσιάστρια την Σταματίνα Τσιμτσιλή ειπώθηκαν ατάκες του στιλ “2-3 νέα ωραία παιδιά που δεν θα είχαν ανάγκη να παρενοχλήσουν μία κοπέλα για να συνευρεθεί μαζί τους.” Επεμβαίνει γνωστός τηλεοπτικός δημοσιογράφος και σχολιάζει “Φυσικά και τα αγόρια είναι θύματα.” Αλήθεια, πόσο ανίκανοι και κενοί μπορεί να νοιώθετε για να βγαίνετε δημόσια και να υπερασπίζεται “φερόμενους” βιαστές. Δεν πιστεύετε πως ανήκετε κι εσείς στην κατηγορία των ανθρώπων που λένε “και αυτή γιατί πήγε στην σουίτα;” Ειλικρινά θα ήθελα λίγο να σωπάσετε, να πάψετε να μας ενοχλείτε μπας και σαν κοινωνία βρούμε την πραγματική αιτία των βιασμών και των σεξουαλικών παρενοχλήσεων, διότι εσείς είστε από την αντίπερα όχθη εκείνη που υπερασπίζεται τους θύτες, από όπου κι αν προέρχονται.

Πάμε όμως παρακάτω, η συγκεκριμένη καταγγελία όπως και εκείνη που αφορούσε τον Στάθη Παναγιωτόπουλο, προήλθε από τα social media και συγκεκριμένα από τον Ηλία Γκιώνη. Δεν θα πω με βεβαιότητα πως όλα τα θέματα ευαίσθητου περιεχομένου πρέπει να ξεκινούν από εδώ, διότι τα τελευταία πέντε χρόνια που εργάζομαι στο πεδίο των Μέσων Κοινωνικής Δικτύωσης έχω κατανοήσει πλήρως, πως περίπου το 60% των γεγονότων είναι αναληθή. Ωστόσο, η γνώμη δυο κοριτσιών που ειδικεύονται στα social media θα μας βοηθήσει να κοιτάξουμε την κατάσταση από τα μάτια τους.

Οι Felines Agency εξηγούν. 

Το θέμα είναι πάρα πολύ λεπτό. Τα Social Media είναι μία δύναμη στην οποία έχουμε όλ@ πρόσβαση και μερίδιό της στα χέρια μας. Αυτό είναι και καλό και κακό ταυτόχρονα. Καλό γιατί μπορεί κάποι@ να αποκτήσει “φωνή”, κακό γιατί αναπαράγονται ειδήσεις αλόγιστα από όλ@ τ@ χρήστ@, οι οποίες θεωρούνται πολλές φορές πλήρως αληθείς πχ. οι φωτιές το καλοκαίρι και η είδηση με τα ελάφια που ήταν ψευδής, ή οι συνεχόμενες αναδημοσιεύσεις παλαιών αναγκών των σημείων που επειδή δεν ήταν ενημερωμένες προκαλούσαν προβλήματα στους εθελοντές.

Έχουμε μία τεράστια δύναμη στα χέρια μας, με την οποία δημιουργούμε ψηφιακές κοινότητες με ουσιαστική ύπαρξη και συσπείρωση που μπορεί να μας πάει μπροστά σαν κοινωνία. Απλά, τη δύναμη που έχουμε όλ@ μας ως χρήστ@, πρέπει να την κατανοήσουμε και να τη χρησιμοποιήσουμε σωστά και με συνείδηση ασχέτως του μεγέθους του κοινού μας.

Το τελευταίο παράδειγμα, αυτό της Γεωργίας, είναι μία από τις περιπτώσεις όπου όλη η Ελλάδα σήκωσε κεφάλι και βοήθησε μέσω των Social Media να ακουστεί η φωνή της ηχηρά, τόσο ώστε να πάρει δύναμη για βγει μπροστά. Σίγουρα πάλι είχαμε να κάνουμε με παραπληροφόρηση και λάθος αναμετάδοση όπου μας έκανε να χάσουμε το δάσος και να ασχολούμαστε όχι με το δέντρο, με τον θάμνο, αλλά μπροστά στο αποτέλεσμα, δεν υφίσταται σχολιασμού.

Βάσει μίας δημοσκόπησης που έτρεξε στα social media μου, το 58% των συμμετεχόντων θεωρεί πως οι καταγγελίες περί τόσο ευαίσθητων ζητημάτων δεν πρέπει να ξεκινούν από τις πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης. Θα συμφωνήσω, ένα τόσο λεπτό θέμα ξεκίνησε την προηγούμενη εβδομάδα από εκεί και εκ τότε, ξεφτιλίζεται καθημερινά με κόντρες που δημιουργούνται μέσα σε οθόνες, και influencers που τους δώσαμε εμείς το βήμα να ανοίγουν το στόμα τους και να προσβάλλουν τόσο τα θύματα όσο και την ίδια την νοημοσύνη όλων όσων τους παρακολουθούν πιστά.

Για να καλύψω όμως ακόμη πιο εξονυχιστικά το θέμα συνομίλησα και με τις DATA WO, δύο δικηγόρους που ειδικεύονται κυρίως σε υποθέσεις που αφορούν τις γυναίκες. Τα περιστατικά σωματεμπορίας μέσω διαδικτύου, δηλαδή σωματεμπορίας για την επίτευξη της οποίας έχει χρησιμοποιηθεί ως “μέσο αλίευσης θύματος”, το διαδίκτυο αυξήθηκαν με την πανδημία, καθώς πολλά άτομα λόγω των αυστηρών περιοριστικών μέτρων θέλησαν να μεταναστεύσουν/μετακινηθούν σε άλλη χώρα, να εργαστούν αλλού και βασίστηκαν στις υποσχέσεις των σωματεμπόρων.

Το Εθνικό Κέντρο για τα Παιδιά που Εξαφανίζονται (NCMEC) που εδράζεται στις ΗΠΑ αναφέρει ότι το 78% των παιδιών που έπεσαν θύματα σεξουαλικής εκμετάλλευσης στο διαδίκτυο είναι κορίτσια. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, 2 στα 3 παιδιά που πωλούνται για σεξ διακινούνται στο διαδίκτυο. Στο Ηνωμένο Βασίλειο, περισσότερες από 8.500 διαφημίσεις σεξουαλικών υπηρεσιών δημοσιεύονται στο διαδίκτυο κάθε μήνα, σύμφωνε με τις καταγγελίες που δέχθηκε η γραμμή Helpline, ενώ το Υπουργείο Δικαιοσύνης των Φιλιππίνων λαμβάνει πάνω από 3.000 αναφορές κάθε μήνα για τα παιδιά που έχουν πέσει θύματα σεξουαλικής εκμετάλλευσης και πωλούνται στο διαδίκτυο.

Όσον αφορά τον ρόλο των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και φυσικά το αν θα πρέπει οι καταγγελίες να ξεκινάνε από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης οι DATA WO αναφέρουν:

“Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης συμβάλουν σημαντικά στην ανάδειξη τέτοιων περιστατικών, καθώς έχουν απήχηση και δημιουργούν ένα ασφαλές περιβάλλον, καθώς τα άτομα μοιράζονται τα βιώματά τους με τα άτομα που συναναστρέφονται διαδικτυακά και ξέρουν ότι θα χαίρουν αποδοχής και κατανόησης σε αυτήν την κοινότητα στην οποία απευθύνονται. Ο ρόλος τους δηλαδή είναι διπλός, αφού συμβάλουν στην πρόληψη και αποφυγή τέτοιων περιστατικών, λόγω της απήχησης που έχουν σε πολύ κόσμο, ο οποίος ενημερώνεται για το μέρος/ άτομο που έλαβε χώρα αυτό το περιστατικό, ενώ καταπραΰνουν τον πόνο που θα ένιωθε ένα άτομο εάν μοιραζόταν το βίωμά του με τον τοπικό τύπο, ιδιαίτερα μίας μικρής κοινωνίας.. Τέλος, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έχουν συμβάλει στην ψηφιακή συστολής της ιδιωτικότητας. Να έχετε πάντα κατά νου εάν θέλετε να μοιραστείτε μία πληροφορία στα μέσα αυτά, καθώς εάν αργότερα επιθυμείτε μία ψηφιακή διαστολή της ιδιωτικότητάς σας, μπορεί να μην είναι εφικτή.”

Τι συμβουλεύουνε οι DATA WO μία επιζώσα έμφυλης βίας, όπως η 24χρονη να κάνει;

Σε όλες τις περιπτώσεις έμφυλης βίας προτείνουμε:

– Την συλλογή αποδεικτικών στοιχείων και σημαντικών πληροφοριών

Π.χ. συγκράτηση ονομάτων (του θύτη, μαρτύρων) /πινακίδων οχημάτων ή τοποθεσιών/διευθύνσεων (ώστε να βρεθεί τυχόν υλικό από κάμερες ασφαλείας)

Λήψη στιγμιότυπου οθόνης από συνομιλίες ή σχόλια ή δημοσιεύσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης που θα μας φανούν τυχόν χρήσιμες. Προσοχή, θα πρέπει να συμμετέχουμε τα ίδια σε αυτές τις συνομιλίες, διαφορετικά πρόκειται για παραβίαση απορρήτου των επικοινωνιών.

– Να είστε διπλά προσεκτικά όταν ανταλλάσσετε οπτικοακουστικό υλικό με ερωτικό περιεχόμενο στο διαδίκτυο, καθώς μπορεί κάποιο άτομο να αποκτήσει παράνομη πρόσβαση στους λογαριασμούς σας και να αποκτήσει πρόσβαση και σε αυτά ή να δημοσιεύσει σε τρίτα άτομα αυτό το υλικό. Δυστυχώς ή ευτυχώς οι πληροφορίες διαρρέονται ταχύτατα και με μεγάλη ευκολία στο διαδίκτυο και δύσκολα μπορεί κανείς/καμία να τις ελέγξει.

– Μην εμπιστεύεστε εύκολα άγνωστα άτομα και μην μοιράζετε προσωπικές ευαίσθητες πληροφορίες.

– Να καταγγείλετε το περιστατικό στις αρχές. Να ζητήσετε αντίγραφα της καταγγελίας. Προστατεύστε το δικαστικό απόρρητο και μην μοιράζεστε ευαίσθητες πληροφορίες από την δικογραφία.

Το 2021, τέτοιες μέρες ξεκίνησαν οι καταγγελίες για το metoo, κάθε μέρα διαβάζαμε χιλιάδες, ακολούθησαν οι γυναικοκτονίες και τα περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας. Πέρσι τέτοιες μέρες είχα τρέξει poll στο Instagram όπου ρωτούσα τους συμμετέχοντες αν έχουν υποστεί σεξουαλική παρενόχληση, μόλις 28% επέλεξε το “ναι” σήμερα στην ίδια ερώτηση το “62%” έχει υποστεί σεξουαλική παρενόχληση. Πέραν όλων των υποθέσεων που ήρθαν στο φως της δημοσιότητας, τα φαινόμενα της έμφυλης βίας και της σεξουαλικής κακοποίησης πληθαίνουν, ένα μεγάλο μέρος κοινωνία μένει το ίδιο αδαής και τα θύματα βρίσκουν την δύναμη και μιλούν με όποιον τρόπο, σε ορισμένες περιπτώσεις -βλ. Στάθη Παναγιωτόπουλο, οι θύτες τιμωρούνται- σε άλλες – βλ. Βιασμό 24χρονης- αφήνονται ελεύθεροι.

Αυτή είναι η Ελλάδα το 2022. Μία αλυσίδα που δεν σπάει, γυναίκες και κοπέλες που φοβούνται να κυκλοφορήσουν και να παραβρεθούν σε νυχτερινά μαγαζιά και πάρτι, εκπαιδευμένες για μια ζωή, στο μην προκαλείς, μην φοράς κοντή φούστα, μην γυρίσεις σπίτι μόνη σου. Άνδρες μεγαλωμένοι με λάθος πρότυπα και δύναμη στα χέρια τους ικανή να βιάσει και να καταστρέψει μία ζωή. Μήπως πρέπει να αρχίσουμε να ξυπνάμε και να πάψουμε να ξαφνιαζόμαστε, μήπως το κύκλωμα μαστροπείας που ξεδιπλώνεται αυτές τις ημέρες, υπάρχει σε κάθε γειτονιά της χώρας με πρόσωπα ισχυρά που καλύπτονται από το κράτος; Μήπως σε αυτές τις υποθέσεις οι θύτες παίζουν την μπάλα;

Eνδεχομένως να πρέπει ως κοινωνία να σταματήσουμε να μεγαλώνουμε κορίτσια με κανόνες του στιλ, μην κυκλοφορείς έτσι, μην πιεις το ποτό σου, πάντα τα κλειδιά στο χέρι όταν περπατάς μόνη κλπ. Ενδεχομένως να πρέπει ως κοινωνία να εκπαιδεύουμε τα αγόρια για την σημασία ενός αυτονόητου όχι.

Y.Γ. Σταματήστε να μεγαλώνετε βιαστές.