Τελικά η Μάργκαρετ Θάτσερ “καθάρισε” το Αγγλικό ποδόσφαιρο ή μήπως όχι;
Ένα σύντομο χρονολόγιο γεγονότων και 2 συμπεράσματα
Η “αγάπη” ορισμένων για τις πολιτικές που ακολούθησε η “Σιδηρά Κυρία” της Βρεταννικής πολιτικής Μάργκαρετ Θάτσερ είναι δεδομένη και μια από τις πλέον συνηθισμένες αφορμές για να την επαναλάβουν είναι κάθε φορά που αναδεικνύονται τα τεράστια προβλήματα που αντιμετωπίζει το ελληνικό ποδόσφαιρο.
Δυστυχώς είναι λίγα τα Μέσα Ενημέρωσης της χώρας μας που έχουν αναδείξει τι πραγματικά συνέβη στο Αγγλικό ποδόσφαιρο από την δεκαετία του 1980 και μετά, ποιοι πρότειναν και έκαναν τι, σε ποιους πρέπει να αποδοθούν εύσημα ή ολιγωρίες.
Απεναντίας με χαρακτηριστική ευκολία διαβάζουμε τίτλους με το όνομα της και αναφορά στην ελληνική πραγματικότητα. Το “…όπως το έκανε η Θάτσερ” έγινε, ακόμα μια φορά, καραμέλα αλλά τι έκανε στην πραγματικότητα η Μάργκαρετ Θάτσερ; Ας πάρουμε όμως πρώτα τα βασικά γεγονότα με μια χρονολογική σειρά προσθέτοντας, όπου υπάρχει, την όποια της συμβολή.
Αγγλία: Αρχές δεκαετίας 1980
Οι πολιτικές της Σιδηράς Κυρίας σε πλήρη εφαρμογή, κοινωνικός αναβρασμός και η ιστορική της κόντρα με τους ανθρακωρύχους. Η ανεργία στα ύψη και το ποδόσφαιρο στα χειρότερα του. Οι συνθήκες στα γήπεδα τραγικές, οι θεατές ελάχιστοι, για τα δεδομένα του νησιού, και έρχεται μια “προαναγγελθείσα” τραγωδία για να ξεκινήσει ένας κύκλος που θα κλείσει με την κάθαρση του Αγγλικού ποδοσφαίρου αρκετά χρόνια αργότερα.
Τα επεισόδια στο Λούτον – Μίλγουολ: 13 Μαρτίου 1985
Τα επεισόδια που σημάδεψαν την συγκεκριμένη αναμέτρηση είναι μια από τις πιο μαύρες σελίδες του Αγγλικού ποδοσφαίρου, σηματοδοτούν την κατακόρυφη αύξηση του χουλιγκανισμού στη χώρα και ενεργοποιεί πολιτικά αντανακλαστικά. Οι ταραχές ξεκίνησαν όταν εκατοντάδες οπαδοί της Μίλγουολ μπήκαν στο “Kenilworth Road” κατά την διάρκεια του αγώνα, συνεπλάκησαν με τους αντίστοιχους της Λούτον με την ένταση να είναι τόσο μεγάλη που τα επεισόδια επεκτάθηκαν σε ολόκληρη την πόλη. Λίγη σημασία έχει το αποτέλεσμα του αγώνα και το πως αυτός τελικά ολοκληρώθηκε.
Κατά τη διάρκεια των επεισοδίων 47 άνθρωποι τραυματίστηκαν 33 από τους οποίους αστυνομικοί και πραγματοποιήθηκαν 31 συλλήψεις. Η Λούτον αναγκάστηκε να τοποθετήσει κιγκλιδώματα στο γήπεδο της και αποφάσισε μονομερώς να επιβάλλει απαγόρευση φιλοξενούμενων οπαδών κίνηση που οδήγησε στην αποβολή της από την διοργάνωση διότι τέτοια μέτρα κρίθηκαν ως απαράδεκτα, ενώ αργότερα απέσυρε αυτό το μέτρο (Στη χώρα μας ισχύει). Χρόνια αργότερα και συγκεκριμένα το 2005 οι χούλιγκαν της Μίλγουολ έγιναν αφορμή για την ταινία με τίτλο Green Strret Hooligans (Οι παρίες της πράσινης οδού) αποσπώντας καλές κριτικές και παρουσιάζοντας με έναν ιδιαίτερο τρόπο τα όσα συμβαίνουν στον ποδοσφαιρικό “υπόκοσμο”.
Η πυρκαγιά στο γήπεδο της Μπράντφορντ: 11 Μαΐου 1985
Τα επεισόδιο στο Λούτον-Μίλγουλ οδηγούν την Μάργκαρετ Θάτσερ σε λήψη μέτρων για την αντιμετώπιση της βίας. Ανακοινώνει στους εκπροσώπους της Ομοσπονδίας την κάρτα μέλους για τους φιλάθλους, καλύτερα κάγκελα, φράχτες και κλειστά κυκλώματα παρακολούθησης. Πριν προλάβουν ωστόσο αυτά να ενεργοποιηθούν στις 11 Μαϊου του 1985 η πυρκαγιά στην ξύλινη κερκίδα του γηπέδου της Μπράντφορντ σκοτώνει 56 ανθρώπους. Και πριν προλάβει να κοπάσει ο θόρυβος και οι συγγενείς να θρηνήσουν τους νεκρούς ήρθε το Χέιζελ…
Η τραγωδία του Χέιζελ: 30 Μαΐου 1985
Μια ώρα πριν την έναρξη του τελικού του Κυπέλλου Πρωταθλητριών ανάμεσα στη Γιουβέντους και τη Λίβερπουλ, εκατοντάδες μεθυσμένοι οπαδοί της αγγλικής ομάδας σπάζουν ένα κιγκλίδωμα και επιτίθενται στους Ιταλούς. Οι Ιταλοί στριμώχτηκαν στον τοίχο του γηπέδου τόσο πολύ που κάποιοι πέθαναν από ασφυξία. Λίγο αργότερο ο τοίχος καταρρέει με αποτέλεσμα να παρασύρει δεκάδες φιλάθλους. 39 άνθρωποι σκοτώθηκαν και περισσότεροι από 600 τραυματίστηκαν. Από τα 39 θύματα οι 32 ήταν Ιταλοί, 4 Βέλγοι, 2 Γάλλοι κι ένας Βορειοϊρλανδός. Μια από τις μεγαλύτερες ποδοσφαιρικές τραγωδίες είχε μόλις συντελεστεί. Οι περισσότεροι αν όχι όλοι θεωρούν το Χέιζελ ως αποτέλεσμα του Χουλιγκανισμού που θέριεψε στο νησί στα προηγούμενα χρόνια και μπορεί να έχουν δίκιο. Δεν βλέπουν όμως και όλους τους άλλους παράγοντες που ήταν εκεί.
Οι Αγγλικές ομάδες εκτός Ευρωπαϊκών διοργανώσεων
Η τραγωδία στο Χέιζελ θεωρείτε από πολλούς κομβική για την κάθαρση του Αγγλικού ποδοσφαίρου. Είναι η αφορμή που θέτει τις βάσεις για τον αποκλεισμό των Αγγλικών ομάδων από τα κύπελλα Ευρώπης για 5 χρόνια (η Λίβερπουλ για 6). Η Μάργκαρετ Θάτσερ μνημονεύεται για το σθένος της ν’ αποβάλλει μόνη της τις Αγγλικές ομάδες αλλά έγινε πραγματικά έτσι; Στις 2 Ιουνίου του 1985 η UEFA ανακοινώνει την τιμωρία και των αποκλεισμό των Αγγλικών ομάδων από τα κύπελλα Ευρώπης. Η τιμωρία έχει πενταετή διάρκεια ενώ για τη Λίβερπουλ πρώτα ανακοινώνεται ο επ’ αόριστον αποκλεισμός, ποινή που μετέπειτα μειώνεται σε δέκα και 6 χρόνια αντίστοιχα. Αυτό που επέδειξε η Μάργκαρετ Θάτσερ ήταν το σθένος να υποστηρίξει πλήρως αυτήν την απόφαση η οποία όμως δεν ήταν δική της αλλά της UEFA. Φημολογείται πως 2 ημέρες πριν την ανακοίνωση της τιμωρίας επικοινώνησε η ίδια με την Αγγλική Ομοσπονδία ζητώντας της να αποχωρήσει οικειοθελώς από τα κύπελλα Ευρώπης αίτημα το οποίο δεν έγινε φυσικά δεκτό.
Υπάρχουν βεβαίως και άλλες αναγνώσεις που υποστηρίζουν πως ήταν η ίδια η “Σιδηρά κυρία” που επέβαλλε την ποινή αυτή σε UEFA και Αγγλική Ομοσπονδία ωστόσο σε κάθε περίπτωση έχει περάσει στην ιστορία ως ένα δείγμα αποφασιστικότητας και δικαίως. Αξίζει πάντως να σημειωθεί πως μιλάμε για μία τιμωρία και όχι για μέτρα που άλλαξαν κάτι θεαματικά και δημιούργησαν το Αγγλικό ποδόσφαιρο έτσι όπως το γνωρίζουμε σήμερα. Την συγκεκριμένη πενταετία η Μάργκαρετ Θάτσερ προσπάθησε να ενεργοποιήσει ένα Εθνικό Σύστημα Μελών σύμφωνα με το οποίο όλοι οι φίλαθλοι θα έπρεπε να προμηθευτούν την ίδια κάρτα κι όποιος έμπαινε σε γήπεδο χωρίς αυτήν θα αντιμετώπιζε πρόστιμο ή φυλάκιση. Πρόκειται για ένα μέτρο πρακτικά ανεφάρμοστο που εγκαταλείφθηκε λίγο αργότερα (1990). Ενδεικτικό είναι το γεγονός πως από το 1985 μέχρι το 1989 δεν άλλαξαν ούτε οι κανόνες ασφαλείας, ούτε έπεσαν χρήματα στις ομάδες, ούτε έγινε προσπάθεια να αλλάξει το προφίλ των Άγγλων θεατών. Όλα αυτά ήρθαν πολύ αργότερα και δυστυχώς αφορμή ήταν ακόμα μια τραγωδία.
Τραγωδία του Χίλσμπορο: 15 Απριλίου 1989
https://www.youtube.com/watch?v=esyxX0iVnYc
Η μικρή κερκίδα του Λέπινγκς Λέιν Σταντ, είναι ασφυκτικά γεμάτη. Το παιχνίδι ξεκινάει όπως είναι προγραμματισμένο στις 3 μετά το μεσημέρι ακριβώς. Λίβερπουλ εναντίον Νότιγχαμ Φόρεστ στην έδρα της Σέφιλντ Γουένσντεϊ με καλό καιρό και ιδανικές συνθήκες για ποδόσφαιρο. Υπάρχει μόνο ένα πρόβλημα. Περίπου 2.000 φίλαθλοι της Λίβερπουλ είναι ακόμη εκτός γηπέδου. Η κυριολεκτική πίεση πίεση όσων μπαίνουν οδηγεί τους μέσα όλο και πιο κοντά στο σιδερένιο κιγκλίδωμα. 96 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους. Όσοι μπόρεσαν μπήκαν στον αγωνιστικό χώρο και σώθηκαν.
Τα πραγματικά αίτια της τραγωδίας θάβονται, αστυνομικές καταθέσεις αλλοιώνονται και μόλις το 2013 οι συγγενείς των 96 θυμάτων δικαιώνονται. Για το Χίλσμπορο δεν έφταιγαν οι “μεθυσμένοι χούλιγκαν”. Έφταιγε το ακατάλληλο γήπεδο, η κακή οργάνωση, η αμέλεια και η αδιαφορία της αστυνομίας. Τρεις παράγοντες που υπήρχαν και στο Χειζελ αλλά τότε όλοι έδωσαν σημασία μόνο στα επεισόδια. Τρεις παράγοντες που από το 1985 μέχρι το 1989 είχαν μείνει οι ίδιοι.
Αύγουστος 1989: Πρώτη αναφορά του Δικαστή Πίτερ Τέιλορ
Η διερεύνηση της τραγωδίας ανατέθηκε στον Δικαστή Πίτερ Τέιλορ, που μερικούς μήνες μετά έβγαλε την πρώτη του αναφορά. Σε αυτήν ασκείται δριμύτατη κριτική στην αστυνομία για την συμμετοχή της στην πρόκληση της τραγωδίας, και στην αποφυγή ευθυνών. Μέχρι σήμερα βεβαίως δεν υπάρχει απόδειξη για τον ρόλο που ενδέχεται να έπαιξε η Μάργκαρετ Θάτσερ στην τρομακτική διαστρέβλωση της αλήθειας που είδε τελικά το φως της δημοσιότητας 23 χρόνια μετά.
1990: Δεύτερη αναφορά του Δικαστή Πίτερ Τέιλορ
Ο Δικαστής Πίτερ Τέιλορ στην πραγματικότητα έβγαλε δύο αναφορές. Η δεύτερη περιείχε όλες τις προτάσεις του για το μέλλον του ποδοσφαίρου. Είναι ο άνθρωπος που πρότεινε όλες τις αλλαγές που υιοθετήθηκαν και οδήγησαν σταδιακά, μαζί με τη γενναία χρηματοδότηση, το Αγγλικό ποδόσφαιρο εκεί που βρίσκεται σήμερα. Ενδεικτικά πρότεινε να ξηλωθούν τα πέταλα των ορθίων και τα κάγκελα, να αλλάξουν οι κανόνες ασφαλείας, να αλλάξει το προφίλ των φιλάθλων και να γίνει προσπάθεια η βία να μετατοπιστεί εκτός γηπέδων, πρότεινε να τερματιστεί η παρουσία αστυνομικών στις κερκίδες, να δημιουργηθούν λέσχες που να ελέγχονται από τις ομάδες και όχι από την εκάστοτε κυβέρνηση, πρότεινε επιπλέον κάμερες ασφαλείας και όποιος δεν συμμορφώνεται αποκλεισμός και “τέλος” το γήπεδο.
28 Νοεμβρίου 1990: Ο Τζον Μέιτζορ εκλέγεται πρωθυπουργός στην Βρετανία
Για να γίνει όλο αυτό που περιγράψαμε παραπάνω χρειάστηκε βεβαίως να δοθεί εκτός από την πολιτική κάλυψη και απόφαση και μια γενναία χρηματοδότηση. Αν υπάρχει αναγκαιότητα απόδοσης πολιτικών ευσήμων τότε μάλλον θα πρέπει να αυτά να τα λάβει ο διάδοχος της Μάργκαρετ Θάτσερ επίσης συντηρητικός Τζον Μέιτζορ ο οποίος υιοθέτησε τις περισσότερες προτάσεις του δικαστή Πίτερ Τέιλορ. Είναι επίσης ο πολιτικός η κυβέρνηση του οποίου προχώρησε σε γενναία χρηματοδότηση των ομάδων προκειμένου να ανακατασκευάσουν τα γήπεδα τους και μάλιστα ήταν από τα πρώτα πράγματα που έκανε ως πρωθυπουργός της Μεγάλης Βρετανίας.
20 Φεβρουαρίου 1992: Ιδρύεται η Premier League
Με την ίδρυση της Πρέμιερ Λιγκ το 1992, και με τον επίσης συντηρητικών απόψεων, επιχειρηματία και φίλο της Θάτσερ, Ρούπερτ Μέρντοχ να ρίχνει τρελά λεφτά στο ποδόσφαιρο και να το αντιμετωπίζει ως βασικό προϊόν και όχι ως μια λύση για να κλείσει μια τρύπα στο πρόγραμμα των καναλιών του, το Αγγλικό ποδόσφαιρο μετατρέπεται αργά αλλα σταθερά στο προϊόν που γνωρίζουμε σήμερα. Σταδιακά έρχεται και ή αύξηση στις τιμές των εισιτηρίων με τα έσοδα των ομάδων να εκτοξεύονται. Η συνολική στρατηγική και η συναπόφαση ΟΛΩΝ των παραγόντων που ασχολούνται με το ποδόσφαιρο όχι μόνο απέδωσε καρπούς αλλά δημιούργησε ανάπτυξη και προοπτικές. Χαρακτηριστικό είναι και το γεγονός πως το 43% των θεατών στα γήπεδα της Αγγλίας είναι γυναίκες.
Επίλογος
Ελάχιστα πράγματα άλλαξε η Μάρκγαρετ Θάτσερ στο Αγγλικό ποδόσφαιρο. Μόνο όταν πρότεινε ένας δικαστής, χρηματοδότησε μια κυβέρνηση, υιοθέτησαν οι ομάδες και ανταποκρίθηκαν οι φίλαθλοι άλλαξε η κατάσταση του Αγγλικού ποδοσφαίρου. Και αυτή η κυβέρνηση δεν ήταν της Μάργκαρετ Θάτσερ. Αν κάτι έκαναν οι Άγγλοι σωστά είναι ότι εκμεταλλεύτηκαν το διάστημα της τιμωρίας τους για να αλλάξουν τα πράγματα με σχέδιο. Η τιμωρία ως τιμωρία δεν άλλαξε τίποτα! Ο Πίτερ Τέιλορ μάλιστα έγραψε στην αναφορά του για τον νόμο της Θάτσερ πως ήταν “σαν να χρησιμοποιείς βαριοπούλα για να ανοίξεις ένα καρύδι” και πως “αν φέρεσαι στους οπαδούς σαν ζώα, τότε κι αυτοί θα φερθούν αναλόγως”. Το αφήγημα με την Μάργκαρετ Θάτσερ που άλλαξε το ποδόσφαιρο είναι ένας μύθος και σε κάθε περίπτωση αν θέλουμε να αντιγράψουμε κάτι από τη στιγμή που δεν μπορούμε να το κάνουμε μόνοι μας τουλάχιστον ας αντιγράψουμε τα σωστά πράγματα.
Ποδοσφαιρικό υστερόγραφο:
Σε κάθε ποδοσφαιρικά πολιτισμένη χώρα οι διαιτητές είναι κομμάτι της ποδοσφαιρικής ομοσπονδίας. Δεν συμβαίνει πουθενά το αντίθετο και για να μην γίνεται μάλλον υπάρχουν σοβαροί λόγοι. Τώρα αν εμείς θέλουμε και πάλι να πρωτοτυπήσουμε δικαίωμα μας!
