Θεραπευτική Ιππασία: Η μέθοδος αποκατάστασης με ρίζες στην αρχαιότητα

Ένα χάδι, η φροντίδα του αλόγου και μετέπειτα η ανάβαση σε αυτό είναι ικανά να αφυπνίσουν τις αισθήσεις του αναβάτη κατά την διάρκεια της θεραπευτικής ιππασίας. Μία μέθοδος που στοχεύει στο να αναπτυχθεί η λειτουργικότητα του αναβάτη, να βελτιωθούν οι κοινωνικές δεξιότητες, η επικοινωνία, να αποκτήσουν αυτογνωσία και κατά συνέπεια να βελτιωθεί η καθημερινότητα του.

Από την αρχαιότητα υπάρχουν αναφορές στην θεραπευτική ιππασία, συγκεκριμένα ο Ξενοφών στο «Περί Ιππικής» (360 π.Χ.) αναφέρει πώς χρησιμοποιούσε άλογα στην θεραπεία των τραυματισμένων στρατιωτών του. Σε αρχαιοελληνικά κείμενα αναφέρεται πώς ο Ασκληπιός «έδωσε το άλογο στην ανθρωπότητα για όσους υποφέρουν από τραύματα, πληγές και ασθένειες που δεν μπορούν να θεραπευτούν.»

Η ΑΜΚΕ «Ιπποστήριξη, Θεραπευτική Ιππασία, Ιπποθεραπεία και Εκπαίδευση» ιδρύθηκε το Μάρτιο του 2013 με έδρα τον Λαγκαδά Θεσσαλονίκης και αποτελεί το πρώτο κέντρο Θεραπευτικής Ιππασίας στη Θεσσαλονίκη που λειτουργεί υπό την αιγίδα της Παγκόσμιας Ομοσπονδίας Θεραπευτικής Ιππασίας. Η Parallaxi μίλησε με την Κατερίνα Ρόκου, Ψυχολόγο, επιστημονικά υπεύθυνη και ιδρύτρια της Ιπποστήριξης. 

Τι είναι η θεραπευτική ιππασία;

«Η Θεραπευτική Ιππασία είναι μία διεθνώς αναγνωρισμένη μέθοδος αποκατάστασης, εκπαίδευσης και θεραπείας στην οποία το άλογο και το περιβάλλον του αποτελούν το θεραπευτικό και εκπαιδευτικό μέσο. Η επαφή με το άλογο, η τρισδιάστατη κίνηση του και οι έφιππες δραστηριότητες αφυπνίζουν τις αισθήσεις, προσφέρουν μοναδικές στιγμές χαράς ενώ παράλληλα πραγματοποιείται η πρόοδος και η μεταμόρφωση του αναβάτη.

Οι συνεδρίες πραγματοποιούνται στο στίβο, στους στάβλους και σε όλους τους χώρους που ζει, τρέφεται, ιππεύεται και εκπαιδεύεται το άλογο. Η κάθε συνεδρία συνδυάζει εργοθεραπεία (Occupational Therapy), λογοθεραπεία, φυσικοθεραπεία, ψυχοθεραπεία, κοινωνική αλληλεπίδραση και εκπαιδευτικό/θεραπευτικό παιχνίδι (Play Therapy) και είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι είναι μια πολύ προσιτή οικονομικά θεραπεία.»

Όπως μας εξήγησε η κ. Ρόκκου η θεραπευτική ιππασία ενδείκνυται σε περιπτώσεις: Αυτισμού, Νοητικής καθυστέρησης, Συνδρόμων όπως Asperger, Down, Williams, Rett, Cri du Chat, Rubinstain και πολλά άλλα. Σε περιπτώσεις επίσης Μαθησιακών Δυσκολιών, Δυσλεξίας, Διάχυτης Αναπτυξιακής Διαταραχής, Συνδρόμου Υπερκινητικότητας, Συναισθηματικών, Ψυχολογικών και Νοητικών Διαταραχών, καρδιαγγειακών παθήσεων, διαταραχών λόγου, προβλημάτων όρασης-τύφλωση, προβλημάτων ακοής, προβλημάτων συμπεριφοράς, χαμηλής αυτοπεποίθησης, ανυπέρβλητων φόβων, νευρολογικών και κινητικών παθήσεων.

Ποια είναι τα οφέλη στον αναβατή κατά την διάρκεια της θεραπευτικής ιππασίας;

«Τα οφέλη της θεραπευτικής ιππασίας είναι πολυδιάστατα και πολλαπλά καθώς ο συμμετέχοντας δέχεται έναν “βομβαρδισμό” ποικίλων ερεθισμάτων. Οι συμμετέχοντες ωφελούνται σε προβλήματα που παρουσιάζουν τα οποία μπορεί να είναι: κινητικά, συμπεριφοράς, κατάθλιψης, φοβίες, προβλήματα συγκέντρωσης και προσοχής, αναπτυξιακά, ψυχοπαθολογικά, νοητικά και ψυχοκινητικά. Με απλά λόγια θέματα που καθιστούν την επικοινωνία τους ή την προσαρμογή τους με το περιβάλλον εξαιρετικά δύσκολη. Εκεί που στοχεύει η θεραπευτική ιππασία είναι στο να αναπτυχθεί η λειτουργικότητα τους, να βελτιωθούν οι κοινωνικές δεξιότητες, η επικοινωνία, να αποκτήσουν αυτογνωσία, κατά συνέπεια να βελτιωθεί η καθημερινότητα τους.

Μέσω του αλόγου, αναπτύσσονται οι γνωστικές δεξιότητες. Όπως είναι η (Γλώσσα, μνήμη, συλλογιστική σκέψη). Έχουμε βελτίωση του λόγου στην ποιότητα και την ένταση.»

Μία συνεδρία θεραπευτικής ιππασίας τι περιλαμβάνει;

«Στην Ιπποστήριξη πραγματοποιούνται ατομικές και ομαδικές συνεδρίες Εκπαιδευτικής Θεραπευτικής Ιππασίας και Ιπποθεραπείας που απευθύνονται σε παιδιά και ενήλικες και στοχεύουν στη θεραπεία, στην αποκατάσταση, στην εκπαίδευση και στη δημιουργική απασχόληση.»

Σε μία συνεδρία θεραπευτικής ιππασίας, ο αναβάτης βουρτσίζει και ετοιμάζει το άλογο του με την βοήθεια των εκπαιδευτών ή των πλαϊνών βοηθών και εθελοντών. Στην συνέχεια, επιλέγεται το άλογο ανάλογα με το βάρος και τις ανάγκες του συμμετέχοντα, σύμφωνα με το χαρακτήρα του, τη μορφολογία του και την κίνηση του.

Ανάλογα με τον αναβάτη επιλέγεται και τι εξοπλισμό θα χρειαστεί το άλογο (π.χ. σέλα ή ζώνη γυμνιππευτικής, αναβολείς), ο ίδιος ο αναβάτης (πχ κράνος) και τα εκπαιδευτικά παιχνίδια που θα χρειαστούν. Στο τέλος κάθε συνεδρίας ο αναβάτης αφαιρεί τον εξοπλισμό και επιβραβεύει το άλογο με μια αγκαλιά και μία λιχουδιά (καρότο, μήλο κτλ.).

Όπως μας τόνισε η ιδρύτρια της Ιπποστήριξης, ανάλογα με τις ανάγκες του συμμετέχοντα επιλέγουμε και τις διάφορες μεθόδους όπου είναι οι κατάλληλες για τον αναβάτη: Ψυχοεκπαιδευτικές ασκήσεις με μπάλες, κορίνες, στεφάνια, παζλ, κρίκους κτλ. καθώς και οι κατάλληλες ψυχοκινητικές ασκήσεις, ασκήσεις ισορροπίας και μυικής ενδυνάμωσης.

Στην Ελλάδα η θεραπευτική ιππασία είναι μια μέθοδος που χρησιμοποιείται συχνά;

«Είναι μια αναγνωρισμένη μέθοδος αποκατάστασης, εκπαίδευσης και θεραπείας από το σύστημα υγείας πολλών χωρών στο εξωτερικό, όπου και συνταγογραφείται, άλλα όχι δυστυχώς στην χώρα μας. Το γεγονός αυτό αμέσως την κατατάσσει ως «εναλλακτική» θεραπευτική παρέμβαση, πράγμα πολύ λυπηρό καθώς στην πραγματικότητα μιλάμε για μια ολιστική θεραπεία όπου οι συμμετέχοντες δουλεύονται και δουλεύουν πολλαπλά. Δυστυχώς παρόλο που είναι ως θεραπεία αρκετά διαδεδομένη πλέον στην χώρα μας, δεν χρησιμοποιείται συχνά όπως θα έπρεπε, καθώς δεν εντάσσετε στο ταμειακό σύστημα υγείας της Ελλάδας.»

Την θεραπευτική ιππασία εκτός την αποθεραπεία την συναντάμε και στον αθλητισμό στα Special Olympics τα οποία αφορούν τις Νοητικές αναπηρίες, Paralympics τα οποία έχουν να κάνουν με τη κίνηση. Καθώς επίσης και τα αγωνίσματα σε πανελλαδικό επίπεδο.

Πως το άλογο βοηθάει τον αναβάτη;

«Το άλογο είναι αναντικατάστατο για την ψυχο-δυναμική διάγνωση καθώς και συν-θεραπευτής κατά τη διάρκεια της της θεραπευτικής διαδικασίας. Αν ο θεραπευτής ξέρει πώς να διαβάσει τα σήματα από το άλογο τότε μπορεί να πάρει συμβουλές σχετικά με την ψυχική δυναμική του συμμετέχοντα. Αυτό είναι πολύ πιο ειδικό και ακριβές από οποιοδήποτε άλλο διαγνωστικό εργαλείο. Το άλογο ως μέσο αποκατάστασης, μας δίνει ερεθίσματα έντονα, αλλά ρυθμικά και ελεγχόμενα. Μια σειρά φυσιολογικών προτύπων, που φθάνουν κατευθείαν στον εγκέφαλο, κάτι το οποίο αναγκάζει τον ασθενή να ανταποκριθεί (καθοδηγούμενος από τους θεραπευτές), με όλο και περισσότερο φυσιολογικές ανταποκρίσεις.

Την ίδια στιγμή οι ειδικοί θεραπευτές δημιουργούν ή εκμεταλλεύονται μια σειρά άλλων ερεθισμάτων, που έχουν σχέση με τις ασκήσεις και τα παιχνίδια που χρησιμοποιούμε, το περιβάλλον και την θεραπευτική ομάδα που συμμετέχει. Ουσιαστικά πρόκειται για έναν βομβαρδισμό ερεθισμάτων, που με την βοήθεια των θεραπευτών αναλύονται και επεξεργάζονται από τον εγκέφαλο. Το άλογο είναι ένα σπουδαίο κίνητρο θεραπείας και ένα πολύ σημαντικό μέσο αποκατάστασης.

Η παρουσία του αλόγου δεν μας επιτρέπει να σκεπτόμαστε με παθολογικούς όρους, ούτε να στεκόμαστε στις διαγνώσεις. Η Ιπποθεραπεία αναφέρεται στη χρήση της κίνησης του αλόγου, ως θεραπευτικού μέσου, για να επιτευχθούν η σωστή στάση του σώματος, η ισορροπία, η κινητικότητα και ο μυϊκός τόνος των παιδιών αλλά και των ενηλίκων με νευρολογικά προβλήματα. Η κίνηση του αλόγου είναι τρισδιάστατη, πολύ κοντινή με την ανθρώπινη κίνηση. Μεταφέρει στο ανθρώπινο σώμα περίπου εκατόν δέκα τρισδιάστατες ρυθμικές ταλαντώσεις το λεπτό, με αποτέλεσμα ο αναβάτης να γυμνάζεται παθητικά και να εξασκεί την ισορροπία του, ενώ παράλληλα του προκαλεί ευχάριστα συναισθήματα. Κατά τη διάρκεια της Ιπποθεραπείας το άτομο μαθαίνει να προσαρμόζει τη στάση του αναγκαστικά για να διατηρήσει τη θέση του πάνω στο άλογο. Η θερμότητα του αλόγου σε συνδυασμό με τις ρυθμικές ταλαντώσεις μειώνει τον υψηλό μυϊκό τόνο με αποτέλεσμα να προάγει τη χαλάρωση του ιππέα με σπαστικότητα.»

Πώς σας επηρέασε η έλευση της πανδημίας στην Ελλάδα; 

«Το τελευταίο έτος αντιμετωπίσαμε πολλά και σοβαρά προβλήματα με την πανδημία στον φορέα μας, καθώς ενώ δεν μπορούσαμε να λειτουργήσουμε τις συνεδρίες μας, δεν υπήρξε και κρατικό βοήθημα ή στήριξη και πραγματικά κινδυνέψαμε να μην καλύψουμε τα βασικά έξοδα όπως τις τροφές των αλόγων μας, τα πεταλωτικά τους αλλά και τα πάγια έξοδα του χώρου που μισθώνουμε.»