Τι ”ανάπτυξη” θα είναι, αν δε συνοδεύεται από δίκαιες αμοιβές;

Λέξεις: Χρήστος Ασπιώτης,

Η πανδημία έχει οδηγήσει στη χειρότερη εργασιακή κρίση των τελευταίων 90 ετών.

Αυτό θα έπρεπε να αποτελέσει ευκαιρία για πολιτική σύμπνοια σε ισχυρή στήριξη των εργαζόμενων, της κοινωνίας και του κοινωνικού κράτους. Όμως, δυστυχώς, οι κυβερνώντες εκμεταλλεύονται τη συγκυρία ως ευκαιρία για περισσότερες ανατροπές.

Με όσα σχεδιάζονται, η διαφαινόμενη διαχείριση της οικονομικής κρίσης της δεκαετίας του 2020 (που θα γίνει σε όλο το εύρος της αντιληπτή με τη λήξη της υγειονομικής κρίσης) θα κάνει την αντίστοιχη του 2010 να μοιάζει με τραινάκι του λούνα-παρκ.

Μέσα σε ένα περιβάλλον σκληρής ανέχειας, η Κυβέρνηση σχεδιάζει να στηρίξει την Ανάκαμψη στη φθηνή και απαξιωμένη εργασία. Δηλαδή, το βάρος της κρίσης να το πληρώσουν πάλι οι πιο αδύναμοι.

Το πρωτοσέλιδο του Βήματος της Κυριακής 4/4/2021, όπου περιλαμβανόταν και δηλώσεις του υπουργού Εργασίας κ. Κωστή Χατζηδάκη, έδωσε την κατεύθυνση των αλλαγών που θα προταθούν στα εργασιακά:

-Ελαστικός χρόνος εργασίας, απλήρωτες υπερωρίες, εργασία χωρίς κανόνες ακόμη και για τα σαββατοκύριακα. Ωράριο-λάστιχο, ζωή-λάστιχο.

Πιο συγκεκριμένα, για «τον εκσυγχρονισμό του ατομικού εργατικού δικαίου» προαναγγέλλεται ότι η εργάσιμη εβδομάδα θα μπορεί να διαρκεί από 30 έως 50 ώρες, με κατάργηση της 8ωρης εργασίας και του πενθημέρου, με 10ωρή καθημερινή απασχόληση για 6 ημέρες την εβδομάδα χωρίς υπερωριακή αμοιβή. Προτείνονται, επίσης, η κατάργηση του θεσμού της υπερεργασίας και η αύξηση του επιτρεπόμενου ορίου υπερωριών, δηλαδή η δυνατότητα φθηνών υπερωριών θα αυξηθεί από 30% έως 65%.

Όλα αυτά σημαίνουν:

• σημαντική μείωση του κόστους των υπερωριών για τους εργοδότες με τη μη καταβολή της προσαύξησης λόγω υπερωρίας και με συμψηφισμό απλήρωτων υπερωριών με μειωμένο ωράριο ή ρεπό και
• σημαντική μείωση των αποδοχών των εργαζομένων.

Πρακτικά, εργαζόμενοι π.χ. σε τουρισμό, μεταφορές, εστίαση, εμπόριο θα υποχρεούνται να εργάζονται δίχως να αμείβονται υπερωριακά για το διάστημα που υπάρχει ένταση εργασίας και η απλήρωτη εργασία τους απλώς θα συμψηφίζεται με λιγότερες ώρες εργασίας (ή άδειες) σε επόμενη περίοδο αναφοράς.

-Ατομική διευθέτηση του χρόνου εργασίας, χωρίς Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας και χωρίς δικαίωμα παρέμβασης του Κλαδικού Σωματείου ή της Ομοσπονδίας. Το ωράριο εργασίας θα συμφωνείται απευθείας μεταξύ εργοδότη και εργαζόμενου ή (όταν αυτό δεν επιτυγχάνεται γιατί ο εργαζόμενος αντιστέκεται) με τη συναίνεση του οικείου σωματείου που λειτουργεί με τη μορφή «ένωσης προσώπων», δηλαδή ενός μορφώματος εντελώς ευάλωτου στις πιέσεις του εργοδότη στις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις. Αυτό συνιστά κατάργηση στην πράξη του θεσμού της ελεύθερης συλλογικής διαπραγμάτευσης, πάνω στον οποίο είναι δομημένο παντού το Εργατικό Δίκαιο, και κατάργηση της προστασίας των εργαζομένων από τις συλλογικές συμβάσεις. Ο εργαζόμενος θα είναι μόνος απέναντι στον εργοδότη, ανίσχυρος απέναντι σε κάθε αυθαιρεσία.

Σύμφωνα με το σκεπτικό της Κυβέρνησης, εργοδότης και εργαζόμενος θεωρούνται ισότιμοι εταίροι της εργασιακής σχέσης και «ελεύθερα» συναποφασίζουν τους όρους της ατομικής σύμβασης. Πόση τέτοια «ελευθερία» αντέχει μια αγορά εργασίας με ποσοστά ανεργίας που ξεπερνούν το 20% εδώ και μια δεκαετία;

Η δέσμη αυτών των αντεργατικών ρυθμίσεων:

• θα πολλαπλασιάσει τους εργαζόμενους που παρότι εργάζονται με πλήρη απασχόληση ζουν περιθωριοποιημένοι κάτω από τα όρια της φτώχειας,
• δεν εξασφαλίζει, αλλά αντίθετα υπονομεύει, την πολυπόθητη ανάπτυξη και ανάκαμψη,
• θα διώξει κι άλλους νέους επιστήμονες στο εξωτερικό (νέο κύμα brain drain), όπου υφίσταται ακόμα Εργατικό Δίκαιο,
• θα στερήσει νέους πολύτιμους πόρους από τα Ασφαλιστικά Ταμεία.

Και όλα αυτά ετοιμάζονται εμβόλιμα εν μέσω πανδημίας, στο πλαίσιο των πολιτικών που αφορούν στο Ταμείο Ανάκαμψης, χωρίς καμία διαβούλευση με τους βασικούς κοινωνικούς και παραγωγικούς φορείς.

Έτσι θα χρηματοδοτηθεί η ανάκαμψη της οικονομίας; Υποχρεώνοντας τους εργαζόμενους σε δωρεάν υπερωρίες; Δεν μπορεί σε κάθε κρίση η λύση προκειμένου να σταθεροποιηθεί η οικονομία να είναι η φθηνή εργασία.

Με τέτοιες πολιτικές, το προσεχές μέλλον θα μοιάζει όλο και περισσότερο με ένα πολύ μακρινό παρελθόν…

Ανάπτυξη χωρίς κοινωνική δικαιοσύνη και χωρίς δίκαιες αμοιβές δεν είναι ανάπτυξη.

• Ο Χρήστος Ασπιώτης είναι συντονιστής Οργανώσεων Εργαζομένων του Κινήματος Αλλαγής