Έξι ανάσες αισιοδοξίας στη Θεσσαλονίκη

Λέξεις: Σόνια Ταλαντινού

Μια πόλη σε διαρκή στασιμότητα που καλείται να διαχειριστεί τις αλλεπάλληλες διαψεύσεις, με ακυρωμένα σχέδια, σταματημένα για χρόνια έργα και διάχυση ευθυνών. Η ανάγκη της αισιοδοξίας αντλείται μόνο από ότι υλοποιείται. Διαλέξαμε έξι σημαντικά.

Ζούμε σε μια πόλη που βιώνει εδώ και δεκαετίες την διαρκή και αόριστη υπόσχεση της μεταμόρφωσης, των μεγάλων έργων, του εκσυγχρονισμού. Με την προσμονή ενός λειτουργικού και φιλόξενου κέντρου, που δε θα αποφεύγουμε, αλλά θ’ απολαμβάνουμε. Με βελτίωση των δημόσιων υποδομών. Με την αναβάθμιση εγκαταλελειμμένων περιοχών της Θεσσαλονίκης. Με χώρους πράσινου για μια ισορροπημένη και σ’ επαφή με τη φύση καθημερινότητα. Με μοντέρνα κτίρια. Με καλύτερη αισθητική. Με βελτίωση του τουριστικού προϊόντος. Με αύξηση των επισκεπτών της, τόσο σε ποσότητα όσο και σε ποιότητα. Με την αίσθηση της δημιουργικότητας, της καινοτομίας…

Ο «αέρας», η ιστορία, οι ομορφιές, το ειδικό βάρος και ο ιδιαίτερος αστικός της χαρακτήρας, δεν είναι αρκετά από μόνα τους για να τη μεταμορφώσουν σ’ ένα σύγχρονο αστικό κέντρο. Με την προσδοκία να επιβιβαστούμε έστω και στο τελευταίο βαγόνι της εξέλιξης, τα τελευταία χρόνια, οι πρωτοβουλίες -κρατικές και ιδιωτικές- αφήνουν μια μικρή χαραμάδα -σ’ ένα γκρίζο, κατά τ’ άλλα, τοπίο-, δίνοντας το δικαίωμα για μικρά, συγκρατημένα όνειρα. Κι αυτά αφορούν σε μια νέα, καθημερινότητα που ακουμπάει στο μέλλον και υπόσχεται αγαθά, όπως η υγεία, η φιλοξενία, η οικολογία, η παιδεία, εν κατακλείδι, ο πολιτισμός. Ευελπιστώντας κάθε δράση ν’ αναπτύσσεται με γνώμονα έναν ικανοποιημένο πολίτη, θαυμάζουμε κάποια, αλλά είμαστε κι εν αναμονή πολλών μικρών  ονείρων, που μακάρι να μην αποδειχτούν θερινής νυκτός.  

Μητροπολιτικό Πάρκο Παύλου Μελά: Το στοίχημα της δυτικής  Θεσσαλονίκης 

Ίσως η μεγαλύτερη ανάπλαση δημόσιου χώρου και όνειρο δεκαετιών, η δημιουργία του Μητροπολιτικού Πάρκου Παύλου Μελά είναι ένα εμβληματικό έργο για τη Θεσσαλονίκη, που δείχνει να βρίσκεται όλο και πιο κοντά στην υλοποίησή του. Προτεραιότητα στην ατζέντα της Στρατηγικής Βιώσιμης Αστικής Ανάπτυξης -ένα ολοκληρωμένο σχέδιο για την αειφόρο αστική ανάπτυξη της Μητροπολιτικής Περιοχής Θεσσαλονίκης, το οποίο συντονίζει με επιτυχία η  Αντιπεριφερειάρχης Μητροπολιτικής Ενότητας Θεσσαλονίκης, Βούλα Πατουλίδου-, κρίθηκε ως το μεγαλύτερο έργο ζωτικής σημασίας για τη δυτική πλευρά της πόλης.

Με τις διαδικασίες των διαγωνισμών να έχουν ήδη  ολοκληρωθεί, τον Οκτώβριο οι μπουλντόζες ξεκινάνε τις πρώτες εργασίες. Ανάμεσα σε αυτές είναι η ολοκλήρωση των βασικών υποδομών (ύδρευσης, άρδευσης, αποχέτευσης και ηλεκτροφωτισμού), κατεδαφίσεις κτισμάτων κι  ενίσχυση πρασίνου και κατασκευή των παροχών προσβασιμότητας, άθλησης και αναψυχής. Επίσης, διαμόρφωση υπαίθριου χώρου προκειμένου να λειτουργήσει ως πόλος υπερτοπικών δραστηριοτήτων και ήπια παρέμβαση, που θα αξιοποιεί την έντονη βλάστηση και θα ενθαρρύνει την ανάπτυξη χρήσεων στη λογική των  σύγχρονα εφαρμοζόμενων λύσεων βασισμένων στη φύση (nature based  Solutions).

Το Πάρκο -χωρίς απρόοπτα- αναμένεται να ολοκληρωθεί και να παραδοθεί στους πολίτες της Θεσσαλονίκης -πλήρως λειτουργικό- μέσα στην επόμενη διετία.

Η ΔΕΘ από το μέλλον 

Μια θεωρητική συζήτηση ετών, δείχνει να παίρνει σάρκα και οστά, κόντρα στις -λόγω πανδημίας- αντιξοότητες της τελευταίας διετίας, μετά την πρόσφατη ανάδειξη της σχεδιαστικής πρότασης της ομάδας των Sauerbruch Hutton (Γερμανία), Gustafson Porter + Bowman (Βρετανία) κι Έλενας Σταυροπούλου (Ελλάδα) ως νικήτριας του Διεθνή Αρχιτεκτονικού Διαγωνισμού για την Ανάπλαση του Εκθεσιακού και Συνεδριακού Κέντρου Θεσσαλονίκης. Ένας διαγωνισμός υπό την αιγίδα της Παγκόσμιας Ένωσης Αρχιτεκτόνων (UIA) και της UNESCO, στον οποίο συμμετείχαν 116 αρχιτεκτονικά γραφεία απ’ όλο τον κόσμο, με πρόεδρο της επιτροπής τον διεθνούς φήμη ισπανό αρχιτέκτονα-πολεοδόμο και καθηγητή του Harvard, Joan Busquets, όπως σημειώνει ο πρόεδρος της ΔΕΘ-HELEXPO, κ. Τάσος Τζήκας-, όλα δείχνουν ότι αναμένουμε ένα έργο που θα αλλάξει ριζικά τη ζωή της Θεσσαλονίκης, αποτελώντας πνεύμονα οικονομικής ανάπτυξης κι εφαλτήριο τουριστικής προβολής. Ήδη η προετοιμασία βρίσκεται στο στάδιο των μελετών, με βασικότερη την αρχιτεκτονική, αλλά και μια σειρά μικρότερων, όπως η αρχαιολογική, η γεωλογική και η κυκλοφοριακή, ενώ παράλληλα εξετάζεται το χρηματοδοτικό σχήμα. 

Αν θα θέλαμε να ξεχωρίσουμε τα σημαντικότερα στοιχεία της συγκεκριμένης πρότασης, πρωταρχικής σημασίας είναι ο βιοκλιματικός χαρακτήρας, καθώς έχει σχεδιαστεί ορθή διαχείριση των διαθέσιμων φυσικών πόρων -νερό και ηλιακή ακτινοβολία- προς όφελος της λειτουργίας του Κέντρου και της πόλης. Επίσης, το ποσοστό του αστικού πάρκου που θ’ απολαμβάνουν οι πολίτες είναι πάνω από το 50% που αρχικά είχε σχεδιαστεί, ενώ όσον φορά στο κομμάτι της αισθητικής, η πρωτοποριακή αρχιτεκτονική, που δίνει στους εκθεσιακούς και συνεδριακούς χώρους τη μορφή «νησιών» που επιπλέουν στη «θάλασσα» του αστικού τοπίου, σηματοδοτεί ένα απόλυτα σύγχρονο έργο υψηλών προδιαγραφών. 

Ιδιαίτερα σημαντικό είναι το γεγονός ότι οι κατασκευαστικές εργασίες θα πραγματοποιούνται τμηματικά, ώστε παράλληλα να μπορούν οι εκθέσεις να διοργανώνονται απρόσκοπτα. Όσον αφορά στον χρόνο αποπεράτωσης του έργου, ο πρόεδρος της ΔΕΘ υπογραμμίζει: «Μετά την ολοκλήρωση των μελετών και την αναζήτηση του χρηματοδοτικού σχήματος για την υλοποίηση του έργου, διαδικασίες που εκτιμούμε ότι θα τρέξουν με γοργούς ρυθμούς, πιστεύω ότι μέχρι το τέλος του  2023 θα ξεκινήσουν οι κατασκευαστικές εργασίες. Ελπίζουμε πως θα τα καταφέρουμε να γιορτάσουμε το 2026 την επέτειο των 100 χρόνων ιστορίας της ΔΕΘ στο νέο, υπερσύγχρονο, βιοκλιματικό εκθεσιακό και συνεδριακό κέντρο». Και μπορεί να είναι νωρίς ακόμα να μιλήσουμε για δράσεις κι επετειακές εκδηλώσεις, ωστόσο αυτό που αναμένουμε είναι μια μεγάλη γιορτή, με πολλές εκπλήξεις κι ενεργή συμμετοχή των Θεσσαλονικέων. 

Η καρδιά του εμπορίου στη Στοά Μοδιάνο

Με ταχείς ρυθμούς προχωράει και η αποκατάσταση του μνημείου της Στοάς Μοδιάνο στο ιστορικό κέντρο της Θεσσαλονίκης, σύμφωνα με τον Χασδάι Καπόν, μέλος του διοικητικού συμβουλίου της εταιρίας «Στοά Μοδιάνο». Η  επαναλειτουργία της δημοφιλέστερης αγοράς της πόλης σηματοδοτεί ένα ζωτικής σημασίας βήμα για την αποκατάσταση του αστικού ιστού στο κέντρο της, που θα παραδοθεί στους κατοίκους και τους επισκέπτες της, οι οποίοι προσμένουν ένα κέντρο ζωντανό, λειτουργικό και φιλόξενο. Αυτές τις ημέρες ολοκληρώνονται οι εργασίες για τη στατική αποκατάσταση του κτιρίου και ξεκινούν οι εργασίες αποκατάστασης των εσωτερικών καταστημάτων και της σκεπής. Η ολοκλήρωση των εργασιών και η παράδοση της Αγοράς σε χρήση θα έχει επιτευχθεί, εκτός απροόπτου, μέχρι τον Μάρτιο του 2022. 

Η Στοά Μοδιάνο, που χτίστηκε το 1925  από τον αρχιτέκτονα Ελί Μοδιάνο και  είναι κηρυγμένη μνημείο και διατηρητέα η χρήση της ως Αγορά Τροφίμων, πέντε χρόνια μετά την εξαγορά του ποσοστού του ΤΑΙΠΕΔ από τον όμιλο Φάις, θα  μεταμορφωθεί σ’ έναν σύγχρονο αστικό παράδεισο για τους λάτρεις του φαγητού, όπου θα συγκεντρώνει μοναδικές γεύσεις και προϊόντα απ’ όλη την Ελλάδα και τον κόσμο, αναδεικνύοντας τον πολυπολιτισμικό χαρακτήρα και την ιστορία της Θεσσαλονίκης. Έτσι, η μοναδική σκεπαστή αγορά τροφίμων της πόλης δε θα αποτελεί μόνο χώρο κοινωνικής συγκέντρωσης κι επικοινωνίας, αλλά και τουριστικό προορισμό, που θα λειτουργεί με διευρυμένο ωράριο και τα σαββατοκύριακα. 

«Το τοπικό, και όχι μόνο, επιχειρηματικό ενδιαφέρον είναι σημαντικό και μέσα στο φθινόπωρο θα ολοκληρωθεί η ενοικίαση των χώρων, που θα είναι από 70 έως 100, καλύπτοντας όλες τις διατροφικές ανάγκες Θεσσαλονικέων κι επισκεπτών, με σεβασμό στο περιβάλλον, μέσα από ολοκληρωμένο και σύγχρονο σύστημα ανακύκλωσης και αποκομιδής των σκουπιδιών», υπογραμμίζει ο κ. Καπόν. Οι επισκέπτες θα μπορούν όχι μόνο να αγοράζουν προϊόντα για χρήση στις επιχειρήσεις και τις οικίες τους, αλλά θα έχουν την δυνατότητα να καταναλώνουν κι επί τόπου γευστικές προτάσεις στα τρία εστιατόρια που θα λειτουργήσουν στο ξύλινο deck, το οποίο θα ενώνει τους δύο παραδοσιακούς εξώστες, απολαμβάνοντας την κίνηση της αγοράς και τα δρώμενα της Στοάς. Το νέο project, αναμένεται να ξαναζωντανέψει την εμπορική κίνηση, αλλά πολύ περισσότερο την καρδιά της πόλης, επανακτώντας τον χαρακτήρα της στην καλύτερη εκδοχή του. 

Υψηλών προδιαγραφών το Πανεπιστημιακό Παιδιατρικό Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης ΙΣΝ

Τι σημαντικότερο από την υγεία -και πολύ περισσότερο την παιδική- όταν τίθεται  στο επίκεντρο πρωτοβουλιών, όπως το Πανεπιστημιακό Παιδιατρικό Νοσοκομείο  Θεσσαλονίκης ΙΣΝ στο Φίλυρο, δωρεά του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος. Εντός του προσεχούς Οκτωβρίου ολοκληρώνεται η οριστική μελέτη του, ενώ οι εργασίες για την ανέγερση θα ξεκινήσουν τον Ιανουάριο του 2023 και θα  ολοκληρωθούν τον Δεκέμβριο του 2025. 

Το νοσοκομείο θα εκτείνεται σ’ έκταση 90 χιλ. τ.μ., θα διαθέτει δύο κτίρια -ένα κεντρικό 5όροφο κι ένα μικρότερο ενός ορόφου-, που θα τους χωρίζει ο δρόμος του Φιλύρου και θα συνδέονται με μια πεζογέφυρα. Τον Δεκέμβριο του 2020,  ολοκληρώθηκε και ο κύκλος διαβουλεύσεων του ΙΣΝ με την Ιατρική Σχολή του Α.Π.Θ., στην προσπάθεια εμπλουτισμού του κλινικού προγράμματος και των παροχών του Νοσοκομείου, οπότε κρυσταλλώθηκε ο πανεπιστημιακός χαρακτήρας του, ενώ προστέθηκαν νέες υπέρ-σύγχρονες ιατρικές παροχές και υπηρεσίες με τη δημιουργία κτιρίου για την ανάπτυξη Κέντρου Ψυχικής Υγείας Παιδιών και Εφήβων και ξεχωριστού κτίσματος για τη στέγαση πανεπιστημιακών εργαστήριων, αμφιθέατρων κι αιθουσών διδασκαλίας κι εκπαίδευσης, με αποκορύφωμα τις συζητήσεις με το Johns Hopkins των ΗΠΑ για τη διερεύνηση δυνητικών συνεργασιών.

 

Οι μελέτες των έργων υποδομής για τις οδικές συνδέσεις και τη σύνδεση του Νοσοκομείου με τα δίκτυα κοινής ωφελείας -υλοποιούνται από το Ελληνικό Δημόσιο- έχουν σχεδόν ολοκληρωθεί, αξιοποιήθηκε ήδη μια μεγάλη μελέτη του δήμου Πυλαίας – Χορτιάτη για την υδροδότηση του κτιρίου, που θα χρηματοδοτηθεί από το πρόγραμμα «Αντώνης Τρίτσης», ενώ για την κατασκευή του δρόμου που θα συνδέει το νοσοκομείο με τον Περιφερειακό, βρίσκεται σε στάδιο διαγωνισμού. Έτσι, αναμένουμε ένα έργο-ορόσημο όχι μόνο για τα ιατρικά δεδομένα της Βόρειας Ελλάδας, αλλά και της ευρύτερης περιοχής της νοτιοανατολικής Ευρώπης.

Το νέο στρατηγείο των Beetroot 

H απόφαση της μετακόμισης της δημιουργικής κολεκτίβας του design των Beetroot, που μετρούν 21 χρόνια ζωής κι έργου σαν γραφείο, στο κέντρο της πόλης, και μάλιστα σε μια ιστορική γειτονιά της, τη Βαλαωρίτου, δε θα μπορούσε παρά να γίνει μ’ έναν άκρως εντυπωσιακό τρόπο. Η μεταμόρφωση ενός από τα ιστορικά κτίρια της περιοχής, το περίφημο χάνι του Ισμαήλ Πασά, που ανεγέρθηκε μετά την καταστροφική πυρκαγιά και στην πόρτα του γράφει ”Ismail Pasha Khani 1323” – από το ισλαμικό ημερολόγιο, σε στρατηγείο τους με πολλές χρήσεις, σηματοδοτεί την εντυπωσιακή  αναγέννηση της γειτονιάς που άκμασε, παρήκμασε ως τόπος διασκέδασης και  ήρθε η ώρα να γνωρίσει ένα νέο πρόσωπο. Ένα κτίριο που καταλαμβάνει ένα ολόκληρο τετράγωνο, μεταξύ Βαλαωρίτου, Συγγρού και Πάικου, ανακαινίστηκε στατικά εκ βάθρων, με τη σφραγίδα της σπουδαίας Μόρφως  Παπανικολάου (Sparch) στους εσωτερικούς χώρους και υπέροχους φωτισμούς από τη μετρ Ελευθερία Ντεκώ. Η αποκατάσταση και επανάχρηση του διατηρητέου έγινε σε μελέτη των Βασίλειου Κετέν, Σοφίας Αποστολίδου και Ελισάβετ Αποστολίδου. 

Η ανακαίνιση ξεκίνησε τον Αύγουστο του 2019 και ολοκληρώθηκε παρά τις δυσκολίες της πανδημίας, αφού έγινε πλήρης στατική αποκατάσταση, νέα  διαμπερής για τη διάχυση του φωτός στο κέντρο στέγης, ανακαίνιση της όψης και δημιουργία μοναδικών χώρων στον όροφο για την παραγωγική διαδικασία της ομάδας, με υπέροχους co-working spaces, studio φωτογραφήσεων, βιντεοσκοπήσεων και ηχογραφήσεων, ένα εντυπωσιακό καφέ-πωλητήριο των έργων τους στο ισόγειο, εκθεσιακό χώρο στο υπόγειο, ρεστό στο απέναντι διατηρητέο κτίριο και χώρους οι οποίοι θα μπορούν να χρησιμοποιηθούν από επισκέπτες που θέλουν να εργαστούν κάποιες ώρες. Το νέο στρατηγείο τους είναι ένα εμβληματικό project, που θα συμπαρασύρει όλη την περιοχή σε μια νέα προοπτική, όπου ήδη στεγάζονται δημιουργικές ομάδες και καταστήματα σχεδιαστών design. Χίλια τετραγωνικά αφιερωμένα στη δημιουργία. 

  

Το εκπαιδευτικό μοντέλο του Αnna Papageorgiou STEM Center  

Με πυρήνα τις επιστήμες και την τεχνολογία, το Anna Papageorgiou STEM Center (Science, Technology, Engineering, Mathematics), που λειτουργεί ήδη έναν χρόνο, αποτελεί την πιο ενδιαφέρουσα ιδιωτική πρωτοβουλία στον τομέα  της εκπαίδευσης, ως μέρος του στρατηγικού σχεδιασμού και της ανάπτυξης το Κολεγείου Ανατόλια κι επιβεβαιώνει  την αφοσίωση του εκπαιδευτικού οργανισμού με τα καινοτόμα εκπαιδευτικά προγράμματα και τις σύγχρονες τεχνολογικές και κτιριακές υποδομές, που στοχεύουν στις ανάγκες της εκπαίδευσης του 21ού αιώνα. 

Το Κέντρο, που υλοποιήθηκε χάρη στη γενναιόδωρη συμβολή του κυβερνητικού οργανισμού των Η.Π.Α. USAID/ASHA και του Ιδρύματος Παπαγεωργίου ως major benefactors, καθώς και άλλων ιδιωτών και οργανισμών, στεγάζει τα εργαστηριακά μαθήματα Χημείας, Φυσικής και Βιολογίας για τους μαθητές του Κολλεγίου, τα προγράμματα του Κέντρου STEM και του Κέντρου για Χαρισματικά-Ταλαντούχα Παιδιά.

Παράλληλα, μέσα από τη συνεργασία με οργανισμούς, εταιρίες κι ερευνητικούς φορείς, θα υλοποιούνται και δωρεάν δράσεις για μαθητές δημοσίων σχολείων και φοιτητές, ώστε να έρθουν σ’ επαφή με τεχνολογίες αιχμής, να γνωρίσουν τα οφέλη της «πράσινης» αρχιτεκτονικής και να συμμετάσχουν σε πρωτοποριακές, εκπαιδευτικές δράσεις.

Με την αρχιτεκτονική υπογραφή του έμπειρου γραφείου schema 4 architects, το  κτίριο -συνολικής έκτασης 950 τ.μ.- χαρακτηρίζεται από σαφήνεια και καθαρότητα και αποτελείται από δύο γεωμετρικά κτίσματα, ένα παραλληλεπίπεδο κι έναν κύβο, που τέμνονται. Ανάμεσά τους, δύο διαφανή τριγωνικά πρίσματα  ολοκληρώνουν τη σύνθεση. Όλοι οι εργαστηριακοί χώροι έχουν άμεση πρόσβαση στον υπαίθριο χώρο και μπορούν να λειτουργήσουν με διαφορετικούς τρόπους, καλύπτοντας ξεχωριστές λειτουργίες. Ο κεκλιμένος κύβος φιλοξενεί τις υπόλοιπες δραστηριότητες του STEM, σ’ έναν ευέλικτο χώρο δημιουργικής εργασίας, που διακόπτεται από μια γραμμική σκάλα, η οποία οδηγεί στον εσωτερικό εξώστη με τα γραφεία.

Ο περιβάλλων χώρος αποτελεί προέκταση του εσωτερικού με μια φύτευση, που περιλαμβάνει 28 διαφορετικά είδη φυτών, ενώ ο σχεδιασμός του κήπου φέρνει σε απόλυτη αρμονία το νέο κτίριο με τα υπάρχοντα στοιχεία του φυσικού τοπίου. Βιοκλιματικά σχεδιασμένο στην καρδιά του, με μηδενικές εκπομπές ρύπων και κάνοντας χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας -μέρος της ρευματοδότησής του γίνεται με φωτοβολταϊκά, για τη θέρμανση και ψύξη έχει αξιοποιηθεί η γεωθερμία και η πρωτοποριακή μέθοδος της ηλιακής ψύξης-, συνδυάζει την κάλυψη των αναγκών του σχολείου και την εύρυθμη περιβαλλοντική λειτουργία του τοπίου, με τον σχεδιασμό να προβλέπει ακόμα και σύστημα εξοικονόμησης νερού με τη μορφή «κήπων βροχής». Έτσι, δίκαια  κερδίζει τον τίτλο ενός πρότυπου κέντρου τεχνολογικής καινοτομίας και περιβαλλοντικής υπευθυνότητας, που ανεβάζει θεαματικά τον πήχη στον τομέα της εκπαίδευσης.