Το δεύτερο βραβείο: Η ΔΕΘ ως ελεύθερος χώρος κατά 70%

Το δεύτερο βραβείο των προτάσεων για την ανάπλαση της ΔΕΘ κέρδισε η σύμπραξη των Lina Ghotmeh Architecture (Γαλλία), Vogt Paysage + Urbanisme (Γαλλία), LAN (Γαλλία), LOT (Ελλάδα), Tractebel Engineering (Γαλλία), Systematica (Ιταλία). Ο Λεωνίδας Τραμπούκης των LOT γράφει για την ιδέα τους.

Λέξεις: Λεωνίδας Τραμπούκης

Όταν προκηρύχτηκε ο διαγωνισμός της ΔΕΘ θεωρήσαμε σημαντικό να λάβουμε μέρος καθώς είμαστε από τη Θεσσαλονίκη και θέλουμε να συμμετέχουμε στη συζήτηση γύρω από το δημόσιο χώρο και τα έργα της πόλης. Λάβαμε μέρος στο διαγωνισμό με μια ομάδα από διεθνή γραφεία από τη Γαλλία με την εμπειρία που οι Γάλλοι έχουν στις αστικές αναπλάσεις, τα γραφεία Lina Ghotmeh, Lan και Vogt αρχιτέκτονες τοπίου και με μια ομάδα από συμβούλους από τη Γαλλία και την Ελλάδα.

Μεγαλώσαμε και σπουδάσαμε στην περιοχή και γνωρίζουμε όλα τα σημεία με μεγάλη λεπτομέρεια. Σεβόμενοί την ανάγκη της πόλης για πράσινο και την πλειοψηφική συλλογική επιθυμία για ένα μητροπολιτικό πάρκο θέλαμε να δούμε με ρεαλισμό το γεγονός ότι η ΔΕΘ θα παραμείνει σε μια μικρότερη έκδοσή της στο κέντρο της πόλης και πως ο σχεδιασμός θα μπορέσει να αφήσει ευελιξία για άλλες μελλοντικές χρήσεις.

Η Θεσσαλονίκη είναι μια εκ φύσης μοντέρνα πόλη, όπως όλες οι ελληνικές πόλεις ο αστικός ιστός είναι πυκνός, η τυπολογία της πολυκατοικίας μονοπωλεί την εικόνα της πόλης και έχει το μικρότερο κατά κεφαλή εμβαδό πρασίνου στην Ευρώπη.

Δημιουργήσαμε το μεγαλύτερο δυνατό ελεύθερο χώρο (70% ανοιχτός χώρος) συμπτύσσοντας το πρόγραμμα του συνεδριακού κέντρου σε ένα πυκνό αλλά διακριτικό χαμηλό κτιριακό σύνολο στην οροφή του οποίου συνεχίζει ο δημόσιος χώρος σε μορφή ενός υπαίθριο πάρκου. Έτσι φτάνουμε όσο το δυνατόν πιο κοντά στην ιδέα του μητροπολιτικού πάρκου με το κτιριακό κέλυφος να έχει τη δυνατότητα να φιλοξενήσει μελλοντικά μια σειρά άλλων χρήσεων, από αθλητικές εγκαταστάσεις έως πολιτιστικές χρήσεις.

Διατηρήσαμε και ενισχύσαμε όλες τις σημαντικές συνδέσεις με τον υπάρχον πολεοδομικό ιστό αλλά και με την ιστορία του σημείου, τον μνημειώδη άξονα του Hebrard τον οποίο εντάξαμε σε ένα συμπληρωματικό σύστημα υπαίθριων λεωφόρων που δημιουργούν κι άλλες αστικές συνδέσεις φέρνοντας την κλίμακα της γειτονιάς μέσα σε αυτό το τεράστιο πάρκο και κτιριακό συγκρότημα.

Ιστορικά και κοινωνικά η υπαίθρια κουλτούρα χαρακτηρίζεται από την ιδέα της βόλτας, του περίπατου.

Η νέα παραλία της Θεσσαλονίκης είναι ακριβώς αυτό, ένας μεγάλος περίπατος καταμήκος του θαλάσσιου μετώπου. Θέλαμε να συνεχίσουμε αυτό το σύστημα περιπάτων μέχρι μέσα το κέντρο της πόλης μέσα από το σχεδιασμό του τοπίου και κατ’επέκταση του κτιρίου, ώστε η επέμβαση αυτή να αντηχεί στον τρόπο ζωής της πόλης προσφέροντας ένα νέο δημόσιο χώρο που δεν υπάρχει ως τώρα, ναι, με την συνύπαρξη με ένα σύγχρονο και μνημειακής κλίμακας και αρχιτεκτονικής συνεδριακού κέντρου.

Η κτιριακή επέμβαση είναι μεγάλης κλίμακας, όμως με κατάλληλο χειρισμό διατηρεί την επιβλητικότητά χωρίς να επιβάλει το μέγεθός του στην κλίμακα του ανθρώπου και από την θέα του πάρκου, μέσα από το «ήρεμο» και διακριτικό κέλυφός του.

O όγκος του αιωρείται πάνω από τη διάφανη ζώνη του ισογείου, κάνει το κτίριο να φαίνεται πιο ελαφρύ, να ίπταται πάνω από το τοπίο. Με αναφορά την ελληνική στοά, δημιουργούνται πολλοί ημιυπαίθριοι χώρου, κάτω από συνδέσεις που γεφυρώνουν του κτιριακούς όγκους.

Στην κλασική ελληνική αρχιτεκτονική, η στοά αντιπροσωπεύει μια απλή τυπολογία, που χαρακτηρίζεται ταυτόχρονα από υψηλή λειτουργικότητα και συνθετική αξία. Ένα μεγάλο αίθριο και κήπος δημιουργείται γύρω από Αλεξάνδρειο Μέλαθρο αναδεικνύοντας ως ένα μοντέρνο μνημείο.

Προϋπάρχοντας κτίρια και ιστορικά περίπτερα της ΔΕΘ θα μπορούσαν μέσα στα πλαίσια της κεντρικής ιδέας να διατηρηθούν, καθώς το νέο σύνολο παραμένει ακόλουθο στις αρχές του μοντέρνου, με ευελιξία να τροποποιηθεί ανάλογα με τις κτιριακές ανάγκες.

Το έργο έχει σχεδιαστεί σαν μια αλληλουχία μεγάλων ευέλικτων χώρων συγκεντρώνοντας όλες τις βοηθητικές χρήσεις και υπηρεσίες σε «γραμμικές ζώνες», καθαρή οργάνωση χώρων και απλή κυκλοφοριακή οργάνωση, ώστε με ρεαλισμό να είναι άμεσα και αποτελεσματικά υλοποιήσιμο.

Η θέα από την πλατεία Συντριβανίου και την οδό Εγνατία φανερώνει ένα σύνολο που δένει με την αρχιτεκτονική της πόλης και την μοντέρνα αρχιτεκτονική κληρονομιά της Πανεπιστημιούπολης Θεσσαλονίκης.

Η οροφή του συνεδριακού κέντρου είναι ένας μεγάλος και προσβάσιμος ανοιχτός χώρος. Περιμετρικά ένας κλειστός σε σημεία διάδρομος δημιουργεί έναν υπερυψωμένο “αρχιτεκτονικό περίπατο» με μεγάλα ανοίγματα που ανοίγουν τη θέα στον κόλπο της Θεσσαλονίκης, το βουνό και όλη την πόλη περιμετρικά.

Είναι ένας χώρος που δεν έχει ποτέ υλοποιηθεί στη Θεσσαλονίκη σε τέτοια έκταση με τη μεγαλύτερη υπερυψωμένη πλατεία και πάρκο που μπορεί να φιλοξενήσει τεράστια ποικιλία χρήσεων που αφορούν την πόλη και τους κατοίκους της, πέρα από την κάλυψη των αναγκών της ΔΕΘ ως ένα χώρο εκδηλώσεων και εκτόνωσης κατά τη λειτουργία του συμπλέγματος.

Η ιδέα να συμπιεστούν οι χώροι σε ένα συμπαγές σύνολο, πέρα από τα οφέλη αποδοτικότητας και οικονομίας του έργου και τη μικρότερη δυνατή κάλυψη της έκτασης μας έδωσε τη δυνατότητα να δημιουργήσουμε ένα αφαιρετικό και επιβλητικό αρχιτεκτονικό περίβλημα με υλικά το γυαλί και το σκυρόδεμα, γνώριμα στην ελληνική πραγματικότητα και λαμβάνοντας υπόψη την τοπική κατασκευαστική οικονομία, αλλά με αρχιτεκτονικό χειρισμό που αποδίδεται σε ένα σύγχρονο μνημείο. Οι όψεις κατασκευάζονται από προκατασκευασμένο σκυρόδεμα, σε υπόλευκο χρώμα που αποτυπώνει τις αλλαγές του φωτός κατά τη διάρκεια της ημέρας και των εποχών.

Το έργο αποτίνει φόρο τιμής στη Θεσσαλονίκη ως ένα «ζωντανό παλίμψηστο» που ενσωματώνει την ιστορία ως μέρος της δημιουργίας του, τη μνήμη και τις χαμένες ευκαιρίες του παρελθόντος, προσβλέποντας στον αστικό κύκλο ζωής που προσφέρει ευελιξία και προσαρμοστικότητα για αστικούς μετασχηματισμούς μικρής και μεγάλης διάρκειας.

Project Team Architects Lina Ghotmeh Architecture (France) LOT office for Architecture (Greece) LAN Architectes (France)

Consultants Vogt Landscape Architecture (France) Systematica SRL (Italy) Tractebel Engineering S.A. (France) Papargyris Kardoula Associates, Structural Engineers (Greece) Melcon Engineering, (Greece)