Υγεία, καύλα, επανάσταση: Το 1821 συναντά το Μάη του ’68
Μην φοβάστε την αναπλαισίωση, την επικαιροποίηση ακόμα και το χίπστερ ή την ποπ κουλτούρα
Το εικονιζόμενο είναι, κατά τη γνώμη μου, το καλύτερο έργο που δημιουργήθηκε για την επέτειο των 200 ετών από την ελληνική επανάσταση.
Ένας βασικός σκοπός τέτοιων επετείων είναι να κάνεις το ιστορικό γεγονός επίκαιρο. Αυτό, λοιπόν, το μικρό αντικείμενο των 4 όλων κι όλων εκατοστών έκανε τη δουλειά του. Έκανε μια φιγούρα δυο αιώνων relevant, δηλαδή σημαντική και σχετική στο σήμερα.
Η ιστορική αυτή φιγούρα αναπλαισιώνεται μέσα από την σύνδεσή της με το ιστορικό ποστερ “We can do it” από τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο που δημιουργήθηκε για να ενισχύσει το ηθικό των γυναικών εργατριών. Η Μαντώ Μαυρογένους γίνεται ένα διιστορικό φεμινιστικό πρότυπο. Ως τέτοιο την βλέπει η καλλιτέχνιδα που δήλωσε «Η Μαντώ είναι το σύμβολο του φεμινισμού. Αυτή η ατρόμητη γυναίκα ήταν η μοναδική αξιωματούχος του ελληνικού στρατού: ο Καποδίστριας της έδωσε το βαθμό του αντιστράτηγου. Η Μαντώ Μαυρογένους είναι το πιο αυθεντικό σύμβολο της ελληνικής επανάστασης (…) Πέθανε μόνη και ξεχασμένη στην Πάρο. Πέρασε τα τελευταία χρόνια της ζωής της μέσα στην εξαθλίωση, καθώς είχε διαθέσει όλη τη μεγάλη περιουσία της στην Επανάσταση».
Και πότε γίνεται αυτό; Στην επέτειο των 200 χρόνων της ελληνικής επανάστασης και τη χρονιά του ελληνικού #MeToo. Πόσο πιο relevant, δηλαδή;
Το γούρι-φυλακτό συνοδεύεται από μια φράση που ξένισε τους περισσότερους: «Υγεία, καύλα και επανάσταση». Μια από τις μεγάλες ιστορικές επαναστάσεις που οδηγούν στη συγκρότηση ενός νεωτερικού κράτους συνδέεται με ένα διαδεδομένο σύνθημα κυρίως των νέων. Το φαντασιακό της επανάστασης του 1821 συνδέεται με το φανταστικό των σύγχρονων νεανικών εξεγέρσεων. Είναι σαν το ’21 να συναντά την κουλτούρα του Μάη του ’68, τον Δεκέμβρη του 2008 και τα νέα κοινωνικά κινήματα.
Δεν είναι το αίτημα για υγεία σχετικό φέτος; Στα 200 χρόνια από την επανάσταση η χώρα μας και ο πλανήτης μας βιώνουν ένα ιστορικό γεγονός. Όλοι θα θυμόμαστε την πανδημία αυτή. Χάσαμε 7.500 συμπολίτες μας, φίλοι, συγγενείς μας δοκιμάστηκαν από τον ιό, ζήσαμε πρωτόγνωρες καταστάσεις. Γιορτάζουμε την επανάσταση με κύριο αίτημα την ελευθερία -βασικό στοιχείο του εθνικού μας ύμνου- μια χρονιά που πολλές ελευθερίες μας περιορίστηκαν. Δεν είναι επαναστατικό το αίτημα για το καθολικό δικαίωμα στην υγεία σχεδόν 4 δεκαετίες μετά την ίδρυση του ΕΣΥ που αυτήν την εορταστική εβδομάδα έχει αγγίξει τα όρια του;
Τους περισσότερους τους πείραξε η λέξη «καύλα». Προσβάλει την ιστορία, λένε. Τι πιο επαναστατικό, άραγε, για τον καθένα και τη καθεμία μας σε προσωπικό επίπεδο; Τι μπορεί να ανατρέψει περισσότερο τη ζωή μας με τρόπο απρόσμενο, ξαφνικό, βίαιο, άρα με τρόπο επαναστατικό; Μια εξέγερση από τα μέσα προς τα έξω. Φοβόμαστε τη λέξη; «Λέξεις που δεν επιτρέπονται και λέξεις που επιτρέπονται, δε βαριέσαι» είχε πει ο Χριστιανόπουλος, ο ποιητής που την ύμνησε περισσότερο.
Κάπου διάβασα πως ο Σταμάτης Κραουνάκης παραπέμπει για την πρώτη εμφάνιση της φράση σε μια παράσταση του σχήματος Σπείρα Σπείρα πίσω στο 2003. Ο Γιώργος Σαμπατακάκης, κριτικός και καθηγητής Θεατρολογίας, έγραφε το 2019 για την παράσταση Εκκλησιάζουσες που επιμελήθηκε ο Κραουνάκης ότι «Υγεία, Καύλα και Επανάσταση αναβόησε χτες το Ηρώδειο». Υγεία, καύλα κι επανάσταση από το Ηρώδειο έως το Μπενάκη για να πέσει κάθε κάστρο καθωσπρεπισμού. Μπράβο στη δημιουργό, μπράβο και στο μουσείο που τόλμησε, υποστηρίζοντας πως δεν παρεμβαίνει και δεν λογοκρίνει τα έργα των καλλιτεχνών που φιλοξενεί.
Στην επέτειο για το γεγονός που βρίσκεται στις ρίζες της συγκρότησης της πολιτικής μας κοινότητας πρέπει να βλέπουμε τον εαυτό μας όλοι και όλες. Αυτό καταφέρνει να κάνει με το έργο της η καλλιτέχνιδα, αυτό επιχείρησε πρόσφατα και η lgbt κοινότητα με την πειραγμένη εικόνα με τη σημαία με το ουράνιο τόξο. Όχι μόνο ιστορικά συνέδρια, στρατιωτικές παρελάσεις και γκράφιτι του Ευρύτου με τη στήριξη του χρυσαυγίτη Λαγού. Εκτός αν εσείς πιστεύετε ότι τιμά περισσότερο την επανάσταση η κιτς τσάντα-φέσι των 380 ευρώ που κρατούσε η Γιάννα Αγγελοπούλου ή τα τσόκαρα Zeus + Dione με έμπνευση από την επανάσταση…
Μην φοβάστε την αναπλαισίωση, την επικαιροποίηση ακόμα και το χίπστερ ή την ποπ κουλτούρα. Την αδιαφορία, την απαξίωση και τη λήθη να φοβάστε.
