Το μάθημα ζωής που μας παραδίδει ο Κυρ-Γιάνννης

Ο Ηράκλειτος έλεγε πως ”η μοίρα του ανθρώπου είναι ο χαρακτήρας του”. Στην περίπτωση του Γιάννη Μπουτάρη, του Κυρ-Γιάννη της Θεσσαλονίκης και όλης της Ελλάδας, μιας από τις τελευταίες εμβληματικές προσωπικότητες αυτής της χώρας, ο χαρακτήρας στάθηκε πραγματικά ο ιχνηλάτης της ζωής του.

Άνθρωπος πληθωρικός, παρορμητικός και εκδηλωτικός, δεν δίστασε στιγμή να κυνηγήσει το εκάστοτε όνειρο του και να μιλήσει δημόσια για όσα τον προβλημάτιζαν, πληρώνοντας το τίμημα αυτής της εξωστρεφούς έκφρασης πολλές φορές με ζόρικο τρόπο.

Στο βιβλίο που μόλις κυκλοφόρησε και που συνέγραψε μαζί με τη Μαρία Μαυρικάκη, το ”Εξήντα χρόνια τρύγος”, ο Κυρ-Γιάννης κάνει ένα ταξίδι στην ίδια του τη ζωή. Από παιδί όταν παρατηρούσε τον παππού του να διαφεντεύει τα κτήματα των αμπελώνων μέχρι το σήμερα, που ο ίδιος παρατηρεί, σε ρόλο σοφά αποτραβηγμένου συμβούλου τα δικά του παιδιά να προχωρούν μια από τις πιο ένδοξες οινικές ιστορίες της χώρας.

Με άξονα τους αγώνες του για το ελληνικό κρασί, αγώνες ενός πιονέρου που οραματίστηκε μια θέση κύρους στην παγκόσμια κατάταξη για εκείνο και μια νέα εποχή που θα έβαζε τις βάσεις για αυτό που σήμερα ονομάζεται με υπερηφάνεια ελληνικός οινικός πολιτισμός, ο Μπουτάρης εξιστορεί γνωστές και κυρίως άγνωστες ιστορίες της ζωής τους. Πολλές από αυτές εξαιρετικά επώδυνες.

Με κορυφαίες σε αυτή την κατηγορία το Γολγοθά της εξάρτησης από το αλκοόλ, αυτή την κάθοδο προς την κόλαση που δεν ωραιοποιεί ούτε στιγμή, αντίθετα περιγράφει με σκοτεινά και αποτρόπαια χρώματα και την απώλεια της Αθηνάς, της γυναίκας που λάτρεψε από έφηβος και αποτέλεσε τη σύντροφο της ζωής του. Και αν το κεφάλαιο της απεξάρτησης μοιάζει ένα μάθημα ζωής πολύτιμο, το κεφάλαιο της απώλειας της Αθηνάς είναι αυτό που θα κουβαλάς για πάντα στην ψυχή σου. Θα εγγραφεί στο μυστικό της δωμάτιο την ώρα που αβίαστα τα δάκρυα κυλούν καθώς διαβάζεις την πιο συγκλονιστική σκηνή οριστικού αποχαιρετισμού που διάβασες ποτέ στο χαρτί.

Ανάμεσα σε χιλιάδες βαρέλια, συμφωνίες και διαφωνίες με οικογένεια και συνεργάτες, συναντήσεις με κορυφαίες προσωπικότητες, τους αγώνες για το Νυμφαίο, τον Αρκτούρο, τον Άρη ή τη Θεσσαλονίκη, τη μητέρα του που τον αποκαλούσε Γιαννάκη μέχρι τέλους και τον πατέρα του που κυριαρχούσε ως επιχειρηματική μορφή στα πράγματα της πόλης για δεκαετίες, ταξίδια και τρυφερές στιγμές, θα βρεις εξομολογήσεις σπάνιες από έναν χορτάτο άνθρωπο. Από αυτές που δεν κάνει κανείς δημόσια.

”Στο πρόγραμμα απεξάρτησης ανακάλυψα ποιός πραγματικά είμαι. Γνώρισα πτυχές του ψυχισμού μου που με βασάνιζαν κρυμμένες μέσα μου. Σιγά σιγά κατάφερα να συμφιλιωθώ μαζί τους. Δεν έγινα άλλος άνθρωπος, απλώς έγινα πιο σοφός ώστε να παραδεχτώ πώς δεν ορίζω τίποτε”.

Το ”Εξήντα χρόνια τρύγος…” (εκδόσεις Πατάκη), ορθά έχει στο τέλος του τίτλου του 3 τελίτσες. Ο τρύγος είναι η αφορμή για ένα ταξίδι ενδοσκόπησης. Μια επώδυνη βουτιά εντός, με κρατημένη την ανάσα. Μια βουτιά που ο αναγνώστης κάνει μαζί του και πάει μέχρι τέλους χωρίς αναπνοή.

Είναι ένα συγκλονιστικό βιβλίο αυτό του Κυρ-Γιάννη. Συμφωνείς ή διαφωνείς μαζί του κατά περίπτωση σε όσα πρεσβεύει, οφείλεις στο τέλος αυτού του ταξιδιού να παραδεχτείς πως είναι μια τεράστια μορφή, μια sui generis persona που ποτέ δεν συμβιβάστηκε. Να κυνηγάς το όνειρο σου, να είσαι πάντα έτοιμος για το επόμενο όνειρο. 

Υπάρχει μια σκηνή στο ντοκιμαντέρ του Δημήτρη Αθυρίδη ”Ένα Βήμα Μπροστά” όπου εμφανίζεται η μητέρα του και του λέει on camera: ”Γιάννη δεν χωράς παντού”. Αυτό είναι ο Μπουτάρης. Και αυτό το βιβλίο είναι η αφορμή να γνωρίσουμε καλύτερα αυτόν τον τυφώνα.

Υγ. Επί του προσωπικού. Τον Μπουτάρη τον αγαπώ και τον εκτιμώ πολύ. Τον γνώρισα πριν  χρόνια, μια νύχτα στο Νυμφαίο, έφτασε στον ξενώνα του κουρασμένος και κάθισε να φάει μια ζεστή κοτόσουπα. Εμείς παίζαμε χαρτιά στην τραπεζαρία. Άκουσε τη φωνή μου, που την ήξερε από το ραδιόφωνο. Με πλησίασε και μου είπε, ο Τούλας δεν είσαι; Χάρηκα πολύ όταν εξελέγη δήμαρχος και τον ψήφισα δυο φορές χωρίς δεύτερη σκέψη. Άσκησα όμως μεγάλη κριτική στο έργο του, δεν τον άφησα σε χλωρό κλαρί, ως όφειλα, όπως έκανα με τους προκατόχους του και κάνω με το νέο δήμαρχο. Κάποια στιγμή μάλιστα μου θύμωσε και δεν μου μιλούσε για ένα-δυο χρόνια. Σε ένα γάμο που βρεθήκαμε μου είπε επί λέξη: ”Είσαι σκατόπαιδο που μας πολεμάς”. 

Σήμερα που τα χρόνια πέρασαν οι σχέσεις μας είναι και πάλι σχέσεις αγάπης, όπως οφείλουν να είναι οι σχέσεις εκτός εξουσίας και οφειλόμενης κριτικής. Είναι ο πιο ακομπλεξάριστος πολιτικός που ξέρω. Το βιβλίο του μου το έστειλε με την παραπάνω αφιέρωση. Δεν μου χρωστούσε τα καλά λόγια. Θα μπορούσε να βαστά το θυμό μανιάτικο. Όμως ο Κυρ-Γιάννης είναι πάνω από μικρότητες. Και αυτό το βιβλίο μας το επιβεβαιώνει.  

Ο Γιάννης Μπουτάρης γεννήθηκε το 1942 στη Θεσσαλονίκη. Πτυχιούχος Χημικός του ΑΠΘ, διπλωματούχος Οινολόγος και συνεχιστής της πλούσιας οικογενειακής παράδοσης στα κρασιά, μέσω της εταιρείας «Ι. Μπουτάρης & Υιός», την οποία ίδρυσε ο παππούς του το 1879. Από την εταιρεία «Μπουτάρη» αποχώρησε το 1996 και ίδρυσε την εταιρεία «Κυρ-Γιάννη» –με τα ομώνυμα κρασιά και τα οινοποιεία σε ιδιόκτητους αμπελώνες, στο Γιαννακοχώρι Νάουσας και στο Αμύνταιο–, την οποία σήμερα διευθύνουν οι δύο του γιοι. Έχει διατελέσει πρόεδρος και μέλος διοικήσεων πλήθους φορέων, επαγγελματικών, περιβαλλοντικών και πολιτιστικών· ενδεικτικά: Διεθνής Ακαδημία Οίνου, Σύνδεσμος Ελληνικού Οίνου, Διεπαγγελματική Οργάνωση Αμπέλου & Οίνου, Οργανισμός Τουρισμού Θεσσαλονίκης, Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, WWF Ελλάς.

Υπήρξε ιδρυτικό μέλος του Μακεδονικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης και του Κέντρου Υποστήριξης Εξαρτημένων «Όασις», καθώς και ιδρυτής του «Αρκτούρου», οργανισμού για την προστασία της καφετιάς αρκούδας και της άγριας ζωής. Έχει τιμηθεί με πολλές διεθνείς και εθνικές διακρίσεις. Εξελέγη δήμαρχος Θεσσαλονίκης το 2010 για δύο διαδοχικές θητείες, έως το 2019. Σήμερα είναι Πρόεδρος του Μουσείου Ολοκαυτώματος της Ελλάδας. Η ΜΑΡΙΑ ΜΑΥΡΙΚΑΚΗ γεννήθηκε το 1964 στο Περιστέρι. Έχει εργαστεί στον τομέα προστασίας του περιβάλλοντος και βιώσιμης ανάπτυξης, στα χρηματοοικονομικά και στη διοίκηση μονάδων υγείας. Έχει συγγράψει χρονογραφήματα, επιφυλλίδες, μία νουβέλα και ένα μυθιστόρημα.